موضوع : پژوهش | مقاله

آثار و نتایج نهضت عاشورا

شهادت مظلومانه سیدالشهداء (ع) و یارانش در کربلا، تأثیر بیدارگر و حرکت آفرین داشت و خونی تازه در رگ های جامعه اسلامی دواند، جو نامطلوب را شکست و امتداد آن حماسه، در طول تاریخ، جاودانه ماند. حتی در همان سفر اسارت اهل بیت
علیهم السلام نیز تأثیرات سیاسی این حادثه در اندیشه‏ های مردم آشکار شد. گروهی از اسرا را که به شام می ‏بردند، چون به «تکریت» رسیدند، مسیحیان آنجا در کلیساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته شدن حسین علیه السلام، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند. به شهر «ینا» نیز که رسیدند، مردم آنجا همگی گرد آمدند و بر حسین (ع) و دودمانش سلام و درود فرستادند، امویان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بیرون کردند. چون خبر یافتند که مردم «جهینه» هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند. به قلعه «کفر طاب» رفتند، به آنجا نیز راهشان ندادند. به «حمص» که وارد شدند، مردم تظاهرات کردند و شعار دادند: «اکفرا بعد ایمان و ضلالا بعد هدی؟» و با آنان درگیر شدند و تعدادی را کشتند. برخی از تأثیرات حماسه عاشورا از این قرار است:
1ـ قطع نفوذ دینی بنی امیه بر افکار مردم.
2ـ احساس گناه و شرمساری در جامعه، به خاطر یاری نکردن حق و کوتاهی در ادای تکلیف‏.
3ـ فرو ریختن ترس و رعب ها از اقدام و قیام بر ضد ستم‏.
4ـ رسوایی یزیدیان و حزب حاکم اموی.
5 ـ بیداری روح مبارزه در مردم‏.
6ـ تقویت و رشد انگیزه‏ های مبارزاتی انقلابیون‏.
7ـ پدید آمدن مکتب جدید اخلاقی و انسانی (ارزش های نوین عاشورایی و حسینی).
8ـ پدید آمدن انقلاب های متعدد با الهام از حماسه کربلا.
9ـ الهام بخشی عاشورا به همه نهضت های رهایی بخش و حرکت های انقلابی تاریخ‏.
10ـ تبدیل شدن «کربلا» به دانشگاه عشق، ایمان، جهاد و شهادت برای نسل های انقلابی شیعه‏.
11ـ به وجود آمدن پایگاهی نیرومند، عمیق و گسترده تبلیغی و سازندگی در طول تاریخ، بر محور شخصیت و شهادت سیدالشهداء علیه السلام.
از نهضت های شیعی پس از عاشورا، می ‏توان «انقلاب توابین»، «انقلاب مدینه»، « قیام مختار»، « قیام زید» و حرکت های دیگر را نام برد. تأثیر حماسه عاشورا را در انقلاب های بزرگی که در طول تاریخ بر ضد ستم انجام گرفته، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، نباید از یاد برد. «فرهنگ شهادت» و انگیزه جهاد و جانبازی که در انقلاب اسلامی ایران و هشت سال دفاع مقدس در جبهه‏ ها جلوه‏ گر بود، گوشه‏ ای از این تأثیرپذیری است. یکی از نویسندگان محقق، نتایج نهضت کربلا را عبارت می‏داند از:
1ـ پیروزی مکتب اسلام و حفظ آن از نابودی‏.
2ـ هزیمت امویان از عرصه فکری مسلمین‏.
3ـ شناخت اهل بیت (ع) به عنوان نمونه‏ های پیشوایی امت‏.
4ـ تمرکز شیعه از بُعد اعتقادی بر محور امامت‏.
5ـ وحدت صفوف شیعه در جبهه مبارزه‏.
6ـ ایجاد حس اجتماعی در مردم‏.
7ـ شکوفایی موهبت های ادبی و پدید آمدن ادبیات عاشورایی.
8 ـ منابر وعظ و ارشاد، به عنوان وسیله آگاه کردن مردم‏.
9ـ تداوم انقلاب به صورت زمینه سازی نهضت های پس از عاشورا.
حادثه کربلا، گشاینده جبهه اعتراض علیه حکومت امویان و سپس عباسیان شد، چه به صورت فردی که روح های بزرگ را به عصیان و افشاگری واداشت و چه به شکل مبارزه‏ های گروهی و قیام های عمومی در شهری خاص یا منطقه‏ ای وسیع.
خون او تفسیر این اسرار کرد
ملت خوابیده را بیدار کرد