احمد بن حمزه محدّثی ارجمند و گرانقدر بوده است. حجّت خدا، حضرت امام زمان (ع)، او را مورد تأیید و عنایت خویش قرار داده است؛ چنان که شیخ کشّی و شیخ طوسی چنین نقل کرده اند: ابو محمد رازی گفت: من و احمد بن محمد بن خالد برقی، در عسکر سامراء - بودیم. در این هنگام، فرستاده ای از طرف امام عصر (ع) به سوی ما آمد و گفت: احمد بن اسحاق اشعری قمی، ابراهیم بن محمد هَمْدانی و احمد بن حمزة بن یسع، موثّق و موجّه اند.
در اواخر سده دوم هجری در شهر قم حمزة بن یسَع بن عبدالله اشعری قمی، صاحب فرزندی شد که او را احمد نام نهاد. ظاهراً چون این کودک در شهر قم و در خاندان اشعری متولد شده، به اشعری قمی مشهور گشته است. البته تاریخ دقیق و بی ابهام ولادت این محدث بزرگ، معلوم نیست.

احمد بن حمزه، در خاندانی پا به عرصه گیتی نهاد که بیشتر افراد آن، از یاران امامان بزرگوار شیعه و از محدثان فرزانه و نامور بودند؛ پدرش حمزة بن یسع قمی، یکی از راویان برجسته و مورد عنایت نخبگان تراجم بوده و از یاران امام جعفرصادق و امام موسی کاظم علیهماالسلام به شمار می آمده است.

از سخنان تمام رجال نویسان معروف، این نکته قطعی می نماید که جناب احمد بن حمزه در شمار یاران امام هادی علیه السلام بوده است. شیخ طوسی در کتاب ارزشمند خود، او را در سلسله روایتگران و یاران حضرت امام هادی علیه السلام به شمار آورده است.

احمد بن حمزه، به عنوان یک محدث ولایت مدار در تکاپوی شنیدن و گردآوری سخنان اهل بیت، تلاش مقدسی را آغاز کرد. ایشان برای فراگیری حدیث و شنیدن کلمات امام خود، حتی از قم به سامرا هجرت می کند. با وجود آن که در آن عصر دو تن از امامان بزرگوار شیعه، حضرت هادی و حضرت عسکری علیهماالسلام در این شهر به حالت تبعید و تحت نظر حکومت ستم پیشه زمان زندگی می کردند، اما او موفق به ملاقات با امام هادی علیه السلام می شود و از محضر نورانی و دریای مواج دانش آن حضرت، بهره گرفته. بسیاری از مشکلات علمی و مسائل شرعی خویش را بدین گونه حل می نماید.

استادادن احمد بن حمزه اشعری قمی

از میان استادان این محدث بزرگ، می توان افراد ذیل را نام برد:

1. ابان بن عثمان؛ 2. حسین بن مختار؛ 3. یاسر خادم قمی؛ 4. محمد بن خَلَف؛ 5. زکریا بن آدم قمی؛ 6. محمد بن خالد برقی قمی؛ 7. مرزبان بن عمران قمی.

احمد بن حمزه، با تلاش و جدّیت و تحمل رنج سفر، توانست به درجات بلندی از موقعیّت علمی برسد؛ به گونه ای که گروهی از شیفتگان روایات اهل بیت، پروانه وار به گرد شمع وجود او جمع شده و از این سرچشمه زلال بهره ها بردند. از جمله:

1. محمد بن احمد بن یحیی؛ 2. علی بن مهزیار اهوازی؛ 3. محمد بن عیسی عُبیدی؛ 4. حسین بن سعید اهوازی؛ 5. عبدالله بن جعفر حمیری قمّی؛ 6. سعد بن عبدالله قمی

با وجود آن که، از این محدث دانشمند اخبار زیادی در منابع اصیل روایتی شیعه، نقل شده است. اما گویا ایشان به جز کتاب «النوادر» که تمام بزرگان به ایشان نسبت داده اند، کتاب دیگری نداشته است.

احمد بن حمزه اشعری قمی بعد از تلاش های بی وفقه و مستمر خویش در راه روشن و سعادت آفرینِ مذهب اهل بیت، تا آخرین لحظه از عمر بابرکت خود، از نشر حدیث و ترویج مکتب ناب تشیع دست نکشید؛ ولی چنان که سرنوشت محتوم هر انسانی هجرت از این جهان مادی است، او نیز جان به جان آفرین تسلیم کرد و روح مقدس او به سوی بهشت پرکشید.