اصرار حکومت یمن بر ادامه زمامداری 'علی عبدالله صالح' در شرایطی است که بسیاری از قدرت‌های حامی دیکتاتور یمن خواستار کناره گیری او از قدرت هستند.
انتقال مسالمت‌آمیز حاکمیت به مخالفان، نقطه مشترک میان بسیاری از حامیان پیشین 'علی عبدالله صالح' رییس جمهوری 69 ساله یمن است که اینک با نهادن گام‌هایی به عقب برای به دست گرفتن زمام امور و اقدام‌های بعدی خود، صالح را به بیرون از کاخ ریاست جمهوری فرامی‌خوانند.
به گزارش نوزدهم مردادماه خبرگزاری فرانسه، 'جرالد فایر استاین' سفیر آمریکا در یمن گفت: نکته مهم برای واشنگتن این است که صالح به طور کامل قدرت را به 'عبدربه منصور هادی' معاون خود واگذار و پس از اجرای طرح ابتکاری شورای همکاری خلیج فارس از حکومت کناره‌گیری کند.
وی با اشاره به دیدارهای مقام‌های آمریکایی با هادی افزود: از سوم ژوئن گذشته تاکنون (سیزدهم خردادماه) 12 یا 13 بار با هادی دیدار داشتم و ما به او اعتماد داریم. همچنین برخی مقام‌های مسوول آمریکا نیز با او دیدارهایی داشته‌اند و من معتقدم که واشنگتن به او کاملا اعتماد دارد.
سفیر آمریکا در یمن تصریح کرد: این اعتماد فقط به انتقال قدرت به او منحصر نمی‌شود بلکه ما در مرحله انتقالی نیز به او اعتماد داریم.
یک روز پیش از آن نیز روزنامه آمریکایی 'بوستون گلوپ' به نقل از 'مارک تونر' سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نوشت: انتقال قدرت در این کشور باید بدون توجه به اینکه صالح چه تصمیمی می‌گیرد، فورا آغاز شود.
وی افزود: تمام آنچه می‌توانیم انجام دهیم این است که بر اعتقاد خود مبنی بر اینکه این انتقال قدرت باید هر چه سریعتر اتفاق بیفتد و اینکه ما نمی‌توانیم تا اعلام تصمیم صالح درباره سرنوشتش منتظر بمانیم، استوار باشیم.
سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا تصریح کرد: واشنگتن معتقد است عبدربه منصور هادی به طور کامل توانایی حرکت دادن رو به جلوی این روند را داراست.
به نظر می‌رسد قدرت‌های غربی نه فقط حمایت‌ خود را از صالح کم‌رنگ‌تر کرده‌اند بلکه پس از بررسی گزینه‌های ممکن، فعلا هادی را برای جایگزینی رییس جمهوری یمن برگزیده‌اند.
اول مردادماه روزنامه یمنی 'الصحوه' نوشت 'آمریکا حمایت مالی 150 میلیون دلاری سالیانه خود را به یمن به دلیل توقف روند انتقال قدرت در این کشور قطع کرد'.
همزمان روزنامه سعودی 'الوطن' نیز گزارش کرد: آمریکا در حال تجدید نظر در روابط خود با رژیم حاکم یمن است و خود را برای مرحله پس از علی عبدالله صالح آماده می‌کند.
به نوشته این روزنامه، 'واشنگتن بر صالح فشار آورده است اختیارات رسمی‌ خود را به عبدربه منصور هادی منتقل کند تا زمینه برای انتقال مسالمت‌آمیز و امن قدرت در این کشور فراهم شود'.
هجدهم مردادماه فشارهای خارجی برای کناره‌گیری صالح از کاخ سفید فراتر رفت و شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز خواستار شروع فوری انتقال حاکمیت در این کشور شد.
به نوشته تارنمای یمنی 'الصحوه نت'، شورای امنیت درطی بیانیه‌ای از همه طرف‌های یمنی خواست به طور فوری و سازمان یافته در راستای عملیات انتقال حاکمیت و پاسخ به نیازها و آرمان‌های تغییر برای مردم یمن اقدام کنند.از سوی دیگر، عربستان در جریان اتفاقات یمن،‌ نقش خود را پررنگ‌تر کرده است.
در شرایطی که رییس جمهوری 33 سال گذشته یمن برای مداوای آسیب‌های ناشی از حمله سیزدهم خردادماه به مقر ریاست جمهوری، در عربستان حضور دارد، یک دیپلمات سعودی هجدهم مردادماه به خبرگزاری چینی 'شینهوا' گفت: دولت عربستان تلاش می‌کند به حزب حاکم و مخالفان در یمن کمک کند تا دو طرف از طریق دیپلماسی و ابزارهای مسالمت‌آمیز به سازش دست یابند و انتخابات زودهنگام در این کشور برگزار شود.
