در بخش نخست این گزارش ویژه با تعاریفی کلی از اصول اخلاق حرفه ای، ارزشهای آن، مدیریت اخلاق در کسب و کار و نیز عواملی که باعث رشد و توسعه این اصول در حرفه های مختلف می شود، تا حدودی آشنا شدید همچنین در گزارش ویژه شماره گذشته خوانده شد که اگر اصول اخلاق حرفه ای در حرفه هایی چون پزشکی، خبرنگاری، حسابداری و خدمات آنطور که باید رعایت نشود نابسامانی هایی را برجای خواهدگذاشت که شاید جبران آنها در سازمانها بطور خاص و در جامعه بطور عام بسیار سخت باشد.
در ایــن بخش، ضمن اشاره ای گذرا به حرفه های نامبرده در بالا، اصول اخلاق حرفه ای را در حرفه های مربوط به مدیریت، صنعت، بنگاههای تبلیغاتی، خدماتی و غذایی، موردبررسی قرار می دهیم.
اساتید و کارشناسانی که تدبیر را دریافتن پاسخ پرسشهای مطرح شده یاری کردند، عبارتند از:
- آقای مهندس محمدرضا محمد، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی
- خانم دکتر شهناز هاشمی، استاد علوم ارتباطات اجتماعی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیر گروه، گروه امور فرهنگی دانشگاه جامع علمی کاربردی فرهنگ
- آقای دکتر جمال معینی، مدیر مسئول و سردبیر فصلنامه و ماهنامه جبهه سبز
- آقای مهندس محمدجواد صفار، کارشناس ارشد حسابداری و دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران
- خانم شهرزاد اسفرجانی، مدرس دانشگاه و مدیرعامل شرکت تبلیغاتی داروگ
- آقای مهندس محمدرضا احمدی مهربانی، مدرس دانشگاه اسلامی کار و مدیر اجرایی انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران
- آقای دکتر محمد بلوریان تهرانی، مشاور بازاریابی و تبلیغات و مدرس دانشگاه و موسسات آموزش عالی
- آقای مهندس محمدحسن امامی، کارشناس ارشد جامعه شناسی و عضو هیأت مدیره انجمن مدیریت کیفیت ایران
- آقای مهندس احمد تائب، دبیر انجمن مدیران فنی و اجرایی کشور و مدیرعامل شرکت مژدا و همکاران

طبیعت، زیست بوم انسان
- - تدبیر، آقای دکتر معینی، به اعتقاد شما موضوع حفاظت از محیط زیست یکی از عمده ترین چالش های فراروی جامعه فراصنعتی است و جامعه این چنین زیرفشار غول مصرف در حال خردشدن است لطفاً نقش انسان را در حفظ یا نابودی محیط زیست بیان نمایید و بفرماییدآیا آیین نامه اخلاقی در این باره وجود دارد؟
-- دکتر معینی، بحث انسان و محیط زیست، یا انسان و زیست بومش، یکی از مباحث بسیار پیچیده جهان ما را شکل می دهد. اکنون چند قرن از زمانی که، «بیکن» اهداف علم را چیرگی بر طبیعت، «دکارت» جهان ارگانیک (گیاهان و جانوران) را امتداد جهان مکانیکی و سرانجام «نیوتن» هستی را ماشینی نامید که تنها با تقلیل آن به مجموعه ای از اجزای استوار، جرمدار، سخت، نفوذناپذیر و سترگ می توان درک کرد؛ می گذرد و اگرچه تمامی این نظریات از اوایل قرن بیستم به این طرف توسط دیدگاههای دانشمندانی چون «بوهر»، «هایزنبرگ»، «کاپرا» و... اصلاح و تکمیل گردید. ولی نتایج عملی کلیه دستگاههای ناقص نظری فوق، اگرچه پایه اولیه شناخت ما را از جهان تشکیل داده اند خسارات جبران ناپذیری را نه تنها به طبیعت به معنای زیست بوم انسان بلکه به طبیعت انسانی وارد ساخته است. به طوری که در معنا و مفهوم این دگرگونی «کارل یا سپرس» به نقل از: «مارکس» می گوید: «فن (تکنیک) عملی است که به واسطه آن، انسان بهره مند از علم بر طبیعت چیره می شود تا به هستی خود چنان شکلی بدهد که از دشواریهای زندگی رهایی یابـد و محیط خود را به صورتی سازگار با سلیقه اش درآورد. اینکه طبیعت براثر فن (تکنیک) به چه صورتی در می آید، و عمل