غلامحسین صدیقی؛ جامعه شناس و سیاستمدار ایرانی و یکی ار اعضاء جبهه ملی ایران و وزیر کشور کابینه دکتر محمد مصدق.

غلامحسین صدیقی در 12 آذر 1284 در محله سرچشمه تهران به دنیا آمد. پدر او حسین صدیقی از اهالی ناحیه نور مازندران بود. غلامحسین تحصیلات ابتدایی و بخشی از تحصیلات متوسطه را در مدرسه اقدسیه گذراند و نیز در مدرسه آلیانس فرانسه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. سپس به دبیرستان دارالفنون رفت و سال های آخر متوسطه را در آن مدرسه تحصیل کرد و دیپلم گرفت.
در شهریور ماه 1308 همراه با دومین گروه دانشجویان اعزامی از سوی وزارت معارف به فرانسه رفت و در دانشسرای مقدماتی شهر آنگولم به تحصیل پرداخت و در تیرماه 1311 به اخذ باکالورا موفق گردید.
در بهار 1314 از دانشسرای عالی سن کلو در حومه پاریس فارغ التحصیل شد و در رشته فلسفه به اخذ پنج دانشنامه عالی (روانشناسی، روان‌شناسی کودک، آموزش و پرورش، ‌اخلاق و جامعه شناسی و تاریخ ادیان) نایل گردید.
در اسفند 1316 به اخذ درجه دکترا از دانشگاه پاریس توفیق یافت. رساله او تحت عنوان «جنبش‌های دینی در قرون دوم و سوم هجری» با درجه ممتاز پذیرفته شد. وی در فروردین 1317 به ایران بازگشت و بلافاصله به سمت دانشیار در دانشگاه تهران مشغول کار شد.
غلامحسین صدیقی در فروردین 1322 به رتبه استادی ارتقا یافت و در بهمن‌ماه 1323 به مدیریت کل دبیرخانه دانشگاه تهران منصوب شد. در مهر‌ماه 1324 به عضویت هیات نمایندگی ایران در کنفرانس تاسیس سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) انتخاب شد و به لندن رفت. در اسفند 1325 نیز از سوی دانشگاه تهران برای شرکت در کنفرانس ملت های آسیایی به هند اعزام شد و ریاست هیات نمایندگی ایران را عهده‌دار بود. در آبان 1327 نیز به ریاست هیات نمایندگی ایران در سومین کنفرانس عمومی یونسکو در بیروت منصوب شد.
پس از روی کار آمدن دولت مصدق، وی در 30 آذرماه 1330 به پیشنهاد دکتر شایگان و دیگر مشاورانش دکتر صدیقی را به وزارت پست و تلگراف و تلفن منصوب کرد. در خرداد ماه 1331 که مصدق به منظور دفاع از حقوق ایران در برابر شکایت دولت انگلیس به لاهه می‌رفت دکتر صدیقی را با حفظ سمت به نیابت نخست وزیری برگزید و در 31 امرداد 1331 در دومین کابینه خود سمت حساس وزارت کشور را به او سپرد که تا سال بعد این سمت را بر عهده داشت.
به دنبال کودتای 28 مرداد، صدیقی نیز در زندان لشکر 2 زرهی زندانی شد. در جریان محاکمه دکتر مصدق در دادگاه نظامی، صدیقی به عنوان مطلع به دادگاه فرا خوانده شد. وی در جلسه‌ روز سه‌شنبه 17 آذرماه 1332 در دادگاه حضور یافت و به سوالات مختلف رییس دادگاه و دادستان نظامی پاسخ داد.
سرانجام پس از ده ماه و نیم صدیقی در خرداد 1333 به قید کفالت از زندان آزاد شد و در 24 مرداد آن سال دادستان ارتش برای او قرار منع تعقیب صادر کرد.
به دنبال تشکیل دولت دکتر امینی در اردیبهشت 1340 و اجازه نخست وزیر مبنی بر برگزاری میتینگ جبهه ملی در میدان جلالیه در 28 اردیبهشت، صدیقی یکی از سه سخنران آن روز بود که با سخنانی محکم رژیم پهلوی را مورد حمله قرار داد.
در کنگره جبهه ملی در دی ماه 1341دکتر صدیقی یک بار دیگر به عضویت شورای مرکزی جبهه برگزیده شد. اما در بهمن ماه آن سال به خاطر موضع‌گیری در برابر رفراندوم شش اصل پیشنهادی شاه دستگیر و در زندان موقت شهربانی و سپس در قزل قلعه زندانی شد.
صدیقی پش از آزادی خود را از سیاست کنار کشید و به تدریس و تحقیق مشغول گردید و و در تدوین لغت نامه دهخدا همکاری می کرد. وی در سال 1352 از استادی بازنشسته گردید ولی با عنوان استاد ممتاز همچنان به تدریس در دانشکده علوم اجتماعی ادامه می‌داد.
در دی ماه 1357 در حالی که اوضاع کشور به مراحل بحرانی رسیده و دولت نظامی ارتشبد‌ ازهاری عملاً شکست خورده بود، محمدرضا شاه به پیشنهاد امینی از صدیقی می خواهد تا پست نخست وزیری را بپذیرد اما صدیقی شروطی را مطرح می کند که مورد قبول شاه واقع نمی گردد و شاه به شاپور بختیار روی می آورد.
با پیروزی انقلاب صدیقی پیشنهاد مهدی بازرگان را برای پست وزارت نمی پذیرد و به کارهای علمی خود می پردازد.
غلامحسین صدیقی سرانجام در 29 اردیبهشت 1371 در تهران در گذشت.
مهمترین خدمت علمی و فرهنگی غلامحسین صدیقی تاسیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در دانشگاه تهران در 1327 است که در 1351 به دانشکده علوم اجتماعی تبدیل شد.

