با وجود اهمیت مرز دوغارون به عنوان یکی از پرترددترین مبادی رسمی کشور و نقش آن در توسعه تجارت با افغانستان و آسیای میانه، این مرز با مشکلات مدیریتی و زیرساختی روبه‌رو است که ترمز صادرات و ترانزیت کالا شده است.

مشکلات مرز دوغارون از زبان نایب رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی خراسان رضوی:

• ضعف مدیریت و نبود متولی مشخص: نبود یک متولی واحد و عملکرد جزیره‌ای سازمان‌ها موجب نارسایی‌ها و ناهماهنگی‌های زیادی در این مرز شده است.
• توقف‌های طولانی و افزایش هزینه‌ها: توقف ۱۰ روزه و گاهی بیشتر کامیون‌ها در مرز، هزینه‌های ترانزیت و صادرات را به شدت افزایش داده و باعث افزایش حق توقف کانتینر، کمبود کامیون و بلاتکلیفی سرمایه رانندگان شده است.
• ضعف دیپلماسی و مشکلات ناشی از آن: عدم هماهنگی مناسب با طرف افغانستانی و ناتوانی در ایجاد شرایط مناسب برای رانندگان و کامیون‌های ایرانی در خاک افغانستان از مهمترین دلایل توقف‌های طولانی در مرز است.
• کمبود نیروی انسانی و امکانات: کمبود نیرو در بخش‌های مختلف از جمله گذرنامه و ارزیابان گمرکی باعث طولانی شدن صف کامیون‌ها و اتلاف وقت رانندگان می‌شود.
• عدم کارایی سیستم‌های کنترلی: با وجود دستگاه ایکس‌ری، به دلیل تاکید بر روش‌های سنتی و کمبود نیرو، ورود مواد مخدر و کالاهای قاچاق همچنان ادامه دارد.

پیامدهای ضعف مدیریت در مرز دوغارون:

• کاهش سهم ایران از ترانزیت کالا: به دلیل مشکلات موجود، بسیاری از صاحبان کالا به دنبال مسیرهای جایگزین از استان‌های همجوار و یا کشورهای دیگر هستند.
• افزایش نارضایتی صاحبان کالا و رانندگان: توقف‌های طولانی، افزایش هزینه‌ها و نبود امکانات مناسب، نارضایتی فعالان اقتصادی و رانندگان را به همراه داشته است.
• کاهش درآمدهای مرزی: کاهش حجم صادرات و ترانزیت از مرز دوغارون موجب کاهش درآمدهای مرزی و همچنین کاهش فرصت‌های شغلی در منطقه شده است.

راه حل چالش‌ها:

• ایجاد مدیریت واحد و یکپارچه: برای رفع ناهماهنگی‌ها و تسهیل امور، ضروری است یک نهاد به‌عنوان متولی اصلی مرز تعیین شود.
• تقویت دیپلماسی با افغانستان: رایزنی و هماهنگی با دولت افغانستان برای رفع موانع و ایجاد تسهیلات لازم برای رانندگان و کامیون‌های ایرانی ضروری است.
• افزایش نیروی انسانی و تجهیزات: استقرار نیروی انسانی کافی و تجهیزات مناسب در بخش‌های مختلف مرزی برای تسریع در امور ضروری است.
• توسعه زیرساخت‌های مرزی: سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌ها از جمله راه، انبار و پایانه مرزی برای افزایش ظرفیت و کارایی مرز بسیار مهم است.
• تسهیل فرایندهای گمرکی و مبادلات مرزی: با استفاده از فناوری‌های نوین و سیستم‌های هوشمند می‌توان فرایندهای گمرکی و مبادلات مرزی را تسهیل و تسریع بخشید.

مدیریت صحیح و کارآمد مرز دوغارون نقش مهمی در توسعه اقتصادی منطقه و کشور دارد. امید است با اتخاذ تصمیمات مناسب و اقدامات عملی شاهد رونق و شکوفایی هرچه بیشتر این مرز استراتژیک باشیم.