فنی (تکنیکی) انســانی، چگونه در خود انسان اثر می بخشد، و به عبارت دیگر نحوه کار آدمی و نحوه سازمـانی که آدمی برای کار خود پدید می آورد، و نحوه شکل دادن به محیط، چگونه خود آدمی را دگرگون می سازد، خود پایه ای برای تاریخ است. ولی این واقعیت را، برای نخستین بار فنون جدید به عنوان سرشت آدمی، قابل احساس ساخته است. در مقایسه با ثبات نسبی وضع فنی (تکنیکی) طی هزاران سال، از اواخر قرن هجدهم انقلابی در فن (تکنیک) و در نتیجه در تمام هستی آدمی روی داده و سرعت این انقلاب تا امروز، همواره روبه افزایش بوده است. «کارل مارکس» نخستین کسی است که این واقعیت را دریافته است. وابستگی آدمی به طبیعت، به یاری فن، به نحو تازه ای عیان شده است و بر اثر چیرگی خارق العاده ای که آدمی بر طبیعت یافته است، این خطر پیدا شده است که طبیعت، آدمی را به نحوی زبون سازد که حتی در روزگاران گذشته نیز مانند آن تصور نمی شده است. طبیعت، از طریق طبیعت انسان فنی (تکنیکی)، بااستبدادی به مراتب بیشتر از پیش ، برانسان فرمان می راند. خطر این است که آدمی در زیر فشار طبیعت دومی که به عنوان طبیعت خودش پدید آورده است، خفه شود، هر چند که در برابر طبیعتی که هنوز نتوانسته است بر آن چیره گردد، در حال کوشش دائم برای زندگی، نسبتاً آزاد به نظر آید».
در پایان باید عرض کنم که هیچ آیین نامه اخلاقی نوشته یا نانوشته ای قادر به توضیح و در نهایت کـــــاهش فشار وارد بر طبیعت نمی باشد. بلکه باید دید در چالشهای فراروی طبیعت و انسان، انسان فراصنعتی با بهره گیری از کلیه دستاوردهای عظیم علمی، فلسفی، زیست بوم شناختــــی چه تدبیری را اتخاذ می کند. آیا محدودیت های رشد، رشد بیمارگونه تولید را مهار خواهد ساخت؟

عدم رعایت اصول اخلاق حرفه ای
گذشته از تعاریف کلی درباره اصول حاکم بر اخلاق حرفه ای و یا بررسی عوامل رشد یا توسعه اخلاق حرفه ای در حرفه های مختلف آنچه قابل توجه است رعایت این اصول در کار حرفه ای است. نتایج رعایت یا عدم رعایت اصول اخلاق حرفه ای را با صاحب نظران شرکت کننده در این گزارش ویژه در میان گذاشتیم که در ادامه با هم می خوانیم.
آقای مهندس محمد: بدون شک عدم رعایت اخلاق حرفه ای در این بخش مهم از خدمت رسانی به جامعه عواقب جبران ناپذیری را به جای خواهد گذاشت که دامنه آن موجب آسیب پذیری دولتها و حکومتها خواهد بود. یک پزشک به خاطر صداقتی که در ایفای اخلاق حرفه ای از خود نشان می دهد. به عنوان معتمد بیمارانش حتی در مسائل غیرپزشکی مورد توجه و مشورت قرار می گیرد. حال چنانچه سودجویی در این حرفه مقدم بر تعهد به انجام وظیفه باشد. میزان اعتماد و اتکا به نظام پزشکی جامعه کمرنگ شده و تنها سوداگران ماهر و پولداران بی حصر می توانند از خدمات پزشکان منتفع گردند. البته تعریف و تدوین اخلاق حرفه ای یک موضوع است اما تفسیر و اجرای آن موضوع دیگریست. در همین ماجرای غم انگیز جداسازی خانمها لاله و لادن که به از دست رفتن غم انگیز آنها انجامید نگرش به اخلاق حرفه ای قابل تامل است. روزنامه واشنگتن پست در این رابطه مـــــــی نویسد: چرا باید دوقلوهای ایرانی در سنگاپور که از نظر علمی جایگاهی در دنیا ندارد عمل شوند . سنگاپور کشوری است که به لحاظ سرمایه گذاریهای اخیر تبدیل به یک قطب سرمایه داری دنیا شده است. محققان جراحی جهان معتقدند که تیم جراحی سنگاپور باوجود همه اعلام خطرها فقط به خاطر شهرت پزشکی باعث مرگ دوقلوها شد. باید پرسید، جایگاه شهرت پزشکی در اخلاق حرفه ای کجاست؟ روزنامه کریستین سـاینس مانیتور می نویسد: چرا عمل جراحی پس از روشن شدن نتایج اولیه آزمایشها متوقف نشد و مهمتر اینکه جراحان برجسته ایران و جهان موفقیت عمل جداسازی را حداکثر 5 درصد اعلام کرده بودند اما تعجب آور است که تیم جراحی موفقیت در عمل را 50 درصد اعلام کرده اند. این نشریـه می نویسد با وجود خونریزی شدید لاله که او را تا مرزمرگ پیش برده بود. عجیب اینکه پزشکان سنگاپوری عمل جداسازی را متوقف نکردند. علی القاعده مفاد اخلاق حرفه پزشکی در سراسر دنیا یکسان است اما این همه تضاد عقیده که بر سر یک عمل جراحی ناموفق اعلام می شود ناشی از ضعف آیین نامه اخلاق حرفه ای در این رشته است و یا اعتقاد به رعایت آن کمرنگ شده است؟
خانم دکتر هاشمی، بعضی از رسانه ها با استفاده از غفلت مردم به ارایه اطلاعات از منابعی که فاقد صلاحیت اخلاقی اند مبادرت می ورزند، چرا که این اطلاعات موجب گمراهی، شعارپردازی، احساسات گرایی و استتار عناصر مطلوب در جامعه شده است. این اطلاعات گاه برای ضربـــه زدن به کسانی که مطلوب روزنامه نگاران نبوده اند چاپ شده است و گاه روزنامه نگاران برای آن که نمی خواستند برخی گروههای جامعه خود را برنجانند، از انتشار برخی اخبار خودداری کرده اند نه تنها لیست سوء استفاده های روزنامه نگاران از اعتمادی که به آنان می شود طولانی است بلکه دامنه صدماتی که بر جامعه وارد شده به قدری گسترده است که تصور آن ممکن نیست.
اما رسانه ها در برابر افراد جامعه مسئولند وباید منافع و مصالح عمومی را در نظر بگیرند، مسئولیت اجتماعی رسانه ها ایجاب می کند تا افراد جامعه را به صلح، ثبات، توسعه و سازگاری اخلاقی علاقه مند کنند.
حال اشاره ای گذرا به رفتارهای نکوهیده در رسانه ها می کنیم که اگر از آنها پرهیز نشود. موجب تخریب مناسبات اجتماعی و تباهی اخلاقی در جامعه می شود.

1 - خشونت
خشونت یک مساله اخلاقی جدی است، زیرا به موازین بشری صدمه می زند و بر آنها خط بطلان می کشد. پس رسانه ها نباید خشونت، ترور یا توسل به زور را ترویج و تبلیغ کنند و از پرداختن به اختلافات و برخوردها باید پرهیز کنند.

2 - دروغ گفتن و کتمان حقیقت
گاهی رسانــــه ها نیز حقیقت را کتمان می کنند و آن را به بازی می گیرند.
دروغ نگفتن معادل گفتن حقیقت نیست. با سکوت، ابهام یا تغییر موضوع می توان دروغ نگفت اما می توان حقیقت را هم نگفت.

3 - امنیت ملی
فاش نمودن و پخش اسناد، دستورها و مسائل محرمانه، اسرار نیروهای مسلح، نقشه و استحکامات نظامی، مذاکرات غیرعلنی مجلس و محاکم غیرعلنی دادگستری و اقداماتی از این قبیل در رسانه ها، می تواند به امنیت حیثیت و منافع ملی آسیب برساند. این نوع اقدامات در رسانه ها، می تواند به امنیت حیثیت و منافع ملی آسیب برساند، این نوع اقدامات در رسانه ها گاه به تحریک افکار عمومی می انجامد و ثبات و آرامش کشور را تهدید می کند.

4 - عدم مداخله در حریم خصوصی افراد
رازداری به عنوان مهمترین مساله در اخلاق رسانه ای مطرح است چرا که از نظر سلامت بشری، کنترل و حفظ اطلاعات مخفی و محرمانه درباره خویش امری اساسی است. ما موجودات مستقلی هستیم پس به خلوت و راز احتیاج داریم. ما موجودات اجتماعی هستیم و به اطلاعات عمومی در مورد یکدیگر نیازمندیم پس باید خط مشخص بین منطقه استقلال و اشتراک کشیده شود.

5 - ناسزاگویی
رسانه ها نباید از زبان نامناسب و ناسزاگویی و تعابیر نابه جا استفاده کنند بدیهی است ممنوعیت مطلقی در مورد استفاده از زبان نامناسب وجود ندارد اما باید به خاطر داشت استفاده از زبان نامناسب ممکن است در نظر بسیاری از مردم بی حرمتی تلقی شود و برخی را نیز برنجاند.