منابع:
- میثم نظمی، آشنایی با دکتر غلامحسین صدیقی، http://irandidar.com

متنی دیگر:

دکتر غلامحسین صدیقی از چهره‌های برجسته تاریخ علم و سیاست ایران است که در زمینه‌های مختلف از جمله جامعه‌شناسی، فلسفه، سیاست و تاریخ فعالیت داشت. او در سال ۱۲۸۴ در تهران متولد شد و در سال ۱۳۷۰ درگذشت.
دکتر صدیقی در سال ۱۳۱۴ از دانشسرای عالی سن کلو در حومه پاریس فارغ‌التحصیل شد و در رشته فلسفه به اخذ دانشنامه عالی در رشته‌های روانشناسی، روان‌شناسی کودک، آموزش و پرورش، اخلاق، جامعه‌شناسی، و تاریخ ادیان نایل گردید.
پس از بازگشت به ایران، دکتر صدیقی در دانشگاه تهران به تدریس جامعه‌شناسی پرداخت. او همچنین از بنیانگذاران مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی بود که در سال ۱۳۳۶ تأسیس شد.
دکتر صدیقی در زمینه جامعه‌شناسی آثار متعددی از جمله "درآمدی بر جامعه‌شناسی"، "جامعه‌شناسی ایران"، و "جامعه‌شناسی سیاسی" منتشر کرد. او همچنین در زمینه فلسفه، تاریخ و سیاست نیز آثاری از خود به جای گذاشت.
دکتر صدیقی علاوه بر فعالیت‌های علمی و آموزشی، در زمینه سیاست نیز فعالیت داشت. او در فاصله سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ در دولت نخست‌وزیری محمد مصدق به‌عنوان وزیر پست، تلگراف و تلفن (در دولت اول) و وزیر کشور و نایب نخست‌وزیر (در دولت دوم) فعالیت کرد.
دکتر صدیقی از چهره‌های مبارز و آزادیخواه ایران بود که در راه دفاع از حقوق مردم و استقلال کشور تلاش کرد. او نقش مهمی در معرفی جامعه‌شناسی به ایران و توسعه این علم در کشور داشت.
در اینجا به برخی از فعالیت‌های مهم دکتر صدیقی اشاره می‌شود:

تدریس جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران از سال ۱۳۱۴
تأسیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در سال ۱۳۳۶
انتشار آثار متعدد در زمینه جامعه‌شناسی، فلسفه، تاریخ و سیاست
فعالیت در دولت محمد مصدق به‌عنوان وزیر پست، تلگراف و تلفن و وزیر کشور و نایب نخست‌وزیر