مجله  تاریخ اسلام  هفتم تیرماه سال 1380 شماره هفتم 

نویسنده : هادی حسینی میر
تاریخ تشیع در اینترنت:
در شماره قبل این فصل نامه, مطلبی با عنوان ((پژوهش ها و منابع مطالعاتی تاریخ اسلام در اینترنت)) ارایه گردید. اینک با انگیزه استمرار جستجو در اینترنت به دنبال یافتن مباحثی در زمینه تاریخ اسلام, مطالبی ارایه می شود. نگارنده امید دارد که خوانندگان با ارسال دیدگاه و نظرات خود به آدرس پست الکترونیکیac.ir. hoseini@saba.tmu, موجبات تقویت و تکمیل این نوشتار را فراهم آورند.

دراین شماره بر آنیم که به آن دسته از پایگاه های اینترنتی که به نحوی در ارتباط با تاریخ تشیع می باشد, بپردازیم. اما ابتدا لازم است موقعیت خود را در شبکه جهانی اینترنت, مورد بازنگری قرار دهیم.

متإسفانه هنوز جایگاه شایسته ای برای ارایه تحقیقات پژوهشگران شیعی در زمینه تاریخ اسلام و تشیع در اینترنت وجود ندارد. در حالی که محققین اهل سنت, خیزبلندی را برای معرفی تاریخ اسلام به ویژه تاریخ اوایل عهد اسلام در اینترنت آغاز کرده اند, پژوهشگران شیعی, این کار را با حوصله و کندی پیش می برند.

البته این نکته را هم بایستی مد نظر داشت که جهان اهل سنت, به دلیل گستردگی حوزه جغرافیایی خود, توان بیشتری را برای راه اندازی پایگاه های مربوط به تاریخ اسلام, دارا می باشد.

در این نوشتار, ابتدا با بررسی پایگاه های شیعه اسماعیلی, به سایت های شیعه امامیه خواهیم پرداخت.

تشیع اسماعیلیه:
در پنج سال اخیر, اسماعیلیه تلاش هایی را برای گسترش اندیشه ها و تفکرات خود در اینترنت به عمل آورده اند. این سایت ها با هدف معرفی اعتقادات اسماعیلی, تاریخ و منابع مطالعاتی اسماعیلیه را هم در برنامه خود گنجانده اند. یکی از معروفترین سایت های اسماعیلیه, پایگاهIsmaili.net است. این سایت به عنوان نخستین بانک اطلاعاتی و کتابخانه دیجیتالی اسماعیلی با آدرس زیر در اینترنت قابل دسترسی است:

http://ismaili.net

پس از ورود به این سایت, به پیوندهای سمت چپ آن توجه کنید. دو پیوندhistory وLibrary برای ما مهم هستند:

الف:History ( این پیوند برای آشنایی با تاریخ اسماعیلیه می باشد.

ب:Library ( این پیوند, خود حاوی بخش های زیر است:

1ـselected Readings مربوط به منتخبی از منابع وتفاسیراسماعیلیان است.

2ـIsmaili history در زمینه تاریخ اسماعیلیه است.

3ـBook Reviews به منابع مکتوب در زمینه اسماعیلیه اشاره می کند.

4ـ پیوندThesis , فهرستی از پایان نامه های دوره دکترای محققینی را ارایه می دهد که موضوع تز آن ها در زمینه اسماعیلیه است.

پایگاه بعدی در زمینه اسماعیلیه,amaana نام دارد. برای آشنایی با این پایگاه به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.amaana.org/

پایگاه اطلاعاتیamaana با مدیریتNina jaffer و با هدف ارایه اطلاعاتی در زمینه اسماعیلیه در اینترنت از سال 1995 میلادی راه اندازی شده است. در این سایت می توان اطلاعاتی را در زمینه های زیر به دست آورد:

1ـ موسسه مطالعات اسماعیلی

2ـ تشکیلات مدارس آقاخان

هم چنین پس از ورود به این پایگاه به پیوندهای بالای صفحه توجه کنید. پیوند Page1 مربوط به اعتقادات شیعه اسماعیلیه است. پیوندPage2 وPage3 هم مسائل اعتقادی آنان را مطرح می کند. اما پیوندhistory درپایین صفحه اصلی این سایت, مربوط به تاریخ اسماعیلیه است. چنانچه روی این پیوند کلیک کنید با مطالب تاریخی که در هشت بخش و حاوی تاریخ امامان اسماعیلی در سرزمینهای اسلامی, مصر, ایران و هند است, آشنا خواهید شد.

