دومین نشست اندیشه های راهبردی در جمهوری اسلامی در محضر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، با موضوع «عدالت» و با هم اندیشی حدود 150تن از استادان و محققان دانشگاهی و حوزوی در تاریخ 27/2/90 برگزار گردید. این نشست 4ساعت به طول انجامید. ابتدا دبیر نشست طی سخنانی به بیان اقدامات انجام شده درخصوص نخستین نشست اندیشه های راهبردی پرداخت و گزارشی از فراهم شدن مقدمات تأسیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و نیز هدف ها و برنامه های نشست جاری ارائه کرد. سپس ده تن از محققان و صاحب نظران در دو بخش نظری و کاربردی مقالات برگزیده نشست را درباره «مبانی، مفاهیم، ابعاد، کارکردها، ضرورت ها و راه کارهای تحقق عدالت» بیان کردند. پس از هر بخش از مقالات ارائه شده، تعدادی از حاضران به تبادل نظر و پرسش و پاسخ درخصوص مقالات پرداختند. سرانجام رهبر معظم انقلاب اسلامی طی بیانات مبسوطی ابعاد مختلف عدالت را تشریح فرمودند و منشور جامعی از مباحث ضروری عدالت را طرح کردند و پیگیری و تداوم مباحث نشست را به مرکز در شرف تأسیس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت محول نمودند و مشارکت همه صاحب نظران ذی ربط را خواستار شدند. ذیلاً برخی اطلاعات و نکات تکمیلی این نشست را مرور می کنیم:

هدف از برگزاری نشست
هدف نشست ایجاد محیط تضارب آزاد آرای تخصصی و راهبردی به منظور تبیین ابعاد و جنبه های نظری و کاربردی تحقق عدالت در جمهوری اسلامی و کمک به ایجاد گفتمان اصیل و تصمیم سازی نسبت به این موضوع در کشور بود.

چرا موضوع عدالت؟
عدالت یکی از مفاهیم بنیادین اندیشه اسلامی و علت پایداری همه نظام های سیاسی است. عدالت جان مایه خواست های اصلی مردم ما بوده و شعارهای اساسی انقلاب اسلامی عمدتاً بر محور عدالت و مبارزه با ظلم و تبعیض مطرح شد. از سوی دیگر عدالت از مهم ترین اهداف اجتماعی یک نظام اسلامی است. محورهای اصلی عبارت بودند از:
1- جایگاه عدالت اجتماعی در گفتمان انقلاب اسلامی
2- مفهوم، مبانی و شاخص های اصلی عدالت اجتماعی از منظر انقلاب اسلامی
3- نقد نظریه های مطرح در حوزه عدالت اجتماعی
4- نسبت عدالت و پیشرفت
5- ارزیابی روش مند تحقق عدالت اجتماعی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و ارائه راه کارهای اساسی برای تحقق عدالت و لوازم و اقتضائات آن
6- عدالت اجتماعی در ابعاد گوناگون اعم از فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، قضایی و آموزشی

معیارهای انتخاب مدعوین
لازم بود حتی الامکان برگزیدگانی از گروه های علمی مرتبط با موضوع با تنوع گسترده، از حیث سن، تخصص، جنسیت و غیره در چنین نشست مهمی حضور داشته باشند. لذا مدعوین این نشست براساس جست وجوی آثار علمی در حوزه عدالت و نیز از طریق بررسی فهرست استادان نمونه دانشگاه ها و مراکز علمی، نخبگان جوان و برگزیدگان جشنواره های معتبر علمی دارای تخصص مرتبط با نشست انتخاب شدند.
برخی از مهم ترین پایگاه های اطلاعات علمی مرتبط با موضوع عدالت شامل مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، پایگاه نشریات جهاد دانشگاهی، اسناد کتابخانه ملی، پایگاه مرکز اطلاع رسانی منطقه ای علوم و فناوری شیراز، پایگاه اطلاعات نشریات تخصصی کشور و وبلاگهای دانشگاه های کشور هستند. جست وجوی اینترنتی در این پایگاه های اطلاعاتی انجام شد و اسامی استادان، محققان و متخصصان دارای آثار مربوط به عدالت شامل کتاب، رساله و پایان نامه و مقالات چاپ شده در مجلات معتبر داخلی و ارائه شده در همایش های ملی شناسایی و گردآوری شدند.

فراخوان مقاله از صاحب نظران و متخصصان
پس از تعیین افراد متخصص در زمینه عدالت، از برخی از این متخصصان که دارای آثار بیشتر از نظر فراوانی یا عمیق تر از حیث محتوا و با رویکرد عدالت اجتماعی بودند، خواسته شد تا در چارچوب محورهای نشست و تا مهلت 20/1/90 مقالات خود را به دبیرخانه نشست ارسال نمایند. خوشبختانه تعداد زیادی از افراد متخصص و صاحب نظر به این فراخوان پاسخ مثبت دادند و مقالات خود را ارسال کردند.

چگونگی داوری مقالات
به منظور رسیدگی و داوری مقالات، سامانه داوری تهیه شد. هیئت داوران متشکل از 25 تن از متخصصان حوزوی و دانشگاهی بودند. مقالات ارسالی با شماره رمز معین ثبت و به صورت بی نام در قالب کاربرگ های تعیین شده، داوری شدند. ملاک های داوری شامل ارتباط موضوع مقاله با محورهای نشست، میزان نوآوری، کاربردی بودن و کیفیت نگارش بودند.
چه افرادی در نشست حضور یافتند؟
بیش از یک صد تن از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور به همراه جمعی از محققان حوزوی که عمدتاً دارای سابقه انتشار کتب و مقالات پژوهشی در زمینه عدالت هستند به همراه شماری از استادان نمونه و نخبگان جوان و شمار محدودی از صاحب نظران مربوط در نشست حضور یافتند. در دعوت از حاضران دقت شد تا توازن نسبی از حیث حوزوی و دانشگاهی بودن، جنسیت، حضور از دانشگاه هاو مراکز علمی سراسر کشور و حتی نقاط محروم به عمل آید و خوشبختانه توازن خوبی از گروه های مختلف علمی در این نشست به چشم می خورد.
سخنرانان نشست بر مبنای مقالات ارسالی خود در پاسخ به فراخوان دبیرخانه نشست که به صورت بی نام داوری شدند و دارای امتیاز بالا بودند، انتخاب گردیدند. ترکیب سخنرانان از تناسب خوبی از حیث حوزوی و دانشگاهی بودن، جنسیت، تخصص های علمی مختلف، مباحث نظری و کاربردی، حضور از دانشگاه ها و مراکز علمی سراسر کشور برخوردار بود. 4سخنران حوزوی و 6دانشگاهی شامل یک تن از خانم ها و یک تن از شهرستان، مقالات ارزشمندی ارائه کردند.

بخش پرسش و پاسخ آزاد نشست
بخشی از زمان نشست به پرسش و پاسخ اختصاص داده شد که از بخش های جذاب و جالب توجه نشست بود. در این بخش ضمن اختصاص وقت به منظور طرح سؤال و نقد مقالات ارائه شده، فرصتی نیز برای سخنرانان جلسه جهت پاسخ به سؤالات طرح شده در نظر گرفته شد. مطالبی که در این بخش مطرح شد گویای آن بود که محتوای مقالات به خوبی توسط حاضران در جلسه فهم و مورد نقد واقع شده است.
در این بخش به تنوع افرادی که سؤالات و نکات خود را طرح کردند، قابل توجه بود؛ به طوری که تعدادی از بانوان، نخبگان جوان و محققان حوزوی و دانشگاهی به بیان نقطه نظرات خود پرداختند و انتقادها، پیشنهادها و تکمله های عالمانه ای را مطرح نمودند که برغنای علمی جلسه افزود. از دیگر نکات جالب توجه در این قسمت، اشتیاق تعداد کثیری از فرهیختگان جلسه به بیان نظرات تخصصی خود بود که دبیر نشست با توجه به تنوع ترکیب شرکت کنندگان به تعدادی از آنان فرصت سخن گفتن داد. در مجموع چهارتن از دانشگاهیان، سه تن از حوزویان، دو تن از نخبگان جوان، دو تن از بانوان سخن گفتند و سه تن از سخنرانان به نقد آن ها پاسخ دادند. با توجه به محدودیت زمانی جلسه، امکان اظهار نظر همه متقاضیان سخن گفتن فراهم نگردید و مانند نشست قبل از آنان خواسته شد که مطالب خود را پس از نشست به طور مکتوب ارائه نمایند. رهبر معظم انقلاب با توجه کامل، نکاتی را از این سخنان یادداشت فرمودند و در برخی موارد نیز پاسخ تکمیلی را از سخنرانان خواستار شدند یا پاسخ ها را تأیید کردند.

ارزیابی نشست
به منظور بررسی دیدگاه های شرکت کنندگان نشست، برگه های ارزیابی در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفته بود. در این برگه ها سؤالاتی در خصوص برنامه و سازماندهی نشست، کیفیت و نحوه ارائه سخنان دبیر نشست و عناوین و محتوا و نحوه ارائه مقالات و ارائه پرسش و پاسخ و نیز نحوه پیگیری نتایج نشست پرسیده شده بود. همچنین از موضوعات پیشنهادی برای نشست های آتی و چگونگی تقویت مشارکت مؤثر استادان و محققان برجسته در تصمیم سازی و تبیین مسائل و موضوعات اساسی مورد نیاز کشور سؤال شده بود.
بررسی و تحلیل اظهارات مدعوین محترم در این پرسش نامه ها حاکی از رضایت آن ها و مطلوبیت نشست بود. از نظر پاسخ گویان به پرسش نامه، این نشست نسبت به نشست قبلی به نحو بهتر و در سطح علمی بالاتری برگزار گردید. پیشنهادها و تذکرات مفیدی نیز که قابل استفاده برای نشست های آتی است، ارائه شد.

تدوین و چاپ مجموعه مقالات
همه مقالات پذیرفته شده در نشست که به صورت یاد شده در بالا داوری و برگزیده شدند در کتاب مجموعه مقالات نشست چاپ شد. این کتاب قبل از شروع نشست در اختیار شرکت کنندگان قرارگرفت. قرار است مجموعه ای منقح تر از کتاب مزبور با درج بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی و سخنان دبیر نشست و مذاکرات مربوط متعاقباً در شمارگان وسیع منتشر شود.

* منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای

منبع: / روزنامه / کیهان ۱۳۹۰/۴/۸
نویسنده : صادق واعظ ‎زاده