زندگی انسان امروزی سرشار از افت و خیزها و تنشهای عصبی است. شاید آرامش را بتوان در این زندگی ماشینی به عنوان گوهری گرانبها مطرح کرد که همه انسانها با هر مسلک و مرامی به دنبال آن هستند و هریک با نگرش و اعتقاد و ایدئولوژی خود در پی کسب آن است. یافتن آرامش و رسیدن به مرحله ای که باعث ثبات در فکر و اندیشه انسان شود، یکی از خواسته های فطری انسان است. اما سؤال اساسی اینجاست که این آرامش چگونه حاصل می شود؟ راههای کسب آن چیست؟ چه کسانی توانسته اند در زندگی خود به آرامش روحی برسند و رضایت از زندگی را در حیات خود تجربه کنند؟ تمام این سؤالات را باید در نوع برنامه ریزی در زندگی و مهمتر از آن در تئوری نظریه پردازان ایده های حیات و باز برتر از آن در آرمانهای پردازشگران ایدئولوژی زندگی جست.در حیات فردی و اجتماعی هر یک از بزرگان ادیان آسمانی می توان به نشانه هایی از راههای رسیدن به زندگی سالم و توأم با آرامش دست یافت. زندگی رهبران برحق اسلام نیز عاری از این مهم نبوده و بلکه در جاده ای که خداوند برای رسیدن به تعالی ترسیم نموده، می توان تابلوهای بسیاری را یافت که راهنمایان منتخب پروردگار روی هریک دستور عمل هایی برای سعادت انسان نگاشته اند.امام هشتم شیعیان، امام رضا(ع) در دستورهای آسمانی خود انسان خسته از گرفتاریهای زندگی را بی نصیب از این راهنمایی های ارزنده نگذاشته و دستورهایی را برای رسیدن به خوشبختی ترسیم نموده اند. در گزارش پیش رو بخشی از این دستور عمل ها مورد بررسی قرار گرفته است.

سیره رضوی را وارد زندگی مردم کنید
وقتی یک ایده، نظریه و ایدئولوژی یک مکتب می تواند منشأی سعادت انسان شود که در زندگی فرد یا افراد جامعه هدف ورود پیدا کند. برای دستیابی و عملی ساختن دستورها و توصیه های امام هشتم که موضوع بحث ما در این نوشتار است، نیز باید به دنبال راهی باشیم که توصیه های حیاتی ایشان برای شیعیان ایشان زندگی ساز باشد و به آنها تنها به عنوان یک مجموعه سخنان تشریفاتی نگریسته نشود. اگر این آرمان دست یافتنی در زندگی جامعه پیاده شود آثار و برکات بسیاری را به جای می گذارد.
حجة الاسلام محمدرضا جعفری در این زمینه می گوید: ما فکر می کنیم ائمه را از طریق معجزاتشان باید بشناسیم. اما زندگی عادی امام- منهای کرامات آن بزرگواران - باید برای همه ما الگو باشد. نویسندگان سیره اهل بیت باید توجه داشته باشند که درباره سیره امام رضا(ع)، بیش از کرامات و معجزات ایشان تحقیق کنند، زیرا مردم به کرامات و معجزات، به چشم تقدس و تعجب نگاه می کنند، نه به عنوان اسوه و البته حق هم دارند. ما باید سیره امام رضا(ع) را در متن زندگی مردم وارد کنیم. باید به سراغ سخنان حضرت برویم و آن را به مردم بیاموزیم. مردم باید روش کاربردی زندگی اهل بیت را بدانند نه روش قدسی آن را. مردم باید بدانند امام به مردم چه فرمود، از آنها چه می خواست و خودش چگونه رفتار می کرد تا برای مردم اسوه باشد.
گرچه به گفته دکتر محمد ا... اکبری برای شناساندن چهره حقیقی امام هشتم باید به سن و سطح درک مخاطب نگریسته شود، اما آنچه مهم است این است که شیعیان این امام همام باید بدانند که امام رضا(ع) شخصیتی فراتر از یک شفیع و برآورنده حاجات است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به این نکته که بدون آگاهی از صفات، زندگی، اوصاف و سیره اجتماعی و اخلاقی که امام رضا(ع) داشته اند، این معرفی ناکارآمد و ابتر خواهد بود، می گوید: امروزه راههای گسترده ای برای افزایش معرفت وجود دارد از کتاب داستان تا فیلم و... که بر اساس سطح تحصیلات و علایق مخاطب یکی از آنها گزینش شود. به عقیده این نویسنده وپژوهشگر،امام رضا(ع) در کشور ما ناشناخته است و آنچه در محافل بیان می شود، تنها قطره از اقیانوس وجود ایشان است. وی معتقد است: باید تلاش شود تا شناخت توده مردم نسبت به شخصیت ارزنده عالم آل محمد(ع) از اشک و اندوه و آه فراتر رفته و زمینه ساز رشد و ترقی جامعه گردد، چراکه محبت از روی آگاهی، عشق، شعور و شناخت در رفتار و زندگی ما تأثیرگذارتر است.

