اگر تا دیروز دالان‌های پیچ در پیچ مراکز فروش جزوه و کتاب در خیابان انقلاب تهران محل خرید و فروش پایان‌نامه و مدرک و تحقیق دانشجویی بود، این روزها پای جاعلان و نویسندگان این‌گونه تحقیقات و پایان‌نامه‌ها به شهرستان‌های کوچک بازشده، به طوری که با اشباع بازار پایتخت، این بار مشتریان خود را از بین دانشجویان شهرستان جذب می‌کنند.
بازار زیرزمینی خرید و فروش پایان‌نامه و تحقیقات دانشجویی به‌رغم خط و نشان‌های مسوولان همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد و با گذشت حدود 4 ماه از جلسه مشترک مجلس و سازمان بازرسی کل کشور، این آسیب در شهرهای کوچک‌تر در حال اشاعه است.
مصطفی پورمحمدی، رئیس سازمان بازرسی کل کشور در جلسه مشترک خود با برخی نمایندگان مجلس بیشترین انتقادات را به عملکرد وزارت علوم و قوه قضاییه وارد دانست و در این زمینه تاکید کرد که سازمان بازرسی تنها وظیفه کشف و تذکر در این باره را دارد و بهتر است وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و قوه قضاییه این موضوع را پیگیری کنند و وارد عمل شوند.
سعدالله نصیری قیداری، عضو کمیسیون آموزش مجلس که پیشنهاد بررسی نحوه پیگیری و برخورد با پدیده قاچاق و خرید و فروش مدرک‌های دانشگاهی و پایان‌نامه‌ها را مطرح کرده است، تابستان امسال در این باره گفت: قطعا یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این زمینه باید صورت گیرد بازدید سرزده نمایندگان از این مراکز غیرمجاز است که اعضای کمیسیون هم با این موضوع موافق هستند.
مصطفی کواکبیان، رئیس فراکسیون دانشگاهیان مجلس نیز به بررسی جدی این موضوع در مجلس اشاره و تاکید کرد: خرید و فروش پایان‌نامه مقابل دانشگاه تهران باب شده است و هر چند صدور مدارک جعلی در دانشگاه‌های جهان هم وجود دارد، اما این مورد باید هر چه زودتر و جدی‌تر در کشور مطرح و پیگیری شود.
اما با وجود از نیمه گذشتن نیمسال تحصیلی نه‌تنها از شمار فعالان غیرقانونی بازار تحقیق و پایان‌نامه کم نشده بلکه بسیاری از این افراد در شهرهای کوچک‌تر به شکار مشتری مشغولند و از اجرای برنامه عملی برای برخورد با آنان ازسوی نمایندگان مجلس خبری نیست. یکی از دانشجویان استان خراسان شمالی که با 200 هزار تومان پایان‌نامه‌اش را تهیه و آماده دفاع کرده است، می‌گوید: از طریق معرفی یکی از دوستانم با یک مشاور تماس گرفتم و بعد از مطرح کردن موضوع پایان‌نامه قرار شد یک ماه بعد پایان‌نامه آماده به من تحویل داده شود.
او معتقد است با توجه به حجم سنگین درس‌ها در دوره ارشد، دانشجویان ترجیح می‌دهند که برای صرفه‌جویی در وقت خود از پایان‌نامه‌های آماده استفاده کنند. این دانشجو در عین حال چنین رویه‌ای را نمی‌پسندد، اما عملکرد استادان و شورای گروه دانشگاه‌ها را در توسعه این کارهای غیرقانونی موثر می‌داند و می‌گوید: دانشگاه‌ها باید پیگیر این موضوع باشند و برای تحقیق و پژوهش مراحل مختلف پایان‌نامه، دانشجویان مورد راهنمایی قرار گیرند تا ارائه پایان‌نامه توسط دانشجو به منزله رفع تکلیف محسوب نشود. برای این که بتوانیم شاهد ارائه پایان‌نامه‌هایی کاربردی و اصولی باشیم باید مسوولان و استادان ابتدا روش صحیح تهیه پایان‌نامه را آموزش دهند تا دانشجویان دچار سردرگمی نشوند.

