هفته سوم لیگ قهرمانان آسیا در حالی به پایان رسید که به نظر می‎رسد تیم‎های ایرانی، به آن چه باید نرسیده‎اند، در این میان هرچند پرسپولیس توانست در گروه خود رتبه اول را به دست آورد، اما یکی از اهداف اصلی جام باشگاه‎های آسیا ایجاد درآمد برای اعضا بوده که در مورد باشگاه‎های ایرانی به نتیجه نرسیده است. یعنی ایرانی‎ها در پایان بازی‎های دور رفت، نه به رتبه خوبی رسیده‎اند و نه درآمد لازم را داشته‎اند.

برگزاری نخستین دوره لیگ کاملا حرفه‎ای آسیا، به سبک لیگ قهرمانان اروپا، عرصه جدیدی در زمینه ورود باشگاه‎های آسیایی به چرخه سوددهی بود. به همین دلیل مسئولان لیگ قهرمانان آسیا تلاش کردند تا با راه‎کارهایی چون فروش بلیت، حق پخش تلویزیونی و کمک هزینه سفر، به توانمند کردن اقتصاد باشگاه‎های حاضر در این رقابت‎ها، کمک کنند.

در آخرین نشست‎ هماهنگی برگزاری رقابت‎های لیگ آسیایی، سوزوکی، مدیر این رقابت‎ها، پیشنهادهای جدیدی را ارایه کرد. از جمله آن‎که در زمینه حق پخش تلویزیونی شرایطی را فراهم کرد تا 20 درصد از رقم قرارداد، به فدراسیون‎ها و باشگاه‎ها اختصاص یابد. البته در ادامه این گزارش خواهیم دید که چگونه با ترفندهای صدا و سیما، باشگاه‎های ایرانی کمترین سود را در بحث حق پخش تلویزیونی برده‎‎اند.

WSG

شرکت World Sport Group با علامت اختصاری WSG، نام پیمان‎کار طرف قرارداد کنفدراسیون فوتبال آسیاست که به نوعی اسپانسر اصلی رقابت‎های لیگ قهرمانان بوده و فرآیند مالی مسابقات و پرداخت‎ها را به باشگاه‎های حاضر در این عرصه پذیرفته است. این شرکت در بحث حق پخش تلویزیونی به طور مستقیم وارد مذاکره با رسانه‎های هر کشور شده و قراردادهای مختلفی را که سهم باشگاه‎ها از طریق آن‎ها پرداخت می‎شود، به امضا رسانده است. در مباحثی چون فروش بلیت، پاداش نتایج و کمک هزینه سفر نیز شرکت WSG به صورت مستقیم طرف حساب باشگاه‎های آسیایی است. در مجموع AFC تلاش کرده است تا درآمدهای حاصل از این رقابت‎ها را بدون عبور از هرگونه فیلتری چون تلویزیون‎ها یا فدراسیون فوتبال کشورهای آسیایی، به صورت مستقیم به دست باشگاه‎ها، یعنی مالکان اصلی این درآمدها برساند و انتخاب یک شرکت بی‎طرف و بین‎المللی نیز در همین راستا قرار می‎‎گیرد. در ادامه فرمول‎های پیشنهادی AFC و سوزوکی، مدیر رقابت‎های لیگ قهرمانان آسیا، را برای درآمدزایی باشگاه‎های حاضر در لیگ قهرمانان مرور می‎کنیم.

حق پخش تلویزیونی

در لیگ قهرمانان مثل سایر لیگ‎های حرفه‎ای کشور، حق پخش تلویزیونی اولویت نخست درآمدزایی برای مسئولان برگزاری مسابقات و همچنین باشگاه‎های حاضر در آن است. در این دوره از رقابت‎ها شرکت WSG به صورت مستقیم با رسانه‎های تصویری کشورهای حاضر در لیگ قهرمانان آسیا وارد مذاکره شد. پیشنهاد شرکت WSG این بود که از کل قرارداد منعقد شده، 20 درصد به فدراسیون و باشگاه‎های همان کشور تعلق بگیرد تا بدین ترتیب مسئولان فدراسیون یا باشگاه‎ها برای گرفتن حقوق خود از امتیاز حق پخش تلویزیونی با رسانه‎های کشور خود کلنجار بروند. از سوی دیگر رسانه‎ها نیز مطلع می‎شوند که هرچقدر رقم قرارداد بالاتر باشد، سود بیشتری نصیب فدراسیون و باشگاه‎های آن کشور می‎شود. طبیعی است در سیستمی که به دنبال پیشرفت باشد، رقم قرارداد نیز بالاتر خواهد بود.