6 - هرزگی و جنسی نگری
رسانه ها باید هنگام پرداختن به موضوعات تفریحی و سایر کارکردها الزام های اخلاقی خود را در این زمینه مدنظر داشته باشند. استفاده از تصاویر و مطالب وقیح رفتاری ضداجتماعی و خانوادگی محسوب می شود. مسئولیت اخلاقی حکم می کند که کارگزاران رسانه ها در این زمینه، حساسیت بیشتری نشان دهند.
روزنامه نگاران آزاد نیستند که به هنجارهای اجتماعی توهین کنند. شایستگی و نزاکت را رعایت ننمایند، آگاهانه دروغ فاحش بگوینــد و گزارشهای غیر دقیق بدهند یا غرض ورزی نمایند، رشوه بگیرند و در نتیجه گزارشهای مغرضانه تهیه کنند. بدون ضرورت به حریم خصوصی افراد تجاوز نمایند، بدون رضایت منابع خبر، نام آنها را فاش کنند به مردم خبرهای ناقص تحویل دهند یااینکه آسوده بنشینند و خبرهای مورد نیاز مردم را دراختیار آنها قرار ندهند و...
همه این شرایط را نمی توان به شکل مطلوب در پوشش قانون قرار داد. اما خبرنگاران حرفه ای می دانند که عدم رعایت این موارد برابر است با خطراز دست دادن افتخار و احترام و اعتباری که بدون آن خبرنگاران می توانند در کار خود به اندازه کافی موفق باشند چنانچه دکتر یونس شکرخواه اشاره می نمایند که بحث اخلاق مطبوعاتی پیش از آنکه بحــث روزنامه نگاران باشد. مقوله ای مربوط به مخاطب است زیرا به اعتبار منبع مربوط می شود.
خبرنگار همیشه و در همه حال می باید منافع جمعی را مقدم بر نفع فردی و گروهی خود بداند اما در عمل مرز بین این دو چندان واضح و روشن نیست و خبرنگار همواره در معرض این شبهه قرار دارد که نفع خود یا گروه خود را نفع جامعه جلوه داده یا منافع خود را به منافع جامعه ترجیح دهد.
نکته دیگری که حائز اهمیت است ایجاد توازن ظریف بین آن چه به عنوان حق مردم از آگاهی از مسائل شهرت یافته در مقابل مصلحت جامعه است. به عنوان مثال خبرنگارانی که در زمینه فعالیـت نیروهای پلیس گزارش تهیه کرده اند می دانند که آنها در مواقعی که اهدافشان ایجاب کند از افشای اطلاعات خودداری می کنند تا بتوانند مجرمان را پـــــی گیری کنند یا به صحت و سقم اطلاعات ارایه شده از افراد مظنون پی ببرند. خبرنگاران تلاش می کنند تا افراد پلیس را به بازگوکردن حقایـق وادار کنند. پلیس نیز در مقابل تلاش می کند تا خبرنگاران احساس کنند که با مطرح کردن هرسوال، امنیت عمومی را به خطر مـــی اندازند. موضوع استفاده و سوءاستفاده از مساله امنیت ملی و امتیازات اجرایی برای پنهان نگهداشتن مسائل آن چنان گسترده است که حتی نمی توانیم جزء کوچکی از این مشکل را در اینجا عنوان کنیم.
به هرحال تشخیص مرز بین اطلاعات همگانی و مصلحت همگانی موضوعی است که باید به دقت بررسی شود.
آقای مهندس صفار: عدم رعایت اصول اخلاق حرفه ای در بین حسابداران اضمحلال جامعه حرفه ای حسابداران را در پی خواهد داشت. وظیفه جامعه حسابداران یاری دادن به نظام اقتصادی کشور در اطمینان دادن به صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذینفع و ذیحق در مورد صورتهای مالی واحدهای تولیدی بازرگانی و خدماتی است. حصول اطمینان از شفافیت صورتهای مالی، رشد و بویژه امنیت اقتصادی را در پی خواهد داشت که بدون تردید دستاورد بزرگی است. تقویت جامعه حسابداران منوط به داشتن دیدگاههای بلندمدت است. در حرفه ما نگاه استراتژیک داشتن از اهمیت چشمگیری برخوردار است و از این منظر رعایت اصول و ضوابط اخلاق و رفتار حرفه ای کاملاً منطقی خواهد بود.