سوءاستفاده برخی استادان از تحقیقات دانشجویی
علاوه بر نبود آموزش کافی در نگارش پایان‌نامه و سرگردانی دانشجویان در تدوین طرح‌های تحقیقی براساس استانداردهای دانشگاه، یکی از موارد نارضایتی‌ دانشجویان دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد، انجام تحقیق برای استاد و استفاده برخی استادان از تلاش دانشجویان به نام خود است، هر چند معمولا هیچ‌یک از اعضای شورای پژوهشی دانشگاه‌ها چنین موضوعی را تایید نمی‌کنند، اما بسیاری از دانشجویان یک بار هم که شده تجربه کار برای استادان و انتشار تحقیق به نام استاد را دارند.
آسیه ـ م، دانشجوی حقوق دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: «وقتی برخی استادان برای کار ما ارزش قائل نیستند و گاهی فعالیت پژوهشی خود را بین دانشجویان تقسیم می‌کنند و به آنها نمره می‌دهند، در حالی که هیچ‌کس چیزی یاد نمی‌گیرد، چرا از دانشجو انتظار دارید به سراغ بازار تحقیق‌های دانشجویی نرود و از آنها استفاده نکند.»
یکی از معاونان پژوهشی دانشگاه که خواست نامش فاش نشود، در این باره می‌گوید: «من بارها این موضوع را از دانشجویان شنیده‌ام، اما استادان معتقدند که با این کار به دانشجو کار تحقیقاتی را به طور عملی آموزش می‌دهند.»
وی اضافه می‌کند: «وزارت علوم در یک سال اخیر با تدوین قانون ثبت پایان‌نامه و ابلاغ آن به دانشگاه‌ها تلاش کرده تا از سوءاستفاده در این حوزه جلوگیری کند، اما تا قانونی به طور کامل در دانشگاه‌های بزرگ و کوچک به طور همزمان اجرا شود به اهرم‌های نظارتی نیازمندیم.»
رضا حقیقی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ایلام نیز در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان این ‌که پروژه‌های تحقیقاتی دانشجویان فقط جنبه ظاهری دارد، می‌گوید: متاسفانه فعالیت‌های غیرعلمی و نسنجیده کافی‌نت‌ها و مراکز فروش تحقیق‌های آماده در موضوعات متنوع یکی از مهم‌ترین عوامل نابسامانی تحقیقات دانشجویی است.
وی با بیان این ‌که اکثر دانشجویانی که به آنها تحقیق داده می‌شود، تخصص و مهارت انجام تحقیق را ندارند، می‌افزاید: این امر ناشی از ندانستن اصول و شیوه‌های درس روش تحقیق از سوی دانشجویان است و اگر در این باره چیزی یاد می‌گیرند در حین تحقیق است.
به عقیده حقیقی، در حال حاضر بعضی از سرفصل دروس، دانشجو را ملزم به انجام تحقیق کرده است بخصوص در ترم‌های پایین که لزومی به انجام تحقیق نیست و باید این سرفصل‌ها اصلاح شوند.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ایلام همچنین با بیان این ‌که بعضی از مدرسان تخصص و مهارت لازم را در انجام تحقیق ندارند، اضافه می‌کند:‌ عدم آموزش صحیح روش تحقیق به دانش‌آموزان باعث بی‌کیفیتی تحقیقات می‌شود.
وی نبود منابع کافی شامل کتاب، نشریات، پایان‌نامه و... در سطح استان و فقدان کتابخانه‌های مجهز در سطح مراکز آموزش عالی را یکی از دلایل اصلی عدم کیفیت تحقیقات دانشجویی اعلام و عنوان می‌کند: به عنوان مثال دانشگاه پیام نور در سطح استان دارای بیشترین تعداد دانشجوست ولی ضعیف‌ترین کتابخانه را بین مراکز دانشگاهی استان داراست. به هر حال نبود نظارت بر بازار آزاد تحقیقات و پایان‌نامه‌ها و ضعف سرفصل‌های درسی و آموزش‌های ناکافی برای انجام پژوهش از جمله عواملی است که تاکنون نتوانسته است نه خط و نشان مجلسی‌ها را بر مقابله با این تخلفات کارساز کند و نه مقررات وزارت علوم را به مرحله اجرا برساند.

منبع: / روزنامه / جام جم ۱۳۹۰/۹/۱۹
نویسنده : کتایون مصری