بر همین اساس برخی از نیروهای قبایل یمنی در گفت‌وگو با تارنمای یمنی 'مارب پرس' اعلام کردند دولت سعودی کمک‌های ماهانه خود را به قبایل مرزنشین از سر گرفته است.
این، در حالی است که هفدهم مردادماه خبرگزاری سبا نوشت: صالح پس از مرخص شدن از بیمارستان در روز گذشته، به کاخ مخصوص میهمانان پادشاه عربستان منتقل شده است.
** صالح، سرگردان میان ماندن و رفتن
درخواست‌های آمریکا و همچنین شورای امنیت برای انتقال قدرت، با واکنش منفی صالح روبرو شد. بزرگ‌ترین 'نه' صالح به طرح جدید پیشنهادی شورای همکاری خلیج فارس بود که سوم مردادماه 'جمال بن عمر' فرستاده سازمان ملل متحد، به صنعا برده بود.
به گزارش تارنمای مارب‌پرس، براساس طرح جدید، صالح همچنان رییس‌جمهوری یمن باقی خواهد ماند و فرزند او در شورای انتقالی ریاست‌جمهوری عضو می‌شود.
به نوشته این تارنما به نقل از یک مقام آگاه: بن‌عمر به یمن آمده است تا با رهبران حزب حاکم و اپوزیسیون درباره به عضویت درآمدن سرگرد 'احمد علی عبدالله صالح' فرزند رییس جمهوری به عنوان یک شخصیت نظامی یا مدنی در دو شورای ملی و شورای انتقالی ریاست‌جمهوری رایزنی کند.
امتناع صالح از امضای طرح مزبور با تعجب آمریکا روبرو شد به طوریکه 'ویکتوریا نولاند' سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، نوزدهم مردادماه گفت: سوال مهم این است که چرا برای صالح امضای این توافقنامه که می‌تواند کشورش را به پیشرفت برساند این قدر سخت است.
وی از هادی خواست با طرف‌های مخالف به مذاکره بنشیند و صالح را نیز برای اجرای طرح پیشنهادی ترغیب کند.
از سوی دیگر، 'طارق الشامی' سخنگوی حزب حاکم یمن، هجدهم مردادماه به خبرگزاری شینهوا گفت:از سوی آمریکا یا عربستان هیچ فشار بین‌المللی به علی عبدالله صالح برای واگذاری قدرت اعمال نمی‌شود.
با این حال، دیدار نهم مردادماه معاون رییس‌جمهوری یمن و جانشین فعلی صالح، با آمریکا در یمن این ادعا را تایید نمی کند.
به نوشته خبرگزاری رسمی یمن (سبا)، دو طرف درباره نتایج سفر بن عمر و رایزنی‌های او با طرف‌های مختلف درباره راهکارهای موجود برای برون‌رفت از بحران یمن گفت‌وگو کردند.
همچنین شانزدهم مردادماه روزنامه اماراتی 'الخلیج' به نقل از منابع آگاه نوشت: فرستاده دبیرکل سازمان ملل در یمن به رهبران حزب حاکم و احزاب دیدار مشترک ضرب‌الاجل یک‌هفته‌ای داده است تا درباره اختلافات موجود به توافقی نهایی دست یابند در غیر این صورت سازمان ملل، طرح ابتکاری پیشنهادی خود را باز پس می‌گیرد.
صالح بارها از جمله در بیانیه دهم مردادماه خود اعلام کرده است: 'هیچ جایگزینی برای مذاکرات مبتنی بر اصول ملی و قانون اساسی، وجود ندارد و مذاکره تنها راهکار متمدنانه است که ملت‌های آزاده برای اجرای اصلاحات، تغییر و آینده بهتر آن را دنبال می‌کنند'.
'احمد الصوفی' یکی از مشاوران ارشد صالح، در گفت و گو با شبکه رادیویی مصری 'سوا' از ارایه طرح جدیدی از سوی رژیم حاکم خبر داد و ادعا کرد این طرح از سوی آمریکا نیز مورد تحسین قرار گرفته است.
وی افزود: بر اساس این طرح انتخاباتی زودرس در یمن برگزار خواهد شد اما این امر منوط به نامزد نشدن صالح یا فرزندانش است و ما اکنون در حال برنامه‌ریزی و زمانبندی برای برگزاری این انتخابات هستیم.
این اظهارات در حالی مطرح می شود که صالح تاکنون از امضای طرح شورای همکاری خلیج‌فارس که درآن بر ضرورت برگزاری انتخاباتی زودرس تاکید شده ، خودداری کرده است.
اما به گزارش همین روز خبرگزاری سبا، 'ابوبکر القربی' وزیر امورخارجه یمن نیز با بعید دانستن راهکار نظامی برای بحران این کشور تاکید کرد 'رییس‌جمهوری فقط از طریق صندوق‌های رای از قدرت کناره‌گیری خواهد کرد و تنها گزینه فراروی ما رفتن پای صندوق‌های رای است'.
بنا بر ماده 166 قانون اساسی یمن : هنگام کناره‌گیری رییس جمهوری از سمت خود یا مستولی شدن ناتوانی دائم بر او، معاون رییس جمهوری به طور موقت جانشین او می‌شود و در مدتی که نباید از 60 روز تجاوز کند، انتخابات برای انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد.
همچنین در صورت کناره‌گیری همزمان رییس جمهوری و معاون وی از قدرت، مجلس نمایندگان اداره امور را به‌دست خواهد گرفت که در این صورت نیز نباید برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بیش از 60 روز به درازا بکشد.
این در حالی است که بیش از دو ماه از انتقال جسم زخمی صالح به عربستان می‌گذرد و احتمالا طرح پیشنهادی دولت حاکم نیز با توجه به این موضوع ارایه شده است.
** اقدام‌های مردم یمن
نیمه خردادماه شبکه خبری الجزیره گزارش کرد ‌جوانان یمنی موسوم به 'جوانان التغییر' اعلام کرده‌اند خواهان تشکیل شورای انتقالی برای اداره یمن در غیاب صالح هستند.
پس از فراز و نشیب‌های شورای انتقالی و عملکرد ضعیف آن، سی‌ام تیرماه 'شورای ائتلاف ملی' به عنوان دومین گام پس از تشکیل شورای انتقالی ریاست‌جمهوری از سوی معارضان یمنی و با تصویب 'کمیته مقدماتی گفت‌وگوهای ملی یمن' -شامل احزاب معارض دیدار مشترک و برخی شخصیت‌های یمنی مستقل- تشکیل شد.
به گزارش خبرگزاری آلمان، ائتلاف انقلاب مردم یمن از تشکیل مجلس انتقالی برای اداره امور کشور با حضور 17 شخصیت خبر داد. بر اساس این گزارش، این مجلس علاوه بر 17 عضو، فرمانده‌ای برای نیروهای مسلح و رییسی برای مجلس عالی دادگستری انتخاب کرد.
در آخرین اقدام‌ها نیز دهم مردادماه 'علی ناصر البخیتی' عضو ارشد ائتلاف جوانان التغییر، در گفت‌وگو باشبکه خبری العالم خواستار تشکیل ائتلاف قبیله‌ای به رهبری 'شیخ صادق الاحمر' بزرگ قبیله حاشد، علیه رژیم صالح شد.
** آینده مبهم یمن
در شرایطی که آمریکا، فعالیت القاعده در یمن را طی سال‌های پس از حمله یازدهم سپتامبر 1381 بارها و بارها سبب تهدید امنیت ملی خود توصیف کرده است، اینک به هم ریختگی اوضاع در یمن، به او کمک می‌کند با بزرگنمایی خطر این گروه، بر ادعاهای خود مهر تایید شده و آنها را به عنوان یک حقیقت به افکار عمومی معرفی کند.
از سوی دیگر، آمریکا که پیشینه حضور نظامی در یمن را نیز دارد، عرصه را برای جولان بیشتر انجام عملیات متعدد در خاک این کشور و پرواز هواپیماهای بی‌سرنشین و کشتار انسان‌های بی‌گناه دیگر فراهم‌تر از گذشته می‌بیند.
روزنامه انگلیسی 'تایمز' دراین زمینه به نقل از منابع آگاه نوشت: سازمان جاسوسی آمریکا (سی. آی. آ) از هواپیماهای بدون سرنشین برای انجام ماموریت‌های روزانه در آسمان یمن استفاده می‌کند.
این روزنامه افزود: سازمان جاسوسی آمریکا شبکه‌‌ای از پایگاه‌های محرمانه هوایی در داخل (برخی) کشورهای عربی ایجاد کرده است تا از این راه حملات خود علیه عناصر القاعده در یمن را افزایش دهد. منابع آگاه در حاشیه خلیج (فارس) اعلام کرده‌اند شاهد افزایش تحرک‌ها در مرزهای یمن و پرواز روزانه هواپیماهای جاسوسی آمریکایی هستند که از پایگاه‌های نظامی در عربستان، عمان، جیبوتی و امارات عربی متحده به سوی یمن پرواز می‌کنند.
پانزدهم خردادماه نیز 'گیدو وستروله' وزیر امورخارجه آلمان، با هشدار درباره اینکه 'یمن در حال تبدیل شدن به افغانستانی دیگر است'، گفت: در صورت سقوط یمن، این کشورمی‌تواند به محلی امن برای رشد تروریسم تبدیل شود و این خطر وجود دارد.
روزنامه آمریکایی 'نیویورک تایمز' نوزدهم خرداد ماه نوشت: دولت آمریکا با استفاده از خلا قدرت ناشی از تحولات یمن، عملیات هوایی مخفیانه خود را در جنوب این کشور افزایش داده است.
فردای آن روز 'لئون پانتا' رییس سازمان جاسوسی آمریکا (سی. آی. آ)، اعلام کرد 'در حالی که به طور مشخص وضعیت نامطمئن و ترسناکی بر یمن حاکم شده است، ما همچنان به عملیات نظامی خود در مقابله با تروریسم در این کشور ادامه می‌دهیم'.
به نظر می‌رسد آمریکا به دلایل مختلفی از جمله وجود منابع انرژی و موقعیت استراتژیک یمن - حد فاصل دو قاره آسیا و آفریقا و امکان دسترسی به آبراه‌‌های مهمی همچون تنگه 'باب المندب' ، میان دریای سرخ و اقیانوس هند و کنترل تردد در این منطقه با استقرار در جزیره‌های متعدد همچون 'بریم'، 'زقر'، 'کمران' و 'جبل‌الطیر'- درصدد حفظ جایگاه خود در عرصه تحولات این کشور آفریقایی - عربی است.
اهمیت یمن زمانی بیشتر می‌شود که استقرار پایگاه نظامی آمریکا در سواحل جیبوتی را در آن سوی تنگه باب المندب یادآور شویم. بنابراین طبیعی است که کاخ سفید برای حفظ منافع نظامی و اقتصادی خود بویژه در شرایط بحران اقتصادی این روزهای خود، به آب و آتش بزند. اگر حرکت کشتی‌های نفتکش منطقه خلیج فارس از تنگه باب المندب دچار اشکال شود، پایه‌های اقتصاد لرزان آمریکا بازهم لطمه ای جبران ناپذیر خواهد خورد.
بنابراین زنگ خطر اعتراض‌های مردمی یمن پیش از هر امر دیگر، گوش غرب را آزار خواهد داد. چرا که استقرار نیروهای انقلابی برگرفته از دل مردم در کشور دیگری از دنیای عرب، آن هم پس از تونس و عربستان در وهله نخست منافع بیگانگان سله گر را به خطر می اندازد.
از سوی دیگر، نزدیک بودن سرزمین یمن به اراضی اشغالی و امکان برقراری امکان ارتباط آبی با رژیم صهیونیستی اهمیت یمن را برای این رژیم و دولت‌های حامی او در منطقه و غرب بیشتر می‌کند.
بر این اساس، واشنگتن همچنان که از تلاش های گسترده چندماه اخیر مقام‌های آن روشن است، می‌کوشد به نحوی زمام امور را در دست خود گیرد و آن را به دست سرسپردگان داخلی خود در یمن بسپارد. به این ترتیب، صالح قربانی خوبی برای آمریکا در منظر عمومی خواهد بود.
با این حال، برگزاری انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری در یمن، امری است که کاخ سفید با وجود ژست آزادیخواهانه خود کمتر به آن می‌پردازد. دلیل این امر را نیز می‌توان در اطمینان نداشتن واشنگتن به گزینه‌های احتمالی منتخب مردم برای پیمودن مسیرهای گذشته و همسو نبودن این گزینه‌ها با منافع خود دانست.
در این میان، پرداختن به موضوع نخ‌نمای القاعده همچنان دستاویزی برای مقام‌های آمریکایی برای دخالت در یمن است تا در صورت لزوم، اقدام‌های نظامی به نجات رویاهای شیرین کاخ سفید برای یمن بیاید و در عوض، کابوس را به چشمان مردم انقلابی این کشور بیاورد؛ اقدامی که تاکنون با سکوت مردم این کشور همراه نبوده است.

منبع: / خبرگزاری / ایرنا ۱۳۹۰/۵/۲۲