اول تیرماه، همزمان با سالروز تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی، روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی نام گرفته؛ رسالتی که با توجه به تهاجم گسترده فرهنگی استکبار اهمیتی مضاعف یافته است. آنچه امروزه جایگاه و اهمیت تبلیغ را بیش از پیش می کند، تلاش مستمر و بی وقفه سازمانهای استعماری با تکیه بر بودجه های کلان، برای ترویج مکاتب منحرف و عرفانهای کاذب به منظور کم فروغ ساختن نور اسلام و دستهای آشکار و پنهان شیاطین در ویران کردن بنیاد عقیده و اخلاق با ایجاد شبهه در مبانی دینی و ترویج مفاسد اخلاقی است.
قرآن کریم در آیات متعددی با توصیه به دعوت مردم به سوی خداوند از رهگذر موعظه، حکمت و جدال أحسن، آن را نیکوترین سخن بر شمرده و با آوردن آیه ای که کوچ کردن به قصد فراگیری دین را بر عده ای واجب می کند، تبلیغ دین را هدف نهایی فراگیری دانش دینی دانسته است.

اهالی تبلیغ از همه ابزارهای نوین استفاده کنند
اولین گام در راستای تبلیغ مطلوب، آگاهی مبلغ از دین است. در روایات بسیاری به این مسأله اشاره شده و دین شناسی را مقدمه دین آموزی معرفی کرده اند. همچنین برای مبلغ دین ویژگی هایی چون اخلاص، شجاعت، پایداری، سعه صدر، راستگویی، شکیبایی، فروتنی، ادب، مدارا، آگاهی، انتقاد پذیری و... برشمرده اند. همچنین یکی از مسائل مطلوب برای مبلغان دینی، آشنایی با زبانهای زنده دنیاست. نیاز و ضرورت استفاده از شیوه های نوین در تبلیغ دین در دنیایی که غرب با همه ابزار و همت خود برای مسموم کردن نسل جوان وارد شده است، بیش از پیش روشن است.
حجة الاسلام و المسلمین نصیر نیک نژاد، رئیس سازمان تبلیغات استان تهران با تأکید بر آثار مثبت اطلاع رسانی دینی و انعکاس رخدادهای مربوط به دین و جهان اسلام در رسانه ها می گوید: اطلاع رسانی و تبلیغ دین فعالیتی بسیار دقیق و حساس بوده و خواست تمام اقشار جامعه است. وی با بیان این مطلب که توقع داریم دین در رأس برنامه های اطلاع رسانی قرار گیرد، می افزاید: این امر خواست جامعه اسلامی و دیندار ماست.
نیک نژاد ادامه می دهد: آگاهی دقیق از مسائل دینی و رخدادهای جهان دینی، مبانی دینی و اعتقادات، مسائلی که در این حوزه چه در داخل و چه در خارج رخ می دهد، می تواند جامعه را در رسیدن به اهداف بلند و پیش بینی شده کمک کرده و روند رسیدن به این اهداف را تسریع کند، اگر جامعه ای بر مبنا و ملاک دین پیش رود، ضریب اطمینان بیشتر است، زیرا ما برخلاف افرادی که دین را عامل محدود کننده می دانند، دین را عامل پیشرفت و ترقی، رشد و بالندگی، شکوفایی استعدادها و توانمندی های نهفته در انسان می دانیم.
رئیس سازمان تبلیغات استان تهران تأکید می کند: باید تلاش کنیم که عمق دینداری در جامعه بیشتر شود. از این رو تمام اهل تبلیغ چه در فضاهای مجازی و سایبری، خبرگزاری و نشریات مکتوب، کتاب و چه از راه چهره به چهره و مستقیم باید تلاش کنند تمام باورهای دینی را در جامعه تعمیق دهند.
وی با اشاره به اینکه نیاز انسان به دین مثل نیاز انسان به اکسیژن است، می گوید: اگر اکسیژن سالم از مجاری مطمئن به انسان برسد، حیات، قوام، نشاط و بالندگی انسان را موجب می شود، اگر دین نیز با نهایت دقت و پختگی ارائه شود، می تواند جامعه را از بسیاری آسیبها و آفتها و حتی مرگ حتمی نجات دهد.
حجة الاسلام نیک نژاد، تلفیق روشهای سنتی و نوین در امر تبلیغ را ضروری دانسته و اظهار می دارد: توسعه، ترویج و تعمیق فرهنگ دینی با رویکردی جدید از تبلیغ، یعنی تلفیقی از روشهای سنتی مؤثر با روش های نوین و تکنولوژی روز در امر اطلاع رسانی میسر است.

