میرزا محمدتقی (ساروتقی): وزیر شاه عباس دوم و خدمات خیریه او

میرزا محمدتقی، فرزند میرزا هدایت الله تبریزی اصفهانی، ملقب به "اعتمادالدوله" و مشهور به "ساروتقی" (متوفی ۱۰۵۵ هـ.ق./ ۱۶۴۵ م)، یکی از وزرای شاه صفی و شاه عباس دوم بود. او به دلیل کاردانی و شجاعتش به لقب "ساروتقی" که به معنای "شیر تقی" است، مشهور گردید. خدمات بزرگ او به ویژه در زمینه‌های خیریه، او را در تاریخ ایران ماندگار کرده است.

خدمات و آثار خیریه:

• بازسازی‌های مهم: ساروتقی به بازسازی گنبد حرم امام علی (ع) در نجف، مسجد و مدرسه، آب‌انبار و بازار در اصفهان و همچنین مدرسه و آب‌انبار در قم اقدام نمود.
• عمارتی مجلل در قم: او در دوران وزارت خود، در قم در عمارتی مجلل و باشکوه زندگی می‌کرد و از باغات و درختان بید آنجا یاد کرده است.
• صحن شادقلی: پیش از تأسیس دارالشفا، در محلی که امروز صحن دارالشفا است، صحن محقری به نام "صحن شادقلی" وجود داشت که در سال‌های ۱۰۵۴ - ۱۰۵۵ به دستور ساروتقی ساخته شد. این صحن شامل چهار حجره در هر سمت بود.
• آب‌انبار ساروتقی: این آب‌انبار نیز در زمان او بنا شد و دارای کتیبه‌ای به خط محمدرضای امامی اصفهانی است. بر روی این کتیبه، نام شاه عباس دوم و رباعی‌هایی به شرح زیر نوشته شده است:
  • رباعی بر روی کاشی معرق:
    "این برکه‌ی دستور که بادا جاوید
    بر نام حسین هر که یک قطره چشید
    فی الحال ز بهر سال تاریخش گفت
    لعنت بیزید باد و بر گور یزید"
  • رباعی دیگر:
    "میرزا تقی از بهر صفی شاه جهان
    این برکه نمود خیر بر عالمیان
    جستم ز خرد حساب تاریخش گفت:
    این برکه بنا کرده وزیر ایران"

تعمیرات و مرمت‌ها:

• تعمیر در سال ۱۲۰۴ هـ.ق.: آب‌انبار ساروتقی در سال ۱۲۰۴ هـ.ق. توسط تقی خان بروجردی تعمیر شد. بر روی کتیبه‌ای در بالای سردر آب‌انبار شعری در باب تعمیر آن نوشته شده است که به شرح زیر است: "مظهر لطف حق تقی خانا
  در بروجرد و در زمانه وحید
  مثل او روزگار کم دیده
  زاده زاباء و امهات رشید
  بانی کارهای خیر و ثواب
  ایزدش داده است بخت سعید
  آب‌انبار این مکان شریف
  بود ویران بسالهای مدید
  کرده تعمیرش از برای ثواب
  حافظش باد کردگار مجید
  بهر تاریخ سال تعمیرش
  زایر تشنه ز راه رسید
  جرعۀ آب خورد و آنگه گفت
  سب و لعنت بشمر باد و یزید
  سنه ۱۲۰۴"

میرزا محمدتقی (ساروتقی) در سال ۱۰۵۵ هـ.ق. به دست جانی خان کشته شد و در اصفهان به خاک سپرده شد.

منابع:

1. احمدی‌زادگان، نرگس، قم در دوره صفویه، انتشارات زائر آستان مقدس، ۱۳۹۳
2. تاریخچه محله خواجو و رجال اصفهان
3. مدرسی طباطبایی، مجله وحید، سنگ نبشته‌های تاریخی در قم