مذاکرات رسمی دو جانبه هند و پاکستان در سطح وزرای خارجه دو کشور که برای اولین بار پس از توقف این مذاکرات در پی حمله تروریستی سال 2008 به بمبیی انجام شد، گامی مثبت و سازنده درجهت تأمین امنیت منطقه و نقطه عطفی در نزدیک شدن روابط دو کشور است.
اگر چه برخی دست‌های پنهان خارجی و نظام استکباری آمریکا و رژیم صهیونیستی از روند نزدیک شدن دو کشور قدرتمند آسیایی هند و پاکستان خرسند نیستند و این امر منافع آنان را تأمین نمی‌کند، اما نزدیکی هند و پاکستان ضمن تأمین منافع ملی این دو همسایه، همسایه نقش مهمی در تأمین امنیت منطقه و کاهش تنش‌های منطقه‌ای دارد.
حملات اخیر تروریستی به بمبیی که منجر به کشته شدن بیش از 21 نفر و مجروح شدن 141نفر شد به نوعی مخالفت دست‌های پنهان برای نزدیکی این دو کشور بود که کارشناسان و صاحبنظران سیاسی بر نقش سیا و موساد، سازمان‌های جاسوسی و امنیتی آمریکا و رژیم صهیونیستی در آن تأکید داشتند.
به هرحال با هوشیاری مقامات دو کشور این حملات تروریستی نتوانست مانعی برسر مذاکرات رسمی دو کشور ایجاد کند و این مذاکرات رسمی با حضور «حنا ربانی کهر» وزیر امور خارجه پاکستان در دهلی نو، در کنار همتای هندی وی «اس. ام. کریشنا» با موفقیت برگزار شد.
مقامات دو کشور بعد از پایان این مذاکرات از روند گفت وگو‌ها و نزدیک شدن نظرات هند و پاکستان و گام برداشتن در جهت حل اختلافات ابراز خرسندی کردند.
پیش از شروع این مذاکرات در دهلی نو وزیر امور خارجه هند ضمن استقبال از خانم حنا ربانی کهر گفت: هند خواهان یک روابط دوستانه با پاکستان است.
اس. ام. کریشنا گفت: این روابط نه فقط برای صلح و امنیت برای دو کشور مؤثر است بلکه برای سراسر منطقه و خارج از آن نیز اهمیت داشته و شاید ما برای خودمان و برای نسل آینده، مدیون برقراری روابط قوی و دوستانه بین دوکشور باشیم.
وزیر امورخارجه پاکستان نیز اظهارداشت: پاکستان به عنوان یک همسایه مهم، خواستار روابط خوب و همکاری دوجانبه براساس احترام متقابل با هند است.
وی افزود: ما فکر می‌کنیم که روابط دو کشور مانند توسط گذشته به گروگان گرفته شود و مقامات دو کشور باید نسبت به رویدادها واقع بین باشند.
نگاهی به بیانیه مشترک و تصمیمات دو کشور هند و پاکستان پس از پایان مذاکرات نشان می‌دهد که این مذاکرات نقطه عطفی در روابط و نزدیکی دو کشور است.
در بیانیه مشترک هند و پاکستان آمده است: این نشست در یک جو دوستانه، صمیمی و سازنده برگزار شد و طرفین از نحوه روند مذاکرات دوجانبه در مورد مسائل گوناگون، از جمله عملیات ضدتروریسم، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، همکاری اقتصادی و بازرگانی، طرح «سد وولار» و «سیرکریک»، مسأله «سیاچین»، صلح و امنیت از قبیل اقدامات جلب اعتماد، جامو و کشمیر و ترویج مبادلات دوستانه ابراز خرسندی کردند.
در این بیانیه آمده است که وزرای امور خارجه هند و پاکستان بر اهمیت ادامه روند مذاکرات به منظور حل مسالمت‌آمیز تمامی موضوعات از طریق گفت وگوهای نتیجه بخش و برقراری رابطه خوب و دوستانه بین هند و پاکستان تأکید کردند.
براساس این بیانیه، وزرای امور خارجه هند و پاکستان توافق کردند که تروریسم یک خطر مستمر برای صلح و امنیت است و آنان تعهد جدی هر دوی این کشورها را در جهت مبارزه با تروریسم و ریشه‌کنی تمامی اشکال آن یکبار دیگر تکرار کردند.
طرفین همچنین در مورد ضرورت تقویت بیش از پیش همکاری در مبارزه با تروریسم از جمله بین بخش‌ها و سازمان‌های دو کشور، به منظور مجازات مسببان اعمال تروریستی به توافق رسیدند.
وزرای امور خارجه هند و پاکستان بر اهمیت ترویج صلح و امنیت از جمله انجام اقداماتی در جهت تقویت اعتماد بین این دو کشور تأکید و توافق کردند که نشست‌های جداگانه گروه کارشناسان را در مورد اقدامات جلب اعتماد در مورد مسائل هسته‌ای و سلاح‌های متعارف در سپتامبر (شهریور و مهر) سال 2011 در اسلام آباد تشکیل دهند.