آقای مهندس احمدی مهربانی: کلمه آیین نامه تصور مکتوب از هرچیزی را به ذهن متبادر می سازد. در حرفه ما نیز همانند تمام حرف موجود اخلاق حرفه ای وجود دارد که متاثر از اخلاق کلی کشور است. آنچه را که ما اصول اخلاق حرفه ای مکتوب خود می دانیم متاثر اساسنامه حرفه ماست و رسالتی که این حرفه به دنبال آن است.
مبحث اعتماد و بی اعتمادی از اساســـــی ترین اصول اخلاق حرفه ای است. از آنجایی که رفتار سازمانی نوین با پیچیدگی های روزافزونی مواجه است، آشنایی بیشتر مدیران و کارکنا ن سازمانها بااین پیچیدگی ها و شناختن راهکارهای مناسب برای مقابله با آنها ضروری است.
پی ریزی، حفظ و ارتقای سطح اعتماد در روابط کاری و تجاری امروز، سنگ بنای موفقیت سازمانها و شرکتها در قرن بیست ویکم به حساب می آید. مدیریت برمبنای اعتماد، راهکاری را به دست می دهد که می توان با کمک آن جایگاه شایسته ای را در بازار رقابتی امروزی برای جلب، جذب و نگهداری مشتری به دست آورد. اهمیت این موضوع در حرفه ما به مراتب بیشتر است. در تمام حوزه های کاری درجه ای از اعتماد در روابط بین طرفین به چشم می خورد و اعتماد نقشی کلیدی را در توسعه همکاریهای اثربخش، ایفا می کند. باوجودی که محرکهای بسیاری برای همکاری و اعتماد وجود دارد، دلایل عدیده ای نیز برای ایجاد بی اعتمادی بین افراد و گروهها مطـرح می باشد. در پایان الگویی را که قبلاً برای ایجاد اعتماد طراحی کرده ام یعنی «الگوی سه حلقـــه ای اعتمادساز» مطالعه خواهید کرد.

اصول اخلاق حرفه ای از نگاه تبلیغات
- تدبیر، یکی ازبخشهای پرطرفدار که اخیراً در جـــامعه ما توسط رسانه های جمعی مطرح می شود، بخش تبلیغات و اثربخشی آن بر اذهان و قدرت انتخاب مخاطبان آن است. بنابراین رعایت اصول اخلاق در حرفه تبلیغات، اساس و نهاد این حرفه را استحکام می بخشد. به همین خاطر درباره اصول اخلاق حرفه ای در شغل تبلیغات با دو تن از دست اندرکاران این حرفه صحبت شده است و نظریات آنها را درباره اصول موردبحث و عوامل موثر در رشد و توسعه اخلاق حرفه ای در این شغل جویا شدیم. نخست آقای دکتر بلوریان تهرانی:
-- به نظر من اخلاق حرفه ای یعنی ضوابط نانوشته ای که باید حاکم بر روابط و مناسبات بین دو طرف، در یک حرفه یا در یک دادوستد باشد تا منافع هر دو طرف حفظ و صیانت شود. این مناسبات می تواند بین یک خریدار و یک فروشنده، یک کارمند و یک ارباب رجوع، یک معلم و یک شاگرد و یا یک نویسنده و مخاطب او باشد. اما درباره عوامل رشد و توسعه اخلاق حرفه ای، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف - فرهنگ و ظرفیتهای اخلاقی و شخصیتی
ب - آموزش نحوه کار، نحوه برخورد، نحوه قضاوت و بالاخره نحوه تفکر در ارتباطات با مردم، مشتریان، ارباب رجوع، همکاران، رؤسا و...
اضافه می شود رضایت شغلی معلول و نتیجه مستقیم امتیازات، دریافتی ها و بالاخره شرایط دوست داشتنی محیط کار و رفتار صاحب کار و کارفرما با کارمند است.
- خانم اسفرجانی، از زاویه ای دیگر این اصول را در حرفه تبلیغات مطرح کردند. وی معتقد است ،
-- در حرفه تبلیغات اصول اخلاق حرفه ای در دو رابطه قرار می گیرد و تعریف می شود. رابطه آژانس بــا مشتریان و رابطه آژانس با سایر دست اندرکاران حرفه ای (رسانه ها، کارگزاران، تولیدکنندگان و...) اصول اخلاق حرفه ای از شناخت وظایف و اجرای صادقانه تعهدات آژانس نسبت به پیشبرد امور مشتریان در این حرفه شکل می گیرد پس در مسیر اجرای این اهــداف با دفاتر دیگری (مثل رسانه ها و...) در ارتباط قرار گیرید و نسبت به آنان نیز شیوه روشن و صادقانه ای برای همکاری داشته باشید.
