غیبت و عدم حضور ایران در برخی از عرصه های مهم علمی و بی توجهی نسبت به فعالیت های بین المللی عام المنفعه که با تمرکز روی دانش و فناوری، آینده سالم و ایمن برای نوع بشر را هدف گرفته اند، گاهی اوقات بیش از آنچه به نظر می رسد پررنگ و قابل توجه است که بتوان نسبت به آن اغماض کرد. این غیبت ضمن اینکه تاثیرگذاری حقیقی کشور در فعالیت های صلح آمیز علمی را کاهش می دهد و جایگاه ما در جامعه جهانی را تنزل می بخشد، نشان می دهد که ما هنوز تا پیوستن حقیقی به کاروان توسعه فرهنگی و علمی راه زیادی در پیش داریم و باید عزمی جدی را برای پر کردن شکاف فعلی به کار ببندیم. «ساعت زمین 2009» رویدادی بود که در 86 کشور و هزار شهر دنیا گرامی داشته شد و از میان کشورهای مهم آسیایی، تنها ایران را کم داشت.

ساعت زمین چیست
«ساعت زمین» یا Earth Hour، یک ابتکار بین المللی و بشردوستانه است که برای نخستین بار توسط صندوق بین المللی طبیعت (WWF) پیشنهاد شد در آخرین شنبه ماه مارس هر سال به مرحله اجرا برسد و در آن، از شهروندان و صاحبان صنایع خواسته شود چراغ های غیرضروری و سایر لوازم پرمصرف برقی خود را به مدت یک ساعت خاموش کنند و از این طریق، به صورت نمادین، ضرورت توجه به آینده زندگی در عصر گرمایش جهانی کره زمین را به همگان یادآوری کنند.
این حرکت گروهی و نمادین برای نخستین بار در سال 2007 و زمانی که بیش از 2/2 میلیون شهروند استرالیایی در یک ساعت مشخص تمامی چراغ های خود را خاموش کردند، مورد توجه جهانی قرار گرفت. بعد از شهر سیدنی استرالیا که مبتکر این حرکت شد، بسیاری از شهرهای دیگر دنیا نیز در سال 2008 از جنبش «ساعت زمین» استقبال کردند.
در سال 2008، تنها کشورهای تایلند، فیلیپین، دانمارک، ایرلند، ایالات متحده، کانادا، استرالیا، فیجی، کلمبیا و بولیوی به نهضت «ساعت زمین» پیوستند و البته برخی از کشورها نیز به عنوان حامی، در این اقدام بشردوستانه شرکت جستند، اما در سال 2009، تعداد کشورها 8 برابر رشد کرد و کشورهایی مانند برونئی، قبرس، بوتسوانا، گواتمالا، پاکستان، کویت، امارات، مالدیو، ماکائو، کنیا، گینه و هندوراس هم به ندای صندوق بین المللی طبیعت پاسخ مثبت دادند و در کنار کشورهای بزرگ صنعتی «زمین را یک ساعت خاموش کردند».
«ساعت زمین» سال 2009، از 30/8 تا 30/9 روز 28 مارس همزمان با هشتم فروردین ماه 1388 تعیین شد و برای نخستین بار، دفتر مرکزی سازمان ملل در نیویورک نیز در آن شرکت جست و به مدت یک ساعت، همه چراغ های خود را خاموش کرد.
کشور فیلیپین با شرکت دادن 647 شهر و روستا در برنامه جهانی «ساعت زمین»، رکورد بیشترین شهرهای شرکت کننده را از آن خود کرد و یونان با 484 شهر در رتبه دوم قرار گرفت.
براساس برخی از آمارها، شهر دهلی نو پایتخت هندوستان با شرکت عمومی در حرکت دسته جمعی «ساعت زمین»، هزار مگاوات برق صرفه جویی کرد و استان انتاریوی کانادا، کاهش 6 درصدی در مصرف انرژی و برق را شاهد بود و ایرلند هم با خاموش کردن همزمان 700 هزار لامپ در سراسر خاک این کشور کوچک، یکی از تاثیرگذاران در موفقیت برنامه «ساعت زمین» نام گرفت.