گستره تبلیغ، ازدولت تا مردم
دکتر مصطفی عباسی مقدم، مشاور قرآنی معاون فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها با اشاره به اینکه در ارتباط با تبلیغ دینی و اطلاع رسانی در عرصه های دینی و مذهبی، نکات بسیار زیادی را می توان مطرح کرد، می گوید: عرصه اطلاع رسانی و تبلیغ دینی عرصه بسیار گسترده ای است، هم شامل عرصه های آموزشی می شود که نهادهای رسمی مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی دست اندرکار آن هستند و هم شامل عرصه های سنتی تبلیغ مانند منبر، وعظ، خطابه، رسانه های مکتوب، دیداری و شنیداری و... می شود.
وی می افزاید: اطلاع رسانی و تبلیغ دین درکشورها و جوامع دنیا از کانال های مختلف پیگیری می شود اما در کشور ما این عرصه در بعد رسمی مقداری قوی تر است.
عباسی مقدم به رویکرد رسانه ای در تبلیغ نیز اشاره کرده و می گوید: در بعد رسانه ای هم گسترده و فعال عمل می کنیم و در بعد غیر رسمی و مردمی هم تلاشهای زیادی صورت می گیرد، یعنی می توان تبلیغ دینی در کشور را در سه عرصه بیان کرد؛ یک عرصه رسمی مربوط به نظام و دولت که شامل نظام آموزش و پرورش، آموزش عالی و حوزه های علمیه و بقیه کانال های تبلیغی می شود.
عرصه دوم عرصه فعالیتهای مؤسسات مختلف است که به طور گسترده تبلیغات دینی را مد نظر دارند؛ انجمن ها، کانونها، مؤسسات، نهادهای مختلف که در واقع یا به طور مستقل فعالیت می کنند و یا با کمکهایی از طرف دولت و نظام فعالیت خود را انجام می دهند اما وظیفه رسمی و الزامی در این زمینه ها ندارند. بخش سوم هم تبلیغ دینی که از طریق گروه های کوچک و بیشتر افراد انجام می شود که کاملا غیر رسمی، آزاد و خودجوش است.
عباسی مقدم در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: اگر بخواهیم ارزیابی از این فعالیتها در طول سالهای بعد از انقلاب اسلامی داشته باشیم، می توان گفت که از عرصه های مختلف تبلیغ دینی، به بعضی از عرصه ها توجه شده و فعالیتهای خوبی در آن صورت گرفته است، مثلاً در عرصه نگارش کتب و مجموعه های مختلف، تبیین اندیشه های دینی و تفسیر قرآن و تفسیر آموزه های دینی؛ روایت، حدیث، داستان و... که در این زمینه ها کار زیادی صورت گرفته است و دستاوردهای بسیار خوبی فراهم شده است.
اما از حیث ارائه روش ها و تکنیک های نو و استفاده از ابزارهای نو برای تأثیرگذاری هر چه بیشتر و اقناع مخاطبان و جا انداختن و تثبیت ارزشها و آموزه های دینی می توان گفت که در زمینه روشها و تکنیکها ضعفهایی وجود دارد، یعنی در این زمینه نتوانستیم از ابزارهای موجود خوب استفاده کنیم.

فعالیت های جریان مخالف تبلیغ دین
اینترنت، شبکه ها، ماهواره ها، بلوتوث، نرم افزارهای چندرسانه ای، تلفن همراه و... همه ابزارهایی هستند که در اختیار هم قرار دارند اما تلاش زیادی برای استفاده از این ابزارها در جهت تأثیرگذاری و نفوذ بیشتر و گستره فراگیرتر آموزه های تبلیغ دینی انجام نشده است، یعنی از این ابزارها خوب استفاده نشده و به همین خاطر است که به موازات گسترش این ابزارها نه تنها تبلیغ دینی نفوذ و گستردگی بیشتری پیدا نکرده، بلکه مقداری محدود شده است یعنی جریان مخالف تبلیغات دینی از این ابزارها استفاده کرده و محتوای تبلیغی خودش را به جامعه ما عرضه کرده است. وی ادامه می دهد: راهکار خروج از این مشکل این است که مطالعه جدی تری هم روی این ابزارها و هم روی محتوای تبلیغات دینی داشته باشیم و چگونگی ترجمان آن اندیشه ها، باورها و محتوای تبلیغی را به زبان روز و انطباق آنها با ابزارها و تکنیک های جدید را باید مطالعه کنیم، یعنی مطالعه کنیم که چگونه می شود داستانهای دینی، ارزشهای دینی و محتوای آیات قرآن، احادیث و روایات را به زبان روز، مناسب و مورد علاقه و مورد توجه مخاطبان امروزی بازنویسی و بازآفرینی کنیم و به جامعه عرضه کنیم. باید از تمام روش های متنوع برای بازآفرینی و انتقال مفاهیم به نسل ها و اقشار مختلف استفاده شود. عباسی مقدم می افزاید: نکته دیگر کمبود آفرینشهای هنری و تبلیغی است، همان طور که به تولید صنعتی و اقتصادی نیازمندیم، به تولید فرهنگی هم نیاز داریم و امر مهمی است. باید هر سال تعداد قابل توجهی فیلمهای عمیق دینی داشته باشیم که البته وجود ندارد، فیلم های فرهنگی که به طور غیر مستقیم ارزش ها و آموزه های دینی را تبلیغ کنند نیاز داریم که چنین چیزی وجود ندارد. استفاده مؤثر از عرصه جهانی هم مهم است، ما خیلی از اندیشه ها و مباحث دینی را داریم که جنبه جهانی دارند، یعنی قابل عرضه در تمام جهان هستند مثل مفهوم عدالت، انسانیت، برابری، مساوات و... که می توان تبلیغ دینی در عرصه جهانی را جدی تر در نظر گرفت. مبانی دینی ما جهانی هستند و با تبلیغ جهانی می توان آنها را گسترش داد. اکنون اکثر تبلیغات جهانی در اختیار تبلیغات تجاری و غیر اخلاقی است، در حالی که می توان کاری کرد که براساس فطرت بشر تبلیغ ارزشها و فضائل بیشتر مطرح شود.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۴/۱
نویسنده : سید حسین امامی