درمورد عوامل رشد و توسعه اصول اخلاق حرفه ای، اعتقاد دارم بدون شک همه افراد حرفه ای بر سر راه خود با مسایل و مشکلات فراوانی روبرو هستند. این مشکلات در حرفه تبلیغات چندین برابر است. اما اگر به جای پرداختن به مشکلات از بیرون، بتوانیم به درون خود نگـــاه کنیم (و قبل از اینکه رفتار غیرحرفه ای خود را با نبودن عدالت در محیط کار توجیه کنیم) می توانیم پایبندی به اخلاق حرفه ای را گسترش دهیم.
اگر ما دو بینش را همواره جزیی از اصول کاری و رفتاری خود بدانیم، حتماً رفتار و اخلاق حرفه ای را گسترش داده ایم. این دو بینش عبارتند از:
الف: نگاه به درون سازمان و بررسی مشکلات خود
ب: نگاه درازمدت به روابط حرفه ای (هم مشتری و هم همکاران صنفی)
در حرفه تبلیغات شما مسئولیت مهمی نسبت به سودمند شدن بودجه های بزرگ به عهده دارید. در این حرفه سالیانه بیلیونها دلار پول از طریق آژانسها و سایر دفاتر مرتبط، هزینه می شود.
درصورتی که ما به نحو شایسته ای در این تجارت بزرگ قرار بگیریم، حتماً برای همه ما جای کافی وجود دارد تا قسمتی از این سود را به دست بیاوریم.
و اگر می خواهیم آینده خود را در این حلقه پیدا کنیم باید نگاه ما به همکاری درازمدت باشد.
متاسفانه در حرفه ما توجه به نتایج و فواید کوتاه مدت بسیار مرسوم است.
- آیا در حرفـــه تبلیغات آئین نامه اخلاق حرفه ای وجود دارد؟
-- دکتر بلوریان تهرانی، درمورد حرفه «مشاوره»، آئین نامه مکتوب و خاص مورد اخلاق حرفه ای وجود ندارد ولی همانطور که در سطور بالا اشاره شد، ظرفیتهای اخلاقی و شخصیتی و فـرهنگی هر مشاور به او دستور می دهد که اسرار صاحب کار یا CLIENT خود را حفظ کند. اطلاعات را نفروشد، همواره قسمتی از ساعات مفید کاری، ظرفیتهای فکری و توجهـات خود را به مسایل و مشکلات «چاره جو» یا CLIENT معطوف کند. خود را به جای او بگذارد و مسایل را از دریچه چشم او ببیند و...
در حرفه معلمی نیز، اخلاق حرفه ای نانوشته حکم می کند که آنچه که می تواند آموزش داده شود، منتقل شود. هیچ سوالی برای دانشجو بدون پاسخ نماند. دانشجو به تفکر، جستجو و خلاقیت وا داشته شود و...

تبلیغات و رعایت اصول اخلاق
خانم اسفرجانی، ضرورت رعایت اصول اخلاق در حرفه تبلیغات را بسیار با اهمیت دانست و از آن به عنوان یک قانون دراین حرفه نام برد. وی اعتقاد دارد: درصورت عدم رعایت اخلاق حرفه ای، دیر یا زود از گردونه خارج می شوید. این یک قانون دیرپای جهانی است نه ادعای نگارنده- دنیای حرفه ای مشاغل، دنیای کوچکی است و نتیجه رفتار شما خیلی زود به شما منعکس می شود.
اگر به تعهدات و وظایف خود در مقابل مشتریان خوب عمل کنید و منافع خود را در گرو پیشبرد منافع او ببینید، حتماً این رابطه را بیمه کرده اید.
بسیاری از همکاران فکر می کنند که مشتری متوجه جزئیات نخواهدبود و می توان از میان شکافهای کوچک منافعی را بیرون کشید که از چشم او پنهان باشد آنان به این ترتیب، مشتریان خود را «یکبار مصرف» می کنند و مشتریان آزرده خاطر، آنها را با خاطره بدی از این حرفه ترک می کنند.
اما ما باید به یاد داشته باشیم که مشتریان امروزه نسبت به حقوق خود، آگاه تر هستند و اگر حتی امروز چیزی را ندانند، فردا خواهند فهمید.