یکی از اهداف مهم «ساعت زمین»، وادار ساختن کشورهای بزرگ و صنعتی دنیا به رعایت الزامات زیست محیطی تصریح شده در پیمان کیوتو مبنی بر کاهش تولید گازهای مضر گلخانه یی است و البته در میان این کشورها، ایالات متحده تنها کشوری به شمار می رود که رسماً به این پیمان ملحق نشده است.
اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN) چند روز پیش از 28 مارس از مردم دنیا درخواست کرد تا با رساندن لامپ های خاموش شده به عدد یک میلیارد، رکوردی جاودانه از خود بر جای بگذارند و از طریق این بسیج همگانی زیست محیطی، یک خدمت ماندگار در آگاه سازی و جلب نظر افکار عمومی نسبت به آینده مبهم و پر از چالش کره زمین انجام دهند.
دبیرکل سازمان ملل نیز در پیامی تلویزیونی، این حرکت را بزرگ ترین برنامه برای حفظ محیط زیست خواند و عنوان کرد، «ساعت زمین 2009» بزرگ ترین بازتاب اراده جهانی برای مبارزه با گرمایش جهانی کره زمین به شمار می رود که تا به امروز سابقه نداشته است.
«بان کی مون» با اشاره به کنفرانس بین المللی گرمایش کره زمین در کپنهاگ دانمارک، این حرکت را پیامی از سوی مردم به دولتمردان دانست تا با یک اتحاد بلامنازع و فراگیر، پیمانی را در این کنفرانس امضا کنند و از طریق آن به شکلی آرمانگرایانه و ایده آل، راه های جلوگیری از عوارض بیشتر پدیده تغییر دمای کره زمین را بررسی کنند.
گرمایش جهانی که مدت هاست بر جای گذاشتن آثار منفی و نگران کننده بر زیست بوم کره زمین و آینده شهروندان سیاره ما را شروع کرده، در حال حاضر با آموزش های رسانه یی و آکادمیک به یکی از دغدغه های اصلی شهروندان جهان تبدیل شده است. به عنوان نمونه امسال گروهی از شهروندان امریکایی، به صورت سازمان دهی شده اقدام به جمع آوری امضا برای ارسال یک طومار به دفتر رئیس جمهور «باراک اوباما» کردند تا برداشتن گام های موثر و عملی از سوی وی برای شرکت در حرکت «ساعت زمین» را خواستار شوند. وی نیز ضمن ارسال یک پیام در پرداختن به اهمیت این جنبش، معاون خود «جوزف بایدن» را مامور انجام اقدامات اجرایی برای همراهی دولت و مردم امریکا در «ساعت زمین 2009» کرد.
«مار روکساس» نماینده پارلمان و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری سال 2010 فیلیپین نیز از جمله چهره های برجسته سیاسی شرکت کننده در جنبش جهانی «ساعت زمین» بود. او که علاوه بر یک دیپلمات، به عنوان یک فعال محیط زیست نیز در کشور خود شناخته می شود، ضمن حضور در برنامه های تلویزیونی مختلف، از طریق سایت اینترنتی خود نیز مردم را به خاموش کردن لوازم الکترونیکی اضافی و لامپ های کم مصرف دعوت کرد.
«کاله ما موتلانته» رئیس جمهور آفریقای جنوبی نیز نام خود را در فهرست حامیان و شرکت کنندگان در برنامه «ساعت زمین 2009» نوشت و طی سخنانی اعلام کرد؛ «حرکت برای اقدام در مورد گرمایش جهانی کره زمین، بهترین امکان را برای فائق آمدن بر چالش های بحران اقتصادی جهانی از طریق سرمایه گذاری برای فقرا، ایجاد فرصت های شغلی و توسعه سبز و پایدار فراهم می کند.»
