روابط اسلام‌آباد و واشنگتن پس از عملیات نظامی نیروهای ویژه آمریکا در خاک پاکستان و کشتن بن لادن هر روز رو به تیرگی می‌گذارد.
در کمتر از یک ماه بارها مقامات کاخ سفید و سناتورهای کنگره آمریکا دولتمردان پاکستان را تحت فشار قرار دادند و از آنان خواستار پاسخ شفاف و قانع‌کننده در رابطه با حضور اسامه بن لادن سرکرده گروه تروریستی القاعده در نزدیکی اسلام‌آباد شدند. باراک اوباما بلافاصله پس از اتمام عملیات کماندوهای آمریکایی در خاک پاکستان، در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «سی‌. بی. اس» گفت: دولت زرداری باید تحقیق کند که کدام یک از مقامات دولت پاکستان از محل زندگی بن لادن در منطقه نظامی «ایبت‌آباد» باخبر بودند. اوباما تأکید کرد که بن لادن حتماً یک «شبکه حامی» در داخل پاکستان داشته اما نمی‌داند آیا مقام‌های دولتی نیز در این شبکه بوده‌اند یا خیر؟
«تام دانیلون» مشاور امنیت ملی آمریکا در اظهارنظری گفت: «چگونه ممکن است بن‌لادن پنج سال متمادی در مکانی نظامی زندگی کند اما مقامات دولت پاکستان از آن اطلاع نداشته باشند؟»
سناتور «جان کری» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا نیز این موضوع را مطرح کرده که نمی‌توان پذیرفت، فردی مظنون و تحت تعقیب نیروهای ائتلاف بین‌المللی جایی در نزدیکی یک مرکز بزرگ نظامی مانند آکادمی «وست پوینت» آمریکا زندگی کند، ژنرال «اشفق کیانی» فرمانده ارتش پاکستان یک هفته قبل از مرگ بن لادن جشن مبارزه با تروریسم را در آن محل برگزار کند، اما خانه بن لادن، کنجکاوی کسی را برنیانگیزد. شماری از مقام‌های دیگر آمریکا پا را فراتر از این گذاشتند و خواستار قطع ارتباط با پاکستان شدند، یا گفتند دست‌کم تا زمانی که آصف علی زرداری پاسخ مناسب به این سؤال‌ها ندهد، کمک سالانه 3میلیارد دلاری به این کشور قطع شود. این در شرایطی است که دولت اوباما برای سال مالی 2012میلادی، 3/2 میلیارد دلار بودجه اضافی از کنگره درخواست کرده بود تا به اسلام‌آباد در امر مبارزه علیه تروریسم کمک کند. مقامات پاکستان همواره از حضور بن لادن در خاک خود اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند و حتی پس از مرگ وی نیز بر این موضع خود پافشاری داشتند. همین امر بر تردید آمریکا به صحت اظهارات دولتمردان پاکستان افزود. دولت پاکستان پس از اعلام خبر کشته شدