درست همانطور که مریم و امیر، دو تن از معلولان جسمی و حرکتی در گفتگو با خبرنگار ایرنا بیان کردند، معلولیت محدودیت ایجاد می‌کند، اما به معنای ناتوانی نیست. با این حال، در جامعه ایران، متاسفانه شاهد نگاهی ترحم‌آمیز و دلسوزانه به معلولان هستیم که نه‌تنها کمکی به آنها نمی‌کند، بلکه عزت نفس و جایگاه اجتماعی آنها را نیز خدشه‌دار می‌کند. 
برای درک عمیق‌تر چالش‌ها و موانع پیش روی معلولان در ایران، باید به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخت:
1. ریشه‌های تبعیض:

نگرش‌های فرهنگی: متاسفانه در فرهنگ سنتی ایران، معلولیت نوعی نقص و ناتوانی تلقی می‌شود. این باور غلط، زمینه را برای تبعیض و طرد معلولان در جامعه فراهم می‌کند.
کمبود آگاهی: عدم آگاهی کافی از حقوق و توانایی‌های معلولان، منجر به رفتارهای نامناسب و تبعیض‌آمیز در قبال آنها می‌شود.
تجربیات تاریخی: فقدان سیاست‌های جامع و مؤثر در زمینه حمایت از حقوق معلولان در طول تاریخ ایران، به نهادینه شدن تبعیض علیه این افراد دامن زده است.

2. موانع ساختاری:

فقدان مناسب‌سازی: معابر عمومی، اماکن دولتی، وسایل حمل و نقل و بسیاری از امکانات دیگر در ایران برای تردد و استفاده معلولان مناسب‌سازی نشده‌اند. این موضوع، استقلال و تحرک این افراد را به شدت محدود می‌کند.
ضعف قوانین حمایتی: در حالی که قانون حمایت از حقوق معلولان در سال 1381 در ایران به تصویب رسیده است، اما ضعف در اجرای این قانون و عدم وجود ضمانت‌های اجرایی کافی، مانع از تحقق حقوق معلولان شده است.
نبود حمایت‌های اقتصادی: بسیاری از معلولان با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند. هزینه بالای لوازم و تجهیزات پزشکی، کمبود فرصت‌های شغلی و عدم حمایت‌های دولتی در این زمینه، شرایط را برای این افراد دشوارتر می‌کند.

3. پیامدهای تبعیض و بی‌توجهی:

محرومیت از حقوق اساسی: معلولان به دلیل تبعیض و بی‌توجهی، از بسیاری از حقوق اساسی خود مانند آموزش، اشتغال، مشارکت اجتماعی و دسترسی به امکانات رفاهی محروم می‌شوند.
انزوا و افسردگی: تبعیض و طرد شدن از سوی جامعه، می‌تواند منجر به انزوا، افسردگی و کاهش عزت نفس در معلولان شود.
هدر رفتن استعدادها: جامعه با بی‌توجهی به توانایی‌های معلولان، از استعدادها و ظرفیت‌های بالقوه آنها محروم می‌شود.

4. گام‌هایی به سوی آینده‌ای روشن‌تر:

تغییر نگرش‌ها: ضروری است که با فرهنگ‌سازی و آموزش‌های عمومی، نگرش جامعه نسبت به معلولان تغییر یابد و آنها به عنوان عضوی ارزشمند و توانمند در جامعه شناخته شوند.
تقویت قوانین حمایتی: قوانین حمایتی از حقوق معلولان باید به‌روز شده و با ضمانت‌های اجرایی قوی همراه شوند.
ایجاد زیرساخت‌های مناسب: مناسب‌سازی معابر، اماکن عمومی، وسایل حمل و نقل و سایر امکانات برای تردد و استفاده معلولان باید در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد.
حمایت‌های اقتصادی و آموزشی: تسهیلات و حمایت‌های لازم برای اشتغال، تحصیل و توانمندسازی معلولان باید فراهم شود.
ترویج مشارکت اجتماعی: زمینه‌های لازم برای مشارکت فعال معلولان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی باید فراهم شود.