پس پایـــداری و ماندن بر سر اخلاق حرفــــه ای در زمان رویارویی با مشکلات، می تواند به ما در ساختن آینده ای پایدار کمک کند و جریان فعالیتها را نه تنها به سوی ما بلکه در میان حرفه نیز قطع نکند پس؛ بخوانیم، یاد بگیریم، خلاق باشیم و در رقابت سالم فعال بمانیم. از وسوسه رسیدن یک شبه به اهداف صدساله اجتناب کنیم. با مشتریان و همکاران به نهایت روشنی و صداقت حرفه ای دست پیدا کنیم و از تلاش پیگیر برای بهتر شدن دست برنداریم و زود قانع نشویم.
- این پرسش را نیز از آقای دکتر بلوریان تهرانی پرسیدیم. وی چنین پاسخ داد: در درجه اول لازم است به بعضی از اصول اخلاق حرفه ای در تبلیغات اشاره کنم.
1 - اگر این اصول رعایت شود واقعاً منافع مصرف کننده حفظ خواهدشد.
2 - هر پیام تبلیغاتی باید متکی بر مستندات و واقعی باشد. صفات عالی مانند «بهترین»، «بادوام ترین»، «کم مصرف ترین» و غیره باید قابل اثبات باشند.
3 - کالاها و خدمات نباید با یکدیگر مقایسه و محصولات یا خدمات رقیب به بدی، فساد، عدم کیفیت یا عدم مرغوبیت متهم شوند.
4 - آگهی تبلیغاتی نباید فریبنده و اغواکننده باشد.
5 - آگهی تبلیغاتی نباید باعث ایجاد رفتارهای ناهنجار یا بدآموزی درکودکان و نوجوانان شود.
اما ضوابط مکتوب و نوشته شده ای نیز وجود دارد که از جانب رسانه های عمومی باید رعایت شوند و عدم رعایت آنها باعث عدم پخش آگهی در تلویزیون یا عدم چاپ آگهی در جراید خواهدشد.
بنابراین باید در ضوابط مکتوب (دستـــورالعملها) در ارتباط با آگهی های رسانه های عمومی، تجدیدنظر شود به گونه ای که برخی از مواردی که واقعاً قابل اجرا نیستند، حذف شوند یا برخی از موادی که نادیده گرفته می شوند، رعایت شوند، این ضوابط برای همه رسانه ها و بدون تبعیض اعمال شوند یا نادیده گرفته شوند و بالاخره برخی از نرمشهایی که لازم است به کار گرفته شود تا کاری هنری انجام شود که به نام تهیه آگهی، خالی از عناصر هنری نباشد.

فرهنگ و اخلاق حرفه ای
- تـــدبیر: در حرفه و مشاغل صنعتی و مشاوره ای خط مشی ها و اصولی حاکم است که در کمتر حرفه ای می توان آنها را یافت چرا که این گونه مشاغل همواره بر ضرورت شاخصهای اصلی مدیریت و اصول مهم مدیریتی تاکید دارند و بدون آن امکان دستیابی به اهداف برنامه ریزی شده بسیار اندک است، در این راستا نظر آقای مهندس تائب را درباره اصول اخلاق حاکم بر مشاغل صنعتی پرسیدیم. وی با نگاهی متمایز با سایرین گفت:
-- به نظر من اصول اخلاق حرفه ای بر 2 مؤلفه اصلی استوار است:
الف) شناخت فرهنگ جامعه
ب) شناخت حرفه
هر جامعه ای از یک فرهنگ خاص شکل گرفته است و در هر جامعه ای یک سری اصول اخلاقی و جود دارد که این اصول از یک فرهنگ پیروی می نماید بنابراین در بعضی جوامع می بینیم که پایبندی به اصول اخلاقی بسیار شدیدتر از کشوری است که پایبند به اصول اخلاقی نمی باشد.
پارامتر دیگر آن است که هر حرفه و هر شغلـی نیــــز از آداب و یک اصولی پیروی می نماید. این اصول حاکم بر حرفه زمانی که با فرهنگ یک جامعه ترکیب می شود موردتاکید آن جامعه قرار می گیرد. درنتیجه به آن حرفه یک سری اصول اخلاقی اضافه می شود مثل جامعه پزشکان یا وکلا که از یک اصول اخلاقی مشخص پیروی می نمایند.
بنـابراین اصول اخلاق حرفه ای آن اصولی است که حاکم شده است بر آن حرفه و بایستی رعایت گردد.
- - تدبیر: چه عواملی باعث توسعه و رشد اصول اخلاق حرفه ای می شود.
