شب یلدا برای تهرانیان قدیم به‌ویژه شمیرانی‌ها، نماد برکت، تندرستی و شادمانی بود. در این شب، اقوام و همسایگان دور هم جمع می‌شدند و سفره‌هایی از تنقلات خانگی و میوه‌های خشک تابستانی پهن می‌کردند. این رسوم که در هر منطقه حال و هوای خاص خود را داشت، در شمیران نیز با خوراکی‌ها و آداب ویژه‌ای همراه بود.

آردتوت و توتک؛ خوراکی‌های خاص شمیرانی‌ها

سیدمهدی اعرابی، پژوهشگر شمیران، از دو خوراکی خاص به نام‌های آردتوت و توتک یاد می‌کند:

• آردتوت: ترکیبی از گردوی کوبیده‌شده و توت که داخل کاسه‌های کوچک کنار کرسی قرار می‌گرفت.
• توتک: نوعی شیرینی خانگی تهیه‌شده از آرد آسیاب‌شده مزارع شمیران که در شب یلدا برای پذیرایی استفاده می‌شد.
   

میوه‌ها و تنقلات رایج یلدا در شمیران

• خرمالو و انار: خرمالوهای ریز و سفت برای تهیه شربت‌های رنگین استفاده می‌شدند.
• کموس و خروندی: در شمیرانی قدیم به ازگیل «کموس» و به خرمالو «خروندی» می‌گفتند.
• تخمه‌های بو داده: تخمه هندوانه و خربزه که در برخی مناطق مثل اوین و چیذر بیشتر یافت می‌شد.
• بادام: به‌ویژه در غرب شمیران مانند کن و مرادآباد.
• میوه‌های خشک: مانند آلبالو خشکه، کشمش و زالزالک.

شیرینی‌های خانگی و ساده برای یلدا

زنان شمیرانی در این شب لرزانک، مسقطی، نخودچی و شیرینی خاتون پنجره می‌پختند. این خوراکی‌ها به‌عنوان جایگزین آجیل و پسته، نه‌تنها ساده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر بودند، بلکه بیشتر نشان از روحیه همبستگی و صرفه‌جویی داشتند.

روح یلدا؛ دورهمی و سادگی

برای شمیرانی‌های قدیم، مهم‌ترین جنبه یلدا، دورهم بودن و لذت بردن از کنار هم بودن در طولانی‌ترین شب سال بود. خوراکی‌ها، هرچند ساده، با حال و هوای گرم و صمیمی این شب ترکیب می‌شدند و خاطراتی ماندگار رقم می‌زدند.

منبع: همشهری آنلاین - زهرا بلندی