پایگاه های شیعه امامیه:

اگر چه پایگاه های معتبر و مفیدی در اینترنت به امر آشنایی با تشیع امامیه, عقاید و تاریخ آنان اختصاص یافته, اما این تلاش ها, با در نظر گرفتن جایگاه سیاسی امامیه در جهان امروز, هرگز کافی به نظر نمی رسد. اینک به بعضی از این پایگاه ها اشاره می کنیم:

1ـ پایگاه الاسلام:

در این پایگاه می توان به مطالب ارزش مندی در زمینه شیعه دسترسی پیدا کرد. برای آشنایی با این سایت, به آدرس زیر وارد شوید:

http://al-islam.org

دو پیوند در این پایگاه, قابل توجه است:

الف) مجله صراط:

برای مطالعه این مجله, پس از ورود به سایت اصلی الاسلام, در کنار عبارتLinks Quick فهرست پایین کشیدنی را کلیک کنید و از فهرست آشکار شدهAI-serat را انتخاب کنید. مجله صراط یک نشریه در حوزه مطالعات اسلامی است که مباحثی را در زمینه قرآن, تاریخ, عرفان, حدیث, فلسفه, اخلاق, فقه و اصول مطرح می کند.

ب) پروژه کتابخانه دیجیتالی اسلامی اهل البیتDILP) ):

پس از ورود به سایت اصلیal - islam , در پائین صفحه روی پیوند:

Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project

کلیک کنید, تا به پایگاهDILP متصل شوید. پیوندهای این صفحه و هم چنین پیوند History of the shrines ما را با مطالبی در زمینه تاریخ تشیع و امامان شیعه آشنا خواهد کرد.

2ـ دایره المعارف شیعه:

این دایره المعارف به عنوان بخشی از پایگاه اطلاع رسانی ((الاسلام)) یک پروژه کتابخانه دیجیتالی اسلامی وابسته به طرفداران اهل بیت: می باشد. برای آشنایی با دایره المعارف شیعهA shiite Encyclopedia) ) به آدرس زیر وارد شوید:

http://al - islam.org/encyclopedia/

کاربران می توانند کلیه مطالب این دایره المعارف را که به زبان انگلیسی و در یازده فصل می باشد, به رایگان روی کامپیوتر خود بارگذاریDown load) ) کنند. برای این کار, پس از اتصال به این آدرس, روی پیوندهایof entire chapter Down load TEXT کلیک کنید.

فصول پنجم, نهم و دهم, بیشتر به مطالب تاریخی پرداخته است. فصل پنجم در زمینه معاویه, شیعه و ایران است. فصل نهم به ابوهریره, مقایسه بین یهود, اسلام و مسیحیت, ابن تیمیه و وهابیت اشاره دارد.

3ـ پایگاه پیروان اهل بیت:

پایگاه پیروان اهل بیتFollowers of ahl - ul - Bayt = FAB) ) از طریق آدرس زیر, برای آشنایی با اهل بیت است:

http://www.fabonline.com

چنانچه بخواهید با تاریخ امامان شیعه (امام علی, امام حسین, امام باقر, امام کاظم, امام هادی, امام حسن عسکری: و امام زمان (عج)) به زبان انگلیسی آشنا شوید, به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.fabonline.com/Guide/IMAMS z Guide.html

هم چنین در پایگاه پیروان اهل بیت, می توان به تعدادی از مقالات در زمینه تاریخ اسلام دسترسی پیدا کرد. از جمله این مقالات می توان به موارد زیر اشاره کرد: جنگ های احزاب, بدر, جمل و خیبر.

برای مطالعه این مقالات (به زبان انگلیسی) به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.fabonline.com/Guide/EVENTS z Guide.html

4ـ پایگاه سفینه النجاه:

برای آشنایی با پایگاه سفینه النجاه به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.annajat.com

این پایگاه, از طرف پیروان شیعه و اهل بیت:, با هدف معرفی اسلام راه اندازی شده است. برای آشنایی با اوضاع پیامبر9 قبل از بعثت, اجداد پیامبر9, میلاد پیامبر9 و بعثت پیامبر9, به زبان عربی, به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.annajat.com/alnabi/alnabi.htm

5ـ پایگاه شیعه:

به سایت زیر وارد شوید:

http://www.al - shia.com

این پایگاه با هدف مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت, در نوع خود منحصر به فرد است. زیرا امکان دسترسی به علمای اسلامی شیعه را برای کاربران اینترنتUsers) ) فراهم می سازد. چنانچه بخواهید با بایگانی منابع مطالعاتی شیعه در این پایگاه آشنا شوید, به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.al - shia.com/html/far/shi/tal - h.htm

در این صفحه پیوندهای مهمی وجود دارد. پیوند ((تشیع)) ما را با دیدگاه ((کاول هیلن براند)) در مورد تشیع آشنا می سازد. همچنین پیوند ((دایره المعارف تشیع)) ما را با فهرست یک دایره المعارف شیعی آشنا می کند. در این فهرست (که هر یک خود به صورت یک پیوند است) عناوین تاریخی مهمی هم چون اندیشه های سیاسی ـ جنبش و دولت ـ تاریخ نگاری و احزاب, مشاهده می شود.