طرفین با یکدیگر در مورد موضوع کشمیر تبادل نظر کرده و در مورد ضرورت ادامه گفت‌وگوها در یک جو هدفمند و مثبت به منظور ابداع یک روش صلح‌آمیز از طریق کاهش اختلافات و افزایش تشابهات به توافق رسیدند.
وزرای امور خارجه هند و پاکستان همچنین توافق کردند که تعداد روزهای تجاری بین دو بخش کشمیر از دو روز کنونی در هفته به چهار روز افزایش یابد و مقامات مربوطه دو کشور موضوعات عملیاتی مربوط به مبادلات جاری را در طرفین خط کنترل از طریق تشکیل جلسات منظم حل و فصل کنند.
طرفین همچنین توافق کردند که شرایط و امکانات لازم را برای تردد مردم بین دو بخش کشمیر بیش از پیش بهتر کنند و گروه کاری مشترک هند و پاکستان سالانه دو بار نشستی را به منظور بررسی ترتیبات کنونی و توصیه اقدامات بیشتر برای مبادلات تجاری و تردد مسافر بین دو بخش کشمیر، تشکیل دهد.
وزرای امور خارجه هند و پاکستان توافق کردند که افزایش در مبادلات تجاری و اقتصادی بین هند و پاکستان به نفع این دو کشور خواهد بود و آنها بر ضرورت تشکیل فوری یک نظام تجاری عادلانه بین این دو کشور از جمله کاهش یا حذف موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای تأکید کردند.
هند و پاکستان همچنین توافق کردند که مذاکرات در مورد سیاچین، طرح سد «وولار» و «سیرکریک» تا ابداع یک راه حل مورد پذیرش طرفین ادامه یابد و آنها تعهد خود را نسبت به کشف راه حل‌های مسالمت‌آمیز برای تمامی این موضوعات و همچنین اجرای پیمان آبهای «ایندوس» یکبار دیگر تکرار کردند.
وزرای امور خارجه هند و پاکستان تصمیم گرفتند که کار کمیسیون مشترک هند و پاکستان را از سر بگیرند و توافق کردند که گروه‌های کاری فنی این دو کشور، نشست‌هایی را به منظور شناسایی زمینه‌های لازم برای افزایش همکاری دوجانبه در این زمینه‌ها تشکیل دهند.
آنان همچنین تعهد خود را نسبت به اهداف انجمن همکاری منطقه‌ای جنوب آسیا (سارک) تکرار و توافق کردند با یکدیگر در جهت ترویج توسعه منطقه‌ای در چارچوب سارک همکاری کنند. قرار شد که وزرای امور خارجه هند و پاکستان مجدداً با یکدیگر در نیمه اول سال 2012 در اسلام آباد دیدار و پیشرفت حاصل شده را در روند مذاکرات بررسی کنند. به هرحال آنچه مشهود است اینکه کشور‌های منطقه همواره باید خود برای حل مشکلات، بدون دخالت قدرت‌های خارجی اقدام کرده تا بهتر بتوانند نقش خود را برای منافع ملی کشورشان و منافع منطقه، بدون درنظر گرفتن منفعت‌طلبی‌های قدرت‌های استکباری ایفا کنند. با این وجود باید اعتراف کرد که هند و پاکستان تا رسیدن به شرایطی ایده‌آل در مناسبات دوجانبه، راهی طولانی در پیش دارند. بخش مهمی از موانع به موضوعات تاریخی و بخشی دیگر به مداخلات خارجی مربوط می‌شود که باید مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد.
هاله‌ای از بیم و امید
مذاکرات اخیر هند و پاکستان در‌هاله‌ای از بیم و امید قرار دارد. این مذاکرات در صورت موفق بودن در آینده، طولانی‌ترین بحران جنوب آسیا را برطرف می‌کند، اما با ادامه موضوعات چالشی، اختلافات دو کشور عمیق‌تر و فرسایشی‌تر خواهد شد. چینش وزرا و دیگر مقامات رسمی در مذاکرات، بیانگر نوع و ماهیت مذاکرات است. از آن جا که مذاکرات بین دو کشور همواره با ماهیت غلیظ امنیتی همراه بوده و دستور کار مذاکرات نیز مسائل مرتبط با استقلال و امنیت دو کشور است، وزرای دفاع و کشور در چینش اصلی این دور از مذاکرات قرار گرفتند.
دور قبلی مذاکرات حدود یک سال پیش با حضور «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه وقت پاکستان، و «کریشنا» برگزار شد. ترکیب اظهارات وزاری خارجه دو کشور به همراه نگاه واقع‌بینانه به موضوعات مهم در روابط طرفین، بیانگر وجود بیم و امید در نتایج نهایی مذاکرات است. در حقیقت وزاری خارجه و سایر مقامات حاضر در جلسه به ابراز نظرات رسمی و دیپلماتیک پرداختند و اراده خود را بر جلوگیری از افشای جزئیات مذاکره استوار کردند، زیرا نتیجه این دور از مذاکرات سبب می‌شود آینده رو به صلح، با تغییراتی مواجه شود که متغیر‌های میانی، نقش اساسی را در آن ایفا می‌کنند. به همین دلیل این دور از مذاکرات پشت درهای بسته برگزار شد.

منبع: / روزنامه / اطلاعات ۱۳۹۰/۵/۱۷