سهم ایران کم‎تر از همه!

شرکت WSG به هیچ عنوان حاضر به فاش کردن رقم قراردادهایی که با رسانه‎های کشورهای حاضر در لیگ قهرمانان منعقد شده، نیست، اما اطلاعات نشان می‎دهد که در منطقه شرق، رسانه‎های کره‎ای و ژاپنی و در منطقه غرب، رسانه‎های عربستانی، قطری و سپس اماراتی بالاترین رقم قرارداد را با این شرکت منعقد کرده‎‎اند و البته صدا و سیمای ایران هم با توجه به حداقل قیمت مطرح شده از سوی شرکت WSG، کمترین رقم را پرداخت کرده است. بدین ترتیب باشگاه‎های ایرانی و فدراسیون فوتبال ایران از دو جنبه متضرر شده‎اند.

بخش اول، توزیع درآمد حاصل از این قراداد است. طبق تعهد شرکت WSG، 20 درصد از رقم قرارداد منعقد شده با رسانه هر کشور به فدراسیون و باشگاه‎های هر کشور تعلق می‎گیرد که سهم فدراسیون ده درصد در نظر گرفته شده است و ده درصد دیگر هم میان باشگاه‎های حاضر توزیع می‎شود. بنابراین هرچه رقم قرارداد رسانه‎ای کشورها با این شرکت افزایش یابد، سهم فوتبال آن کشور نیز زیادتر می‎شود و هرچه رقم این قرارداد کاهش یابد (مانند ایران) سهم کم‎تری نیز نصیب فوتبال آن کشور می‎شود. نکته‎ جالب آن‎که کشوری مثل قطر که یکی از قراردادهای مالی را با حداکثر قیمت با این شرکت به امضا رسانده است، تنها دو نماینده در لیگ قهرمانان آسیا دارد، اما به لطف رسانه‎ای چون «الجزیره ورزشی» سهم هر کدام از این دو نماینده پنج درصد از مبلغ قرارداد خواهد بود. در حالی که با توجه به حضور چهار نماینده از ایران در لیگ قهرمانان آسیا، سهم هر باشگاه ایرانی از رقم کوچک قرارداد صدا و سیما با WSG، 5/2 درصد است.

البته در عربستان هم با وجود حضور چهار نماینده در لیگ قهرمانان، شبکه‎ قدرتمند Art به تنهایی یکی از بالاترین رقم‎های قراردادی را به امضا رسانده است تا سهم 5/2 درصدی باشگاه‎های این کشور رشد چشم‎گیری داشته باشد. اما جنبه‎ دیگر ضرر فدراسیون و باشگاه‎های ایران بحث تعدد شبکه‎ها و رقابت میان آنان است. در ایران شرکت WSG تنها با صدا و سیما به عنوان رسانه ملی و تنها تلویزیون موجود در کشور طرف بوده و تنها یک قرارداد با رقم پایین منعقد شده است. اما در کشوری چون امارات دو شبکه «ابوظبی اسپورت» و «دبی اسپورت» هر دو به صورت جداگانه متقاضی خرید این رقابت‎ها بوده و به دلیل رقابت با یکدیگر رقم‎های خوبی را نیز پرداخت کرده‎اند. بنابراین سهم باشگاه‎های اماراتی از دو قرارداد با رقم بالا پرداخت می‎شود. بدین ترتیب صدا و سیما که همواره دین پرداخت حق پخش تلویزیونی را در سالیان اخیر به گردن داشته است که آن هم با اجبار کنفدراسیون فوتبال آسیا بوده است، این بار نیز حمایت لازم را از باشگاه‎ها و فدراسیون فوتبال ایران به عمل نیاورد. جالب‎تر آن‎که صدا و سیما که در زمان قرارداد با WSG به دنبال حداقل پرداخت بود، برای تیزرهای تبلیغاتی قبل، میان و بعد از پخش زنده مسابقات لیگ قهرمانان آسیا بیشترین رقم تعرفه‎ها را در نظر گرفته است و البته چهار باشگاه ایرانی که به نوعی نمایش آنان سبب جلب این تیزرهای تبلیغی می‎شود، هیچ سهمی از درآمد حاصل از آن ندارند. در این میان شاید پرداختن به برخی روش‎های صدا و سیما در عقد قراردادها با رقم پایین جالب توجه باشد.