-- - مهندس تائب: هر فرد در هر کاری دلش می خواهد که آن کار را به نحواحسن و مثبت به انجام برساند. هیچ کس فطرتاً علاقه ندارد که کاری خلاف انجام دهد. هیچ مدیری دوست ندارد که باعث نارضایتی افراد زیردستش شود اما چرا چنین نمی شود و خیلی از مسائل زیرپا گذاشته می شود به این دلیل است که ما در جامعه تعادل نداریم. و بایستی در جامعه به دنبال تعادل باشیم. بنابراین زمانی می توانیم به رشد و توسعه اصول اخلاق حرفه ای پایبند باشیم و به سرانجام برسانیم که در آن جامعه تعادل وجود داشته باشد. تعادل باعث می شود که نه تنها اصول اخلاق حرفه ای بلکه سایر عوامل نیز دچار رشد و توسعه شود.
آقای تائب در پـاسخ به این سوال که آیا در حرفه فنی و اجرایــی آئین نـــامه اخلاق حرفه ای وجود دارد یا خیر گفت: جامعه مهندسین مشاوران حرفه ای ایران براساس اصول اخلاق حرفه ای پایه ریزی شده است.
اصول و چارچوب اصلی این بیانیه عبارت است از آنکه:
# مشاور وظیفه اش آن است که کاری را به انجام برساند که در حد توانش است
# مشاور بایستی رقابت سالم را ایجاد نماید
#مشـاور بایستی منافع جامعه را درنظر بگیرد
# مشاور بایستی خدماتش را با بالاترین استانداردها به روز نماید.
بیان مواردی از این قبیل در صنعت ما نشانه اصول اخلاق حرفه ای است و ما به آن اعتقاد داریم و می خواهیم که به آن پایبند باشیم.
- - عدم رعایت اصول اخلاق حرفه ای در مشاغل صنعتی چه نابسامانیهایی را دربرخواهد داشت.
-- - ضرب المثل معروفی است که می گوید بازار با یک کلمه خراب می شود ولی درست کردن آن با سالها ممارست به دست می آید. سالها باید تلاش شود که یک اتحاد از بین رفته را دوباره بدست آورد. تمامی کوششها باید در این جهت باشد که بی اتحادی پیش نیاید باید سعی شود تا بی اعتمادی را ریشه کن شود.
کشور ما به دلیل آنکه همیشه زیر فشارهای فراملی بوده به صورت یک جامعه دفاعی درآمده است.
آدمی که دفاع می کند به هر چیزی متشبث می شود این گونه است که جــــوامع تلاش می کنند تا وارد مدینه فاضله شوند. جامعه کنونی مـا جامعه ای است که دارد به جامعه مدنی نزدیک می شود بنابراین نقش مسئولیت در آن بسیار مهمتر از سایر افراد می باشد ما بایستی مراقب باشیم که با طرح خاستگاههایمان، دیدگاهها را خراب نکنیم جامعه ما باید سعی کند بدون عقده و غرض در کنار هم به کار و کوشش بپردازیم.
به عنوان یک راه حل بهترین راه برای توسعه اصول اخلاق حرفه ای تشکیل تشکلها و انجمنها می باشد. تشکلهای تخصصی باعث خواهدشد که اصول اخلاقی بهتر شکل بگیرد و بهتر بتوان آن را در جامعه نشر و گسترش داد. این تشکلها باید با دولت در تعامل باشند چون این تعامل باعث می شود که واقعیتها گفته شده و آثار آن راحتتر به عرصه وجود برسد.

منابع:
1 - رسانه، سال ششم، شماره 3 پاییز 1374 ص 76 و77
2 - عصر اطلاعات، نوشته مانوئل کاستلز. ترجمه آقای علی پایا.
3 - رسانه، سال هفتم، شماره 3 پاییز 1375 ص 11 و 17
4 - فلسفه و اندیشه سیاسی سبزها، نوشته اندرو دابسون - ترجمه محسن ثلاثی.
5 - رسانه، سال نهم، شماره 2 تابستان 1377 ص 86
6 - آغاز و انجام تاریخ، نوشته کارل یا سپرس. ترجمه آقای محمدحسن لطفی.
7 - موج سوم، نوشته الوین تافلر - ترجمه خانم شهیندخت خوارزمی.
8 - گزارش طرح تحقیقاتی بررسی تجربی اخلاق کار در ایران - سازمان مدیریت صنعتی.

منبع: ماهنامه تدبیر / 1382 / شماره 136، شهریور ۱۳۸۲/۰۶
نویسنده : فرانک جواهردشتی
نویسنده : مریم خلیلی عراقی
نویسنده : مهرانگیز یقین لو