6ـ پایگاه حوزه:

برای آشنایی با پایگاه حوزه به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.hawzah.net

چنانچه قصد دارید مقالاتی را در حوزه تاریخ تمدن اسلامی, تاریخ اسلام و فرقه های اسلامی به زبان فارسی در این سایت مطالعه کنید, به آدرس زیر وارد شوید:

shttp://www.hawzah.net/per/E/AdiDefa.asp?URL= tart/AdiStart.htm

7ـ پایگاه عقاید:

پایگاه عقایدaqaed.com) ) برای معرفی شیعه است. از طریق آدرس زیر می توان با تاریخچه شیعه و مناطق شیعی در کشورهای مختلف جهان, به زبان عربی آشنا شد:

http://www.aqaed.com/9.html

8ـ پایگاه اطلاع رسانی امام رضا (ع) در مشهد:

سایت اطلاع رسانی امام رضا (ع) به زبان های عربی و انگلیسی, اطلاعاتی را در زمینه تاریخ اسلام ارایه می دهد. چنانچه قصد دارید مختصرا با حوادث و وقایع دهه های قرون اول تا سوم هجری در تاریخ اسلام و به زبان عربی آشنا شوید, به آدرس زیر وارد شوید:

http://emamreza.net/arabic/islam/islam/tarikh/main.html

9ـ طرح پرسش و پاسخ های متعارف در زمینه تاریخ اسلام:

یک پایگاه شیعی, تعدادی پرسش و پاسخ های مربوط به تاریخ اسلام را به زبان عربی, در سایت خود گنجانده است. برای مطالعه این پرسش و پاسخ ها به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.islam 4u.com/barnamegalmojib/9/9.htm

در حال حاضر, سوالات این پایگاه در زمینه جنگ های بدر, غزوه حنین, حدیبیه, قاتل ناقه صالح و موضوع صحت و سقم ازدواج عمر با ام کلثوم (دختر امام علی (ع)), می باشد.

10ـ شیعه و امام علی (ع) در پایگاه کویت:

برای آشنایی با تشیع, امام علی (ع) و مطالب تاریخی پیرامون آن, در پایگاه اطلاع رسانی کویت نت به آدرس زیر وارد شوید:

akar/mainpage.html~http://www.kuwait.net/

در این صفحه روی پیوندThe shia در ابتدای آن کلیک کنید تا با چگونگی پیدایش و رشد شیعه آشنا شویدorigin and it"s growth it"s) ).

چنانچه قصد دارید مستقیما وارد این صفحه شوید, به آدرس زیر وارد شوید:

akar/html/shia.html~http://www.kuwait.net/

در این صفحه, ضمن مطالعه مطالبی در زمینه پیدایش شیعه و گسترش آن, روش های حکومتی امام علی7, به نقش آن امام در جنگ های صدر اسلام مانند بدر, احد, خیبر, خندق و حنین هم اشاره شده است.

11ـ پایگاه معصوم:

پایگاه ((معصومmasom) (() یک موسسه مسلمانان شیعه ایالت شیکاگو در آمریکا است. این پایگاه اطلاعاتی را در زمینه شیعه به ویژه اهل بیت و دوازده امام: به مخاطبین خود ارایه می دهد. برای آشنایی با این پایگاه به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.masom.com

12ـ مجله جمعه در پایگاه قائم:

مجله جمعه هر دو هفته یک بار در بمبئی هند انتشار یافته و توسط موسسه مطالعات و پژوهش های اسلامی زینبیه منتشر می گردد, برای آشنایی با این مجله به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.qaem.org

پس از ورود به سایت اصلی پایگاه قائمqaem) ), روی پیوندArticles در سمت چپ صفحه کلیک کنید. در این صفحه ده ها مقاله در طبقاتcategories) ) مختلف تقسیم شده اند. از جمله این طبقات, می توان به موضوع اسلام, قرآن, تاریخ, علم و اسلام و... اشاره کرد.