روش‎های صدا و سیما برای عقد کم‎ترین مبلغ قرارداد

نخستین روش، راهی است که نه تنها در لیگ قهرمانان آسیا، بلکه در زمان خرید امتیاز حق پخش رقابت‎های المپیک و جام جهانی نیز مورد استفاده قرار می‎گیرد. یعنی مسئول شورای هماهنگی سازمان صدا و سیما که طرف قرارداد خرید مسابقات است، تا 48 ساعت مانده به پایان مهلت واگذاری حق پخش، هیچ پیشنهادی ارایه نمی‎کند. این در حالی است که شرکت اسپانسر مسابقات در فاصله 48 ساعت مانده به پایان مهلت، همواره رقم قرارداد را تعدیل می‎کند و به همین دلیل صدا و سیما می‎تواند قراردادی را با رقم پایین‎تر منعقد کند. البته این‎گونه عقد قرارداد شرایط خاصی دارد. به عنوان نمونه صدا و سیمای ایران تنها حق پخش مستقیم بازی‎ها را خریداری کرده است و از امتیازاتی چون حضور گزارشگر در محل برگزاری مسابقات، ارتباط مستقیم پس از پایان بازی برای مصاحبه با مربیان و نمایش کنفرانس خبری صرف‎نظر می‎کند. تمامی این مسایل در کاهش رقم قرارداد تأثیرگذار است. بی‎شک به همین دلیل است که در جریان برگزاری رقابت‎های لیگ قهرمانان آسیا، در شرایطی که خبرنگاران ایرانی تا دقایقی پس از پایان بازی از حضور در کنار زمین منع می‎شوند، خبرنگاران و دوربین‎های عربی، حتی در بازی‎های داخل ایران، آزادانه مشغول تهیه گزارش هستند. چراکه رسانه‎های آنان در قرارداد با شرکت WSG به کیفیت کار خود، اهمیت می‎دهند نه به عقد قرارداد با رقمی کم‎تر.

فروش بلیت و کمک هزینه 30 هزار دلاری

پس از حق پخش تلویزیونی، فروش بلیت راه‎کار دیگری است که برای درآمدزایی باشگاه‎های حاضر در لیگ قهرمانان، مورد استفاده قرار می‎گیرد. در این‎جا کنفدراسیون فوتبال آسیا شرایط مناسبی را برای باشگاه‎ها ایجاد کرده است و هر باشگاه مبلغ کامل فروش بلیت دیدارهایی را که در آن میزبان است، به خود اختصاص می‎دهد. این مبلغ از سوی شرکت WSG، به عنوان مسئول برگزاری مسابقات پرداخت می‎شود. بدین ترتیب حضور هرچه بیشتر تماشاگران، سود بیشتری به باشگاه‎ها می‎رساند و در افزایش هواداران فوتبال تأثیر به سزایی دارد. راه‎کار دیگر AFC پرداخت کمک هزینه سفر از طریق شرکت حامی مالی مسابقات است. هر باشگاه برای دیدارهای خارج از خانه خود 30 هزار دلار دریافت می‎کند. با در نظر گرفتن سه بازی خارج از خانه برای هر تیم، در واقع باشگاه‎ها تا پایان مرحله‎ گروهی 90 هزار دلاری دو باشگاه بزرگ تهرانی، با توجه به تعداد تماشاگران خود، حداقل در هر بازی نزدیک به 40 میلیون تومان از محل فروش بلیت‎ها دریافت می‎کنند. البته این مزیت تنها برای دو باشگاه پرسپولیس و استقلال است و تیم‎های سپاهان و صبا با توجه به ظرفیت ورزشگاه‎های‎شان، به مراتب رقم کم‎تری را به خود اختصاص می‎دهند. البته طبیعی است که در صورت صعود هریک از این تیم‎ها مبلغ کمک هزینه سفر از فروش بلیت دیدارهای خانگی به حساب آن باشگاه‎ واریز می‎شود.