با تلاش و همدلی همه افراد جامعه، می‌توانیم دنیایی بسازیم که در آن همه افراد، فارغ از هرگونه معلولیت، بتوانند به طور برابر زندگی کنند، به حقوق و آرزوهای خود دست پیدا کنند و به جامعه خود کنند.
نقش رسانه‌ها:
رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در ارتقای آگاهی عمومی در مورد حقوق معلولان، چالش‌های پیش روی آنها و راهکارهای حل این چالش‌ها ایفا کنند.

انعکاس صدای معلولان: رسانه‌ها باید با انعکاس نظرات و تجربیات معلولان، به آنها فرصتی برای بیان دیدگاه‌ها و مطالبات خود بدهند.
تولید محتوای آموزشی: رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتوای آموزشی و اطلاع‌رسانی در مورد حقوق معلولان، به افزایش آگاهی جامعه در این زمینه کمک کنند.
به چالش کشیدن نگرش‌های غلط: رسانه‌ها می‌توانند با به چالش کشیدن نگرش‌های غلط و تبعیض‌آمیز نسبت به معلولان، به تغییر نگرش جامعه در این زمینه کمک کنند.
حمایت از فعالان مدنی: رسانه‌ها می‌توانند با انعکاس فعالیت‌های فعالان مدنی حوزه معلولان، به ترویج اهداف آنها و جلب حمایت عمومی از آنها کمک کنند.

نقش فعالان مدنی:
فعالان مدنی حوزه معلولان نقش کلیدی در دفاع از حقوق این افراد و مطالبه‌ی برابری و عدالت برای آنها دارند.

آگاهی‌رسانی و آموزش: فعالان مدنی می‌توانند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سمینارها و جلسات گفتگو، به افزایش آگاهی عمومی در مورد حقوق معلولان و چالش‌های پیش روی آنها کمک کنند.
حمایت حقوقی: فعالان مدنی می‌توانند با ارائه خدمات حقوقی به معلولان، به آنها در پیگیری حقوق خود و احقاق حقشان در مراجع قانونی کمک کنند.
ترویج مشارکت سیاسی: فعالان مدنی می‌توانند با تشویق معلولان به مشارکت در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، به افزایش قدرت و نفوذ آنها در جامعه کمک کنند.
ایجاد شبکه‌های حمایتی: فعالان مدنی می‌توانند با ایجاد شبکه‌های حمایتی، به معلولان در حل مشکلات روزمره آنها و برقراری ارتباط با یکدیگر کمک کنند.

نقش دولت:
دولت وظیفه‌ی اصلی را در زمینه حمایت از حقوق معلولان و ایجاد شرایطی برای برابری و عدالت برای آنها بر عهده دارد.

قانون‌گذاری: دولت باید قوانین لازم برای حمایت از حقوق معلولان را تصویب و اجرا کند.
تخصیص بودجه: دولت باید بودجه‌ی کافی برای اجرای برنامه‌های حمایتی از معلولان و مناسب‌سازی زیرساخت‌ها برای آنها اختصاص دهد.
نظارت و اجرا: دولت باید بر اجرای قوانین و برنامه‌های مربوط به حقوق معلولان نظارت کند و در صورت نیاز، آنها را اصلاح و به‌روزرسانی کند.
همکاری با فعالان مدنی: دولت باید با فعالان مدنی حوزه معلولان در زمینه سیاست‌گذاری و اجرای برنامه‌های مربوط به این افراد همکاری کند.

جمع‌بندی:
معلولان عضو ارزشمند جامعه هستند و باید از حقوق و فرصت‌های برابر با سایر افراد برخوردار باشند. برای رسیدن به این هدف، تلاش و همدلی همه افراد جامعه، از جمله رسانه‌ها، فعالان مدنی و دولت، ضروری است. با تغییر نگرش‌ها، تقویت قوانین حمایتی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و ترویج مشارکت اجتماعی معلولان، می‌توانیم جامعه‌ای عادلانه و inclusivo برای همه افراد بسازیم.