درسهای زندگی ساز
اما دکتر یحیی یثربی نیز درباره ضرورت شناخت امام هشتم و سایر ائمه معصومین به نکته مهمی اشاره می کند. استاد دانشگاه و نویسنده کشورمان معتقد است: آنچه باعث می شود به دین و دینداری لطمه وارد شود، برداشت آیینی از دین است.
چهره ماندگار ایران زمین، براین نکته تاکید می کند که همه امامان معصوم(ع) در جهت هدایت بشری ظهور و بروز کرده اند و این جنبه های هدایتگری آنها حتی پس از مفارقت ظاهری شان از این دنیا، همچنان ادامه دارد. وی تأسی و پیروی از این بزرگواران را زمینه های نجات ما مسلمانان می داند و می گوید: اگر به زندگی امام رضا(ع) توجه کنیم، می بینیم که سرشار از درسهای بی شمار است. حضور ایشان در آن برهه تاریخ، چه در مدینه و چه در ایران، تأثیر زیادی در جایگاه شیعه داشته است و این تأثیرگذاری در همیشه تاریخ جاری است، چون درسهای ایشان درسهای زندگی ساز است. به عقیده این استاد فلسفه اگر به جنبه های هدایتگری زندگی امام (ع) توجه شود دین را فراتر از برپایی آیینهای ظاهری خواهیم دید و مسیر راستین هدایت را پیش روی مان به نظاره خواهیم نشست.

الگویی که امام هشتم ارایه می کند
زمانی می توان به این آرمانها دست یافت که با کوشش فراوان سعی در شناساندن چهره ای معقول و به دور از مسایل انحرافی از امامان راستین شیعه داشته باشیم. دراین مسیر علاوه بر مبلغان دین و پژوهشگران این عرصه، رسانه ها نیز نقش مهمی دارند. هدف اصلی در این حرکت جامعه ساز باید توجه به این نکته باشد که باوجود همه توجه اسلام به ابعاد روحی و روانی و نیز مقوله ای چون عرفان، اما آنچه ملاک است، عقل است. نکته ای که در سیره فردی و اجتماعی امام هشتم و برمبنای روایات تاریخی به چشم می خورد و بی گمان می تواند گره از ریسمانی که بر گردن برخی تفکرات ناخالص افتاده است بگشاید.
ممکن است گفته شود روشهای هدایتی امام رضا(ع) و یا نوع عقلگرایی در مسلک و مرام ایشان در این دوره کاربرد ندارد، اما به گفته خود آن حضرت دستورهای ایشان در حصر زمان قرار نمی گیرد و الگویی که ایشان برای زندگی بر مبنای عقل ارایه می کنند الگویی همیشه جاری است.
محمد غفرانی، کارشناس مسایل دینی و نویسنده و پژوهشگری است که در این زمینه اینگونه اظهار نظر می کند: الگویی که امام(ع) از خود بر نسلها ارایه می دهند، کاملاً علمی، منطقی و مستدل است. امام به عنصر قانون در زندگی خود اهمیت بسزایی می دادند. مشکل نسل امروز نبود قانون نیست، بلکه عمل نکردن به قانون است. امام(ع) به تأسی به قانون اسلام به سایر خدمه اعتراض می کنند که چرا قانون را مراعات نمی کنید؟ اصولاً امام و رهبر سمت الگودهی دارند و آحاد جامعه نیز سمت الگوگیری و می بینیم پیشوای هشتم چگونه نقش خود را ایفا نمودند. سیره درس آموزی حضرت، نوعاً رفتاری بود تا گفتاری و با کردار خویش، دیگران را به مراعات قانون رهنمون می کردند. قانون چیزی جز مراعات حقوق افراد نیست و امام(ع) حقوق را در جای جای زندگی به مردم نشان داده اند.
وی ادامه می دهد: در سیره رضوی توجه به حقوق دیگران است که نمونه آن را در توصیه به پرداختن حقوق کارگران پیش از خشک شدن عرق آنان شنیده اید.
وی غیرت دینی را عامل دیگری در رسیدن جامعه و فرد به آرامش و حلیت طیبه می داند و می افزاید: یکی از دغدغه های مهم نسل ما، ورود شبهاتی است که از بیرون وارد دین می شود و همان گونه که امام در زمان خویش پرچمدار جلسات مناظره بودند، امروز نیز جوانان و غیرتمندان دینی باید با تأسی به ایشان، جلسات پاسخ به شبهات دینی را برپا کنند و آن را جدی بگیرند. دفاع از دین همه جا به معنای قیام و دفع مسلحانه نیست، گرچه آن نیز در جای خود لازم است و بارها شاهد قیامها در تاریخ تشیع بوده ایم.
اما تا زمانی که به آن حد نرسیده، لازم است مجالس مناظره را که بهترین شیوه و الگوست، از امام رضا(ع) فراگیریم و به شبهات دینی به دقت گوش داده، آنگاه پاسخهای مستدل و قانع کننده ارایه دهیم. تربیت شاگردان نیز در این خصوص بسیار مهم است، زیرا رساندن پیام دین به همگان مستلزم مجالس بحث و علم آموزی است. نسل امروز با الهام از زندگی امام رضا(ع) می تواند با سه محور زمان، قانون و غیرت دینی الگویی مناسب برای خود برگزیند و الگویی برتر را جایگزین الگویی وارداتی و مغایربا فرهنگی دینی کند. بی شک اگر این دستور در زندگی نسل حاضر پیاده شود به آن آرامشی که سرگشته آن است خواهد رسید.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۳/۴
نویسنده : حسین اسلامی