در روزهای اخیر، تحولات سوریه با موضعگیریهای کشورهای همسایه و بعضاً اروپایی وارد مرحله جدیدی شده است. بر کسی پوشیده نیست که بیش از همه مخالفتهای خارجی، تمرکز دشمنیها علیه دمشق در عربستان است، به نحوی که ریاض در اقدامی مداخله جویانه اذعان نمود «آنچه در سوریه می گذرد، مورد قبول عربستان نیست». در واقع، ملک عبدا... ضمن فراخوانی سفیرش از دمشق، با این تهدیدها و توصیه ها، نسخه دموکراسی برای سوریه می پیچد.
پرسش اینجاست که چرا ریاض بیش از دیگر کشورها مدعی مداخله در سوریه است؟
عبدا... در شکل گیری موازنه قوا، پس از بهار عربی همپیمانان دیکتاتور خویش را از دست داد. می توان ادعا نمود که سیاستهای عربستان در فرایند بیداری اسلامی منزوی گردیده است، زیرا حوادث در جهان عرب، حاکمان مستبد را از اریکه قدرت پایین کشیده که در برخی کشورها، رأس هرم فراری است و در کشوری مانند مصر همتای ملک عبدا... در حال محاکمه است. محاسبات دولتمردان سعودی از رخدادهای دمشق، سقوط اسد در روزهای آتی است، لذا تلاش می کنند در معادله قدرت پس از اسد، سهم شایان توجهی را با حذف ایران از آن خود کنند.
پس از سقوط صدام، عراق از یک کشور دوست و همسو با عربستان به یک دولت شیعی نزدیک به سیاستهای ایران تبدیل شد و بر هم خوردن این موازنه، سبب نگرانی سران ریاض گردید، به گونه ای که ملک عبدا... در مصاحبه ای اعلام نمود ما در جنگ ایران و عراق 30 میلیارد دلار هزینه کردیم، اکنون آماده ایم برای ساقط نمودن نوری مالکی 100 میلیارد دلار هزینه کنیم. برای اثبات این ادعا می توان به سخنان «ریچارد هاس» استناد نمود. رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در مصاحبه با روزنامه هافینگتن پست، از توسعه نفوذ ایران سخن گفته و اعراب را به مقابله با سلطه امپراتوری ایران تشویق کرده و از احیای هژمونی فارسی بر منطقه ترسانده است. در واقع، روند حوادث در کشورهای همسایه بلندپروازیهای فرزندان عبدالعزیز را با مشکلاتی مواجه نمود که افزون بر عراق، ناکامیهای ریاض در لبنان را نیز می توان به این ادعا اضافه کرد. سالهاست در تحولات منطقه، خاندان اسد (پدر و پسر) محور مقاومت بوده اند. این رفتار، فرصت میدان داری حوادث جهان عربی را با تأکید بر فلسطین و لبنان از عربستان سلب کرده است. به همین دلیل، دولتمردان ریاض همواره مترصد موقعیتی بودند تا تنها کشور مستقل جهان عرب را که خروجی موضعگیریهایش به نفع اسرائیل غاصب و جریان وابسته به غرب در جهان اسلام نبوده است، رام و وادار به تمکین نمایند؛ هر چند تاکنون تلاشهای آنها بی نتیجه بوده است. لذا، شرایط کنونی که با هزینه سعودی و آمریکایی هدایت می گردد، برای دستیابی به هدف ذکر شده، برای آنها مغتنم است.
ناکامی عربستان در لشکرکشی به بحرین و ناتوانی در مهار تحولات یمن با وجود پناه دادن به دیکتاتور این کشور و کارگر نیفتادن کمکهای میلیاردی برای جلوگیری از محاکمه مبارک، همگی بیانگر این واقعیت است که دولتمردان عربستان از دخالت و تحریک اعتراضها در سوریه دست بر نخواهند داشت و تلا ش می کنند با بزرگنمایی مشکلات در دمشق، به گونه ای فرافکنی نموده و اذهان عمومی را از شکستهای ریاض در ماه های اخیر منحرف کنند. افزون بر مسائل مطرح شده، این کشور از اعتراضهای داخلی نیز رنج می برد. شهروندان عربستانی تحت تأثیر بیداری اسلامی، با طرح مطالبات اولیه خود، حاکمان سعودی را در تنگنای شدیدی قرارداده اند. به این موضوع می توان جنگ قدرت را در خاندان سعودی نیز اضافه نمود.
نباید فراموش نمود، آنچه اکنون ملک عبدا... به عنوان مأموریت انجام می دهد، صرفنظر از چالشهای آنها با خاندان اسد، مأموریت نیابتی از سوی واشنگتن است که قبلاً کسینجر طرح آن را ارائه نمود، به نحوی که بی ثباتی در پایگاه های آمریکا باید به محور ضد آمریکا نیز سرایت نماید. سفر غیرقانونی سفیر آمریکا در سوریه به حماه، در این راستا قابل توجیه است. یا می توان به جلسات پنهانی با محوریت سیا برای تشدید بی ثباتی در دمشق استناد نمود. اقدامهایی از قبیل تشدید جنگ رسانه ای، دامن زدن به شایعه مداخله ناتو در سوریه و یا ورود شورای امنیت به موضوع سوریه، در این راستا قابل توجیه است.
گفتنی است، اکنون کشوری مدعی ژست دموکراسی در کشور دیگری است که از حداقلهای مؤلفه های نظام مردم سالار برخوردار نیست. در این کشور، نظام قبیله ای و قرون وسطایی، شهروندان را از حقوق ابتدایی محروم نموده که این دستورات و بخشنامه های دولتمردان با حمایت ایدئولوژیک وهابیت تئوریزه می گردد. همچنین، پارلمان، حقوق شهروندی، انتخابات، قانون اساسی و مطبوعات آزاد و مستقل واژه های بیگانه و نامأنوسی برای افکار عمومی داخل عربستان است. دولتمردان کشور یاد شده چگونه می توانند دولتهای دیگر را به احترام حقوق شهروندان خود وادار نمایند؟
بنابراین، عربستان با موضعگیریهای اخیر خود، نمی تواند انگیزه انسان دوستانه و اسلامگرایانه داشته باشد، بلکه مواضع دستگاه دیپلماسی سعودی، جلوه دستورالعمل نشستهای مخفیانه سیا برای مقابله با نظام مردمی بشار اسد است. اگرچه اسد در این کشور به برخی وعده های داده شده عمل کرده و تلاش می کند معضلات را از طریق گفتگو با مخالفان حل نماید، ولی محور ریاض- تل آویو و واشنگتن، فقط به سقوط نظام فعلی سوریه در راستای یارگیری، می اندیشند.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۵/۱۹
نویسنده : غلامرضا قلندریان