پیروزی‎های شیرین

اما در لیگ قهرمانان آسیا کسب برتری یا مساوی، علاوه بر کسب امتیاز، ازنظر مالی نیز سودآور است. یکی دیگر از تمهیدات برگزار کنندگان لیگ قهرمانان آسیا برای کمک به باشگاه‎های آسیایی، در نظر گرفتن مبلغی به ازای برد یا مساوی‎های یک تیم است. البته با توجه به بازی‎های داخل با خارج از خانه، مبلغ آن متفاوت بوده و جدا از مبلغی است که به تیم‎های راه یافته به مرحله دوم تعلق می‎گیرد. البته با توجه به این‎که هنوز این مبالغ به حساب باشگاه‎های ایرانی واریز نشده است، رقم دقیق این پاداش مشخص نیست.

در انتظار پول!

کنفدراسیون فوتبال آسیا و البته شرکت WSG، اصرار زیادی دارند تا حق مالی باشگاه‎ها بدون عبور از هرگونه فیلتری مستقیما به دست خود آن‎ها برسد. به همین دلیل در شرایطی که قرار بود مبالغ حاصل از حق پخش تلویزیونی، فروش بلیت، کمک هزینه سفر و پاداش پیروزی‎ها از طریق حساب فدراسیون کشورها به دست باشگاه‎ها برسد، شرکت WSG، در سومین هفته فروردین ماه سال جاری از باشگاه‎های ایرانی حاضر در لیگ قهرمانان آسیا خواست تا شماره حساب ارزی مربوط به خود باشگاه‎ها را برای واریز این مبالغ اعلام کنند.

در هر صورت تا کنون هیچ پولی به حساب چهار باشگاه ایرانی واریز نشده و هر باشگاه ایرانی حداقل یک کمک هزینه سفر و یک هزینه فروش بلیت بازی خانگی را طلب دارد، ضمن آن‎که دو باشگاه پرسپولیس و سپاهان به دلیل پیروزی و تساوی‎های خود در خارج از خانه چشم انتظار پاداش‎های خود نیز هستند.

درخواست شماره حساب از سوی پیمان‎کار برگزاری مسابقات، باشگاه‎های ایرانی را امیدوار کرده است که حداکثر تا پایان فروردین ماه، مبالغی به حساب‎های ارزی آن‎ها واریز می‎شود.

در همین زمینه پیمبری، سرپرست تیم صبا، می‎گوید: «تاکنون مبلغی به حساب باشگاه صبا واریز نشده است، البته شرکت WSG به تازگی از باشگاه درخواست شماره حساب کرده است و تصور می‎کنم این مبالغ به زودی در اختیار باشگاه صبا قرار گیرد.»

وی می‎گوید: «تمامی باشگاه‎های آسیا با هزینه‎های حرفه‎ای وارد لیگ قهرمانان شده‎اند و شرایط مالی این مسابقات نشان می‎دهد که دیگر نمی‎توان با نگاه‎های سطحی و بدون سرمایه‎گذاری حرفه‎ای در این رقابت‎ها شرکت کرد.»

«میرانی»، مسئول رسانه‎ای باشگاه استقلال در لیگ قهرمانان آسیا، نیز با تایید اعلام شماره حساب باشگاه به شرکت WSG گفت: «طبق قانون پرداخت کمک هزینه پس از بازی دوم، باید این پول به حساب باشگاه واریز می‎شد. البته شرکت مزبور به تازگی از باشگاه شماره حساب خواسته است و امیدورایم که به زودی این مبالغ و حق پخش به حساب باشگاه‎‎های ایرانی واریز شود. در هر صورت آن‎چه مسلم و واضح است، رویکرد جدید کنفدراسیون فوتبال آسیا می‎تواند روش جامعی برای درآمدزایی باشگاه‎هایی باشد که تحت عنوان حرفه‎ای در رقابت‎های لیگ قهرمانان آسیا شرکت می‎کنند.»

بی‎تردید اگر مسئولان و متولیان عرصه ورزشی و همچنین رسانه ملی این موضوع را با نگاه عمیق‎تر و ریشه‎ای کنکاش کنند، متوجه می‎شوند که حمایت معنوی و پشتیبانی مالی بیشتر نسبت به برگزار کنندگان این مسابقات، در واقع به سود فوتبال و باشگاه‎های ایرانی خواهد بود و ترفندهای مختلف چانه‎زنی با AFC، دست‎آورد ارزشمندی (حداقل برای جامعه فوتبال) به همراه نخواهد داشت.

منبع: / هفته نامه / پنجره / 1388 / شماره 1 ۱۳۸۸/۰۱/۰۰
هانویسنده : میلاد اسلامیع