تاچریسم، مجموعه‌ای از ایده‌ها، خط مشی‌ها و روش‌های سیاسی و اقتصادی است که با نام مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بریتانیا از سال 1979 تا 1990، گره خورده است. این مکتب فکری در دوره‌ای شکل گرفت که بریتانیا با چالش‌های اقتصادی متعددی از جمله کاهش نرخ رشد، افت بهره‌وری، نزول تولید، کمبود سرمایه‌گذاری، افزایش تورم، بیکاری فزاینده و اعتصابات گسترده در بخش‌های صنعتی روبرو بود.

مبارزه با چالش‌ها:

تاچر با اتخاذ رویکردی چندجانبه، متشکل از سیاست‌های پولی انقباضی برای مهار تورم، خصوصی‌سازی گسترده صنایع دولتی، کاهش هزینه‌های دولتی، تنزیل مالیات‌ها و رفع موانع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، به دنبال حل این معضلات برآمد.

دوران پرفراز و نشیب:

دو سال نخست حکومت تاچر با مخالفت‌های گسترده روبرو بود. نرخ بیکاری همچنان بالا بود و محبوبیت او به پایین‌ترین سطح خود سقوط کرد. اما جنگ فالکلند در سال 1982 که با پیروزی بریتانیا به پایان رسید، نقطه عطفی در دوران نخست‌وزیری او شد. این پیروزی، تاچر را به عنوان یک رهبر ضدکمونیست به تصویر کشید و لقب "بانوی آهنین" را برای او به ارمغان آورد.

موفقیت‌ها و چالش‌های بعدی:

در انتخابات 1983، با وجود کاهش چشمگیر تورم، نرخ بیکاری همچنان بالا بود.

تاچر با اتخاذ رویکردی قاطع در برابر حزب کارگر، خلع سلاح هسته‌ای، سرکوب اعتصابات اتحادیه‌های کارگری و چالش‌های اتحادیه اروپا، به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافت. او همچنین برنامه‌های رفاه اجتماعی، خدمات بهداشتی و مالکیت خصوصی خانه‌های دولتی را دنبال کرد.

نقدها و مخالفان:

تاچریسم به دلیل مخالفت با سوسیالیسم و اقتصاد دستوری، مورد انتقادات بسیاری قرار گرفت. برخی معتقد بودند که این مکتب فکری، نشانه‌ای از افول سوسیالیسم در بریتانیا است. با این حال، عوامل متعددی در نهایت به تضعیف و زوال تاچریسم منجر شدند:

• افزایش نرخ بهره به بیش از 15 درصد
• رشد مجدد تورم به بیش از 7.5 درصد
• انزواطلبی در قبال اتحادیه اروپا
• تحولات اروپای شرقی
• افت کیفیت خدمات عمومی
• اصلاحات ناموفق در نظام بهداشت ملی و آموزش و پرورش

میراث تاچریسم:

تاچریسم که ریشه در چپ‌گرایی داشت، با فروپاشی رژیم‌های کمونیستی و پایان جنگ سرد، تا حد زیادی فلسفه وجودی خود را از دست داد و زمینه را برای پیروزی تونی بلر، رهبر حزب کارگر، فراهم کرد.

با وجود این، جانشین تاچر، یعنی جان میجر، تا هفت سال بعد از کناره‌گیری او در قدرت باقی ماند. در این دوران، تاچریسم تا حدی تعدیل شد.

حتی پس از روی کار آمدن دولت تونی بلر، رگه‌هایی از تاچریسم در سیاست و جامعه بریتانیا باقی ماند، که بارزترین آنها تمایل به انزواطلبی از اتحادیه اروپا بود.

تاثیرگذاری تاچریسم در عصر حاضر:

رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا در سال 2016 را می‌توان بازگشتی به یکی از گرایش‌های اصلی تاچریسم تلقی کرد.

علاوه بر این، تداوم نئولیبرالیسم و نفوذ ایدئولوژی راست نو در فضای سیاسی و اجتماعی بریتانیا، از دیگر نشانه‌های تداوم تاچریسم در این کشور به شمار می‌رود.

تحولات در فرهنگ سیاسی و سیاست‌گذاری اقتصادی:

با این حال، از نظر فرهنگ سیاسی و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، تاچریسم با روی کار آمدن جان میجر و تونی بلر رو به افول گذاشت. تاچر به عنوان یک رهبر حزب محافظه‌کار و نخست‌وزیر، رفتاری دیکتاتورمآبانه داشت و در بسیاری از موارد، از مشورت با دیگران خودداری می‌کرد.

پس از تاچر، فضای سیاسی بریتانیا دیگر تحمل چنین رهبرانی را نداشت و به همین دلیل، تاچریسم از منظر فرهنگ سیاسی با کنار رفتن او تضعیف شد.

از نظر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نیز، با روی کار آمدن تونی بلر که به تلفیقی از لیبرالیسم و سوسیالیسم اعتقاد داشت، تاچریسم رو به افول گذاشت. رویکرد اقتصادی بلر با راست‌گرایی اقتصادی یا لیبرالیسم افراطی محافظه‌کاران تاچریسم، فاصله‌ی قابل توجهی داشت.

نتیجه‌گیری:

تاچریسم دوره‌ای تاثیرگذار در تاریخ بریتانیا بود که با مجموعه‌ای از ایده‌های اقتصادی و سیاسی با هدف احیای اقتصاد این کشور همراه بود. این مکتب فکری با فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو شد و در نهایت با روی کار آمدن رهبران بعدی، تعدیل شد و برخی جنبه‌های آن همچنان در سیاست و جامعه بریتانیا قابل مشاهده است.