این روزها که تظاهرات های گسترده ای علیه نظام سرمایه داری صورت می پذیرد نگاهی به پیامدهای منفی چنین نظامی در سطح جهان خالی از لطف نیست. نگاهی بر فریادهایی که امروز از نسبی گرایی و نظریه های انتقادی در غرب بلند می شود به خوبی حائز این نکته است که این تمدن در ساحت های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با چالش های بنیادینی روبه روست که ماهیت و هویت این تمدن را در خطر فروپاشی قرار داده است. ایجاد قفس آهنین الیگارشی در بطن دموکراسی لیبرال، پدید آمدن بحران های اقتصادی، تزلزل اجتماعی و گسست نسلی‌، افزایش خشونت و نهیلیسم بخشی از چالش‌های بنیادین غرب است که همگان را در خصوص آینده این تمدن به تردید واداشته است.اومانیسم، لذت محوری، تکیه بر علوم پوزیتیویستی و عقل ابزاری از مهمترین ارکان غرب مدرن است که انسان را به تدریج به وادی مدرنیته و پسا‌مدرنیته رهنمون ساخته است. اما باید دانست پس از تقریبا یکصدسال از استقرار این گفتمان فکری بر غرب نتایج و پیامدهای خطرناک این تفکر به شدت محسوس و ملموس است. امروز غرب به تدریج صبغه پوچ انگاری به خود گرفته است و راسیونالیسم که زمانی دین را از صحنه زندگی انسان ها بیرون کرده بود به یک پدیده خود ویرانگر بدل شده است، پدیده ای که نتیجه آن چیزی جز یاس و ناامیدی نیست.
به عنوان مثال از جمله پیامدهای ناکامی نظام سرمایه داری در آمریکا می توان به افزایش فقر و فاصله طبقاتی در این کشور اشاره کرد. براساس جدیدترین آمار رسمی اعلام شده در آمریکا مشخص شد که شمار فقرا در این کشور در سال 2009 به 43/6 میلیون نفر افزایش یافته است. این بالاترین آمار طی 50 سال اخیر در آمریکا بوده و در مقایسه با سال 2008، 3/8 میلیون نفر افزایش یافته است. فقر در آمریکا 14/3 درصد اعلام شده است که از سال 1994 بالاترین آمار این کشور بوده است. طی برآوردهای رسمی اعلام شده 8/8 میلیون خانواده در سال 2008 در آمریکا در فقر زندگی کردند.افزایش فقر تنها یکی از پیامدهای ناکامی تمام عیار نظام سرمایه داری در آمریکا بوده است. از جمله دیگر پیامدهای ناکامی نظام سرمایه داری می توان به افزایش نرخ بیکاری در این کشور اشاره کرد. براساس آخرین آمار، امکان افزایش نرخ بیکاری در آمریکا همچنان بالاست و این موضوع مانع از تسریع روند بهبودی شرایط اقتصادی آمریکا خواهد شد. دولت آمریکا پیشتر قول داده بود که نرخ بیکاری را با بسته محرک مالی که به اجرا در آورد، کاهش بدهد اما به نظر می رسد که تاکنون موفق به کاهش بیکاری در آمریکا نشده است.یکی دیگر از نشانه های ناکامی نظام سرمایه داری آمریکا، افزایش فاصله طبقاتی و فاصله درآمدها در آمریکا بوده است. افزایش فقر در همه گروهها در آمریکا بوده اما در میان سیاه پوستان و اسپانیایی زبان ها بیشتر از دیگر گروهها بوده است. فقر در میان سیاه‌پوستان در آمریکا 25/8 درصد و در میان اسپانیایی زبان ها 25/3 درصد اعلام شده است این در حالی است که فقر در میان سفیدپوستان در آمریکا 9/4 درصد اعلام شده است. البته غرب در حوزه های اجتماعی نیز با چالش‌های عدیده و بنیادینی روبه روست.جنایت، خشونت های سادیستی، انزوای فردی، بیماری‌های روانی، آزارهای جنسی، از هم پاشیده شدن شالوده خانواده و... همه از جمله معضلاتی است که دنیای غرب امروز مات و مبهوت نظاره گر آن می باشد.. «ویل دورانت » مورخ و نویسنده بزرگ آمریکایی، در کتاب لذات فلسفه خود، سال ها پیش، انحطاط تمدن غرب را به نحوی بارز نشان داد. وی می گوید: «امروز فرهنگ ما سطحی و خطرناک است، زیرا از لحاظ ماشینی توانگر و از نظر غایات و مقاصد فقیر هستیم. آن تعادل ذهنی که روزی از ایمان دینی بر می خاست، از میان رفته است.

منبع: / روزنامه / رسالت ۱۳۹۰/۰۹/۶
نویسنده : محمدرضا متانت