اسقف اعظم «دزموند توتو» برنده جایزه نوبل صلح سال 1984 نیز از حامیان این حرکت در آفریقای جنوبی بود. نخست وزیر استرالیا «کوین میشائیل رود» نیز دو روز قبل از 28 مارس، با ایراد یک سخنرانی نسبتاً مفصل، از مردم کشورش دعوت کرد تا بار دیگر در حرکت جهانی برای ایجاد آگاهی درباره گرمایش جهانی کره زمین شرکت کنند؛ «این بار هزار شهر در نهضت شرکت می کنند و این امر یک پیام روشن دارد. گرمایش جهانی، یک چالش بزرگ برای همه ماست و همه ما باید شانه به شانه یکدیگر بایستیم تا این مانع بزرگ را از سر راه خود برداریم.» او همچنین اعلام کرد استرالیا تا پایان سال 2020، 5 تا 15 درصد از تولید گازهای گلخانه یی خود را کم خواهد کرد و این میزان تا پایان سال 2050 به بیش از 60 درصد خواهد رسید.
وزارت محیط زیست و برنامه ریزی فضایی صربستان نیز با اعلام پشتیبانی خود از این ابتکار، روشنایی معابر، برج ها و آسمانخراش ها، نمادهای شهری و یادمان ها را به مدت یک ساعت در روز مقرر خاموش کرد و از این طریق، همکاری جمهوری تازه استقلال یافته صربستان را به جهانیان نشان داد. آنها به تقلید از کشورهای انگلیس، امارات و کانادا که به ترتیب چراغ های روشنایی موزه ملی فوتبال، برج العربی و برج شهر را در «ساعت زمین» خاموش کردند، تمامی بناهای مهم و یادمان های برجسته شهر بلگراد را از ساعت 30/8 تا 30/9 شب 28 مارس خاموش کردند.

ساعت زمین در ایران
در حالی که کشوری همچون ایران با بافت غالب کویری، بیشترین لطمه ها را از عوارض گرمایش رو به افزایش کره زمین می بیند و نابودی جنگل ها و مراتع، گسترش بیابان ها، انقراض گونه های جانوری، خشک شدن رودخانه ها و تهدید شدن حیات گونه های گیاهی تنها بخشی از این صدمات هستند، «ساعت زمین» در آن با بی توجهی محض پشت سر گذاشته شد و حتی خبرگزاری های رسمی آن نیز تلاشی برای برجسته سازی این موضوع نکردند. تمامی بازتاب های مربوط به «ساعت زمین 2009» در ایران، دو یا سه بار پخش کوتاه اخبار مربوط به این حرکت در سایر کشورها در بعضی از بخش های خبری تلویزیونی بود که در لابه لای سیل اخبار سیاسی و انتخاباتی هم گم شد.
در حالی که غول اینترنتی گوگل نیز به شکل نمادین، پس زمینه صفحه اصلی سایت خود را یک ساعت به رنگ سیاه در آورد تا به سهم خود در همکاری جهانی «ساعت زمین» شرکت کند، تنها سایت ها و وبلاگ های شخصی برخی از فعالان شاخص محیط زیست در ایران، اخبار این ماجرا را منعکس کردند و طبیعتاً دعوت آنها از مردم برای پیوستن به جنبش «ساعت زمین» نیز بی نتیجه باقی ماند، چرا که اساساً در این زمینه هیچ گونه ساماندهی خاصی روی نداده بود.
در این ساعت، هیچ کدام از مسوولان اجرایی یا نمایندگان قانونگذار کشورمان، اظهارنظر خاصی نکردند و برنامه های خود را برای شرکت یا دعوت از مردم برای پیوستن به دیگر کشورهای جهان برای صرفه جویی نمادین و یک ساعته در مصرف برق ارائه ندادند.
در حالی که سال 1388 به نام سال اصلاح الگوی مصرف نامگذاری شده است، مسوولان اجرایی کشور می توانستند با پیوستن به خیل عظیم کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه نیافته جهان در برنامه بین المللی «ساعت زمین» اراده عملی خود را برای تحقق آرمان ها و اهداف این شعار نمایش دهند.

منبع: / روزنامه / اعتماد ۱۳۸۸/۰۲/۰۱
نویسنده : سیدایمان ضیابری