تاریخ تشیع در دایره المعارف های معتبر جهان:

با استفاده از دایره المعارف های اینترنتی, می توان مطالب مفیدی را در زمینه تاریخ تشیع به دست آورد. دایره المعارف ایرانیکاEncyclopedia Iranica) ) به عنوان یک پروژه علمی در مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه کلمبیا در آمریکا, از سال 1979 میلادی کار خود را آغاز کرده است. هم اکنون تعداد محدودی از مجلات این دایره المعارف تحت نظارت احسان یارشاطر تدوین و در اینترنت قرار گرفته است. برای مطالعه این دایره المعارف به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.iranica.com

پس از ورود به این پایگاه, ابتدا روی پیوندEntries در سمت چپ صفحه, کلیک کرده و آن گاه روی پیوندSearch کلیک کنید. در کادر مقابلSearch , کلمهShia و یاShia history را تایپ کرده و روی دکمهgo کلیک کنید. پس از چند لحظه مطالبی را در زمینه شیعه و یا تاریخ تشیع به دست خواهید آورد. محققین فراوانی در تدوین این مجموعه هم کاری داشته اند. پروفسور محمدعلی امیر معزی از دانشگاه سوربن فرانسه مطالب مربوط به شیعه را در این دایره المعارف جمع آوری و تدوین کرده است.

هم چنین می توان مقالات و مطالب مفیدی را در دیگر دایره المعارف ها به دست آورد. از جمله دایره المعارف بریتانیکاEncyclopedia Britanica) ) به عنوان یک منبع, غنی و سرشار از اطلاعات است. آدرس اینترنتی این دایره المعارف چنین است:

http://www.britannica.com

محققین غربی در حوزه تاریخ اسلام و تشیع:

بدون تردید, شناخت پژوهش های جدید در حوزه تاریخ تشیع, محدود به محققین کشورهای اسلامی نیست. هم اینک در مراکز پژوهشی غرب, و در مراکز مطالعاتی یا گروه های تاریخی دانشگاه های غربی, تعدادی از این محققین در این حوزه به فعالیت مشغولند. در اینجا با بعضی از آنان آشنا می شویم. ذکر آدرس و پست الکترونیکی Email)) این محققین برای پژهشگران ایرانی, امکان مکاتبه و ارتباط را با آنان از طریق اینترنت فراهم می سازد.

1ـ دکترWilliam F. Tucker عضو گروه تاریخ دانشگاه آرکانزاس در آمریکا, تحقیقات و سخنرانی هایی را در زمینه کشورهای عربی و تاریخ شیعه برگزار کرده است. برای آشنایی با این محقق و گروه مربوطه به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.uark.edu/depts/histinfo/history

2ـ دکترJames E. Lindsay درگروه تاریخ دانشگاه ایالتی کلورادور در آمریکا تحقیقاتی را در حوزه تاریخ اوایل اسلام, خلفای راشدین و قصص الانبیإ انجام می دهد. برای مکاتبه با این پژوهشگر به آدرس پست الکترونیکی زیر نامه بفرستید:

3ـ دکترElton L. Daniel از گروه تاریخ دانشگاه هاوایی, مطالعات خود را در حوزه تاریخ تمدن اسلامی انجام می دهد. از جمله آثار منتشر شده از وی ((تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در دوره حاکمیت عباسیان)) است که در سال 1979 میلادی از شیکاگو منتشر شده است.

وی هم چنین پژوهشی در زمینه انقلاب عباسیان و عواقب و نتایج آن, در شرق ایران, انجام داده است. این محقق هم اکنون با دایره المعارف ایرانیکا در دانشگاه کلمبیا نیز هم کاری می کند. برای مکاتبه و تبادل نظر با او به آدرس پست الکترونیکی زیر نامه بفرستید:

edaniel@hawaii.edu

4ـ خانم دکترv.anessa Martin متخصص تاریخ خاورمیانه است که ضمن هم کاری با مدرسه مطالعات خاوری و آفریقایی دانشگاه لندن, یکی از اعضای شورای تحقیقات ایران شناسی موسسه بریتانیا می باشد. مهم ترین مباحث مورد علاقه دکترmartin , در محدوده تاریخ سیاسی معاصر ایران و شیعه در دوران معاصر است. او هم چنین به موضوع حکومت های مذهبی در ایران به ویژه انقلاب شیعی علاقه مند است. برای مکاتبه و تبادل نظر با وی با آدرس پست الکترونیکیv.martin@rhbnc.ac.uk نامه بفرستید.

5ـ دکترDerryl N. Maclean متخصص تاریخ اجتماعی مذهبی در اسلام است که درگروه تاریخ دانشگاهfraser simon در کانادا مشغول به تحقیق و تدریس است. پژوهش های وی به حوزه شرقی جهان اسلام یعنی هند و ایران و آسیای مرکزی مربوط می گردد و در حال حاضر در زمینه مهدویت به تحقیق و تفحص مشغول است. برای آشنایی با وی و تإلیفات او به آدرس زیر وارد شوید:

http://www.sfu.ca/history/maclean.htm

- عضو هیإت علمی دانشگاه تربیت معلم.

http: //www.geocities.Com/mirhadihoseini/hoseini.html