حضرت امیرالمؤمنین(ع) در فرمایشات خود در تعیین هدفهای حکومت به خصال لازم حاکم اشاره می‌فرماید:
- اللهم انی اول من اناب و سمع و أجاب. لم یسبقنی الا رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله بالصلاه. و قد علمتم انه لاینبغی ان یکون الوالی علی الفروج والدماء والمغانم والاحکام و امامه المسلمین البخیل. فتکون فی أموالهم نهمته.
خدایا! من اولین کسی بودم که رو به تو آورد؛ و (دینت را که بر زبان رسول الله(ص) جاری شد) شنید و پذیرفت. هیچ کس جز پیغمبر خدا(ص) در نماز گزاردن بر من سبقت نجست. و شما مردم خوب می‌دانید که شایسته نیست کسی که بر نوامیس و خونها و درآمدها و احکام و قوانین و پیشوایی مسلمانان ولایت و حکومت پیدا می‌کند بخیل باشد، تا بر اموال مسلمانان حرص ورزد.
- ولا الجاهل فیضلهم بجهله.
و باید که جاهل (و ناآگاه از قوانین) نباشد تا از روی نادانی مردم را به گمراهی بکشاند.
- ولا الجافی فیقطعهم بجفائه، ولا الخائف للدول فیتخذ قوماً دون قوم.
و باید که جفاکار و خشن نباشد تا به علت جفای او مردم با او قطع رابطه و مراوده کنند. و نیز باید که از دولتها نترسد تا با یکی دوستی و با دیگری دشمنی کند.
- ولا المرتشی فی الحکم فیذهب بالحقوق و یقف بهادون المقاطع، ولا المعطل للسنه فیهلک الامه. (1)
و باید که در کار قضاوت رشوه خوار نباشد تا حقوق افراد را پایمال کند و نگذارد حق به حقدار برسد. و نباید که سنت و قانون را تعطیل کند تا امت به گمراهی و نابودی نرود.
درست توجه کنید که مطالب این روایت حول دو موضوع دور می‌زند: یکی علم، و دیگری عدالت. و این دو را خصلت ضروری والی قرار داده است. در عبارت ولا الجاهل فیضلهم بجهله روی خصلت علم تکیه می‌کند. و در سایر عبارات روی عدالت، به معنای واقعی، تأکید می‌نماید. عدالت به معنای واقعی این است که در ارتباط با دولت‌ها و معاشرت با مردم و معاملات با مردم و دادرسی و قضاء و تقسیم درآمد عمومی، مانند حضرت امیرالمؤمنین(ع) رفتار کند؛ طبق برنامه‌ای که برای مالک اشتر(2)، و در حقیقت برای همه والیان و حکام، تعیین فرموده است(3)، چون بخشنامه‌ای است عمومی که فقها هم اگر والی شدند بایستی دستورالعمل خویش بدانند.

پاورقی:
1 - نهج البلاغه، خطبه 131.
2 - مالک بن حارث نخعی معروف به اشتر (37 هـ. ق) از فرماندهان سپاه اسلام و در شجاعت زبانزد بود. در جنگهای جمل و صفین در کنار حضرت امیر(ع) شمشیر زد. امام ولایت مصر را به او سپرده و در راه رسیدن به آن سامان با دسیسه معاویه مسموم و شهید گشت. فرمان امام خطاب به مالک موسوم به عهدنامه مالک اشتر که در نهج البلاغه (نامه 53) مذکور گردیده شهرت بسیار دارد.
3 - نهج البلاغه، نامه 53.

منبع: / روزنامه / جمهوری اسلامی ۱۳۹۰/۴/۱۱