«سفر آقای آمانو به ایران بدون شرط باشد.» این جمله کوتاه، پاسخ دیپلماتیک فرستاده ایران به وین بود. تاویل و تفسیر این جمله، هم آسان است و هم دشوار، موضوعات و گفته‌های این چنین را، سهل و ممتنع می‌نامند.
این گفته در خود، هم چراغ سبز دارد و هم چراغ قرمز، روی سبز آن استقبال و آمادگی برای پذیرش و انجام سفر و گفتگو و همکاری است و روی قرمز آن «نه» گفتن به شرایط مورد نظر و تعیین شده توسط طرف مقابل است. آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بود حاضر است به تهران سفر کند به شرط آن که سفرش مطابق خواست او و بلوک غربی آژانس اتمی، دستاوردهایی به معنای کوتاه آمدن ایران از فعالیت‌های قانونی و صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشد.
آمانو پاسخ خود را در متن یک ابتکار دیپلماتیک و اعلام آمادگی ایران برای تعامل و همکاری مطابق با قوانین و قواعد بین‌المللی گرفته است، از همین رو صدور بیانیه آژانس اتمی بعد از دیدار و مذاکرات صالحی و آمانو تلاش برای عقب‌ نماندن و به اصطلاح دست پیش گرفتن است، اما در این حرکت شتابزده گویی تغییراتی در جایگاه‌ها رخ داده و آژانس به نوعی از شأن و جایگاه خود نزول کرده است، ‌چرا که آژانس به عنوان نهادی بین‌المللی که باید از هر روزن و منفذی برای تقویت همکاری‌ها و حضور و نظارت بیشتر استفاده کند، بیانیه داده و می‌گوید اوضاع چنان نیست که ما می‌خواهیم، اما ایران به عنوان یک کشور عضو می‌گوید آمادگی دارد تا با تدوین طرح و مدل جدید همکاری در امتداد طرح‌های قبلی (که نتایج خوبی هم داشته) در جهت رفع نگرانی‌های مشروع اقدام کند.
ایران حتی اعلام آمادگی کرده که موضوع چالش برانگیز و جنجالی مطالعات ادعایی غرب و آمریکا را هم در قالب یک مدالیته همکاری مشابه آنچه در سال 2007 بین ایران و آژانس رخ داد مورد رسیدگی قرار دهد؛ آژانس اتمی تحت فشار قدرت‌های سیاسی بزرگ جهانی، متاسفانه در حد و شأن جایگاه این نهاد بین‌المللی عمل نکرده است.
البته با صدور این بیانیه هم اتفاق خاصی رخ نداده و ایران به‌‌رغم میل برخی قدرت‌ها با توجه به حقوق و تکالیفش در حال اعمال حقوق هسته‌ای صلح‌آمیز خویش است و اگر کسی از بابت موردی نگران است راه برای تدوین و تهیه مدالیته و طرح همکاری و رفع نگرانی باز است.
در این میان رفتار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبعا باید با رفتار چند کشور ذینفع و درگیر در موضوع، متفاوت باشد.
جا دارد از گنجینه فرهنگ فارسی، این شعر حضرت مولانا را به مقامات آژانس اتمی یادآور شوم که در مثنوی معنوی و داستان موسی و شبان در بیتی می‌فرماید: ما برای وصل کردن آمدیم ‌/‌ نی برای فصل کردن آمدیم.
مقامات محترم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم بهتر است تامل کرده و بگویند فلسفه وجودی آنها در عرصه بین‌الملل، وصل کردن و ایجاد ارتباط و همکاری و به طبع اعتبار بالا و نظارت است یا فصل کردن و کمرنگ کردن نقش خود؟ چون اعتبار و عیار بالای نهادهای بین‌المللی، اعتبار همه اعضای آن است. در ایران کسی با اعتبار و شأن آژانس مشکل ندارد تا خود مسوولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه بخواهند.

منبع: / روزنامه / جام جم ۱۳۹۰/۴/۲۳
نویسنده : جلال برزگر