در یک سال اخیر بحث و اتفاقات زیادی در حوزه مذاکرات هسته ای صورت گرفت ولی هیچ کدام از آنها تا به امروز به نتیجه ای که برای هر دو طرف راضی کننده باشد، منجر نشده است. یکی از این رخدادها موضوع بسته پیشنهادی از طرف ایران است.
بحث تهیه سوخت هسته‌ای خارج از کشور برای رآکتور هسته‌ای تهران موضوعی بود که در جلسات مختلف از جمله وین بحث شد و به این ترتیب بود که پیش‌نویس قراردادی در نشست وین تهیه و قرار بر این شد که ایران در ازای ارسال تمام اورانیوم هایی که تاکنون غنی سازی کرده، می تواند اورانیوم غنی شده 20 درصد دریافت کند. سه کشور طرف معامله ایران یعنی امریکا، روسیه و فرانسه موافقت رسمی خود را درباره پیشنهاد اعلام کرده اند.
به این صورت که ایران 80 درصد ذخایر اورانیوم با غنای 5/3 درصد را به روسیه منتقل ‌کند و این اورانیوم پس از رسیدن به غنای 20 درصد به فرانسه صادر تا به میله‌های سوخت هسته‌ای متناسب با تکنولوژی به کار رفته در رآکتور تحقیقاتی تهران تبدیل شود.
این پشنهاد را ایالات متحده آمریکا و روسیه طی یک نامه‌ بدون امضا در اواخر خرداد ماه از طریق آژانس به ایران ارائه کردند. هدف از پیشنهاد مذکور خارج کردن بخش عمده یعنی حدود 70 درصد اورانیوم غنی‌سازی شده ایران در طول چهار سال اخیر است و آمریکا و متحدانش مدعی‌اند با توجه به تعداد سانتریفیوژهای فعال ایران، ‌ذخایر کیک زرد و سرعت غنی‌سازی در نطنز دست‌کم برای چند سال ایران را از دستیابی به بمب اتمی محروم خواهد کرد.
این طرح مشابه همان پیشنهادی است که چهار سال پیش هم به ایران داده شد اما در آن مقطع احمدی‌نژاد اعلام کرد که ایران دلیلی نمی‌بیند بخشی از فرآیند غنی‌سازی خود را به هر کشوری از جمله روسیه منتقل کند. این پیش‌نویس اما به مدت کوتاهی با مخالفت شدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه شد و آن را نشانه یک معامله فریب نامیدند.
همانند علی لاریجانی رئیس‌مجلس شورای اسلامی که بارها با فریب‌کار خواندن غرب، نوک حمله را به سمت اوباما و آمریکا نشانه رفت و اوباما را متهم به فریب ایران کرد. بسیاری از نمایندگان مجلس در کمیسیون امنیت ملی نیز پس از مذاکرات اکتبر گفتند که به این طرح اعتمادی ندارند. حتی صادق لاریجانی، رئیس قوه‌قضائیه تلویحا از طرح مبادله اورانیوم انتقاد کرد.
اما با این حال کشورهای غربی در موضعی متحد با یکدیگر از ایران خواستند تا به تعهدات خود در نشست وین عمل کند و به معامله هسته‌ای رضایت دهد. اما ایران اعلام کرد به روسیه و فرانسه اعتماد ندارد و نمی‌تواند ذخیره سوختی را که به زحمت تهیه کرده است، یکجا به خارج از کشور ارسال کند. به این ترتیب مذاکرات ایران با گروه ١+٥ با بن‌بست مواجه شد. حتی ورود برزیل، ژاپن، ترکیه برای میانجی‌گری نیز نتیجه نداد و ایران در نهایت در آخر موضع خود اعلام کرد که حاضر است سوخت را به صورت مرحله‌ای آن هم در جزیره کیش و نه در روسیه یا فرانسه با غرب مبادله کند. اما این پیشنهاد این بار از سوی غرب رد شده و در نتیجه سال ٢٠٠٩ میلادی بدون به دست آمدن هرگونه توافقی میان ایران و گروه ١+٥ خاتمه یافت.
سال 2009 در شرایطی پایان یافت که مقامات آمریکایی پیش‌تر تهدید کرده بودند در صورتی که ایران تا پایان این سال به توافق وین مبنی‌بر صدور اورانیوم 5/3 درصد ایران به روسیه و فرانسه پاسخ ندهد دور جدیدی از تحریم‌ها را اعمال خواهند کرد.
اما سخنان سه شب رییس جمهور در شبکه اول باعث شد تا کشورهای 1+5 از این سخنان استقبال و آن را نقطه رضایت بخش برای پیگیری مذاکرات سال های قبل بدانند. احمدی نژاد در این شبکه گفته بود: «حتی اگر ما سوخت 5/3 درصد را در اختیار آنها قرار دهیم مشکلی وجود ندارد البته برخی‌ها در داخل سروصدا کردند و گفتند آنها سوخت را می‌گیرند و نمی‌دهند و ما پاسخ دادیم اگر ندهند چه می‌شود، حرف چه‌کسی اثبات می‌شود. اگر آنها به تعهد خود عمل نکنند اثبات می‌شود که حرف آنها درست نبوده و دست آژانس و امضاکنندگان قرارداد رو می‌شود و ما دست‌مان باز می‌شود که کارهای خود را خودمان انجام دهیم. اگر آنها تعامل نکنند محیط بین‌الملل به‌نفع ما عوض می‌شود.»
این اظهارات احمدی‌نژاد در حالی مطرح شد که تکاپوی آمریکایی‌ها برای رایزنی در راستای اعمال دور جدیدی از تحریم‌ها علیه کشورمان در هفته‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته و در چند روز اخیر کشورهای 1+5 به تحریم ایران چراغ سبز نشان دادند. در این راستا آمریکا به‌صورت یکجانبه تحریم صدور بنزین و فرآورده‌های پالایشی به ایران را در سنا تصویب کرد و به چین نیز هشدار داد در صورتی که با گروه 1+ 5 همراهی نکند، منزوی می‌شود.
در اینجا چند نکته مطرح می شود اول اینکه تاملی کوتاه بر این پیشنهادات نشان می دهد که کشورهای غربی بیشتر جنبه سیاسی و امنیتی داشته در حالی که این پیشنهاد برای ایران جنبه پزشکی و فنی دارد، موضوعاتی که با دو رویکرد مختلف و متضاد نگریسته می شود. در واقع هدف عمده پیشنهاد غرب همچنان که گفته شد تصاحب بخش عمده دستاورد چهار ساله هسته‌ای جمهوری اسلامی است که سعی دارند برای چند سال هم که شده ایران را از دستیابی به سوخت هسته ای به عقب بیندازند.
دوم: هر چند که رییس جمهور این طرح را آزمونی برای کشورهای غربی دانست، ولی باید گفت که کشورهای غربی آزمون خود را در این راستا چند بار پس داده اند، بنابراین ممکن است این آزمون تله ی دیگری از سوی کشورهای غربی باشد که دستاوردهای چند ساله را زیر سوال ببرد، در این فضا رهبر فرزانه انقلاب وارد عمل شده و در سخنان تاریخی خود در 13 آبان گذشته صراحتا اعلام کردند ایران فریب وعده های غربی ها را نخواهد خورد.
سوم: شاید در نظر اکثر کارشناسان موافقت با این طرح باعث لغو قطعنامه‌های تحریم شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی باشد، ولی باید گفت تجربه تلخ اعتماد به وعده‌های پوشالی دولت‌های غربی نشان می‌دهد که هر گاه دولتمردان از موضع اصولی نظام و رهبری عدول کنند، نتیجه مطلوب منافع ملی حاصل نخواهد شد، چیزی که دولت اصولگرا عقب نشینی از مواضع اصلی را نشانه سستی دولت اصلاح طلب قلمداد می کند.

منبع: / خبرگزاری / ایسکانیوز ۱۳۸۸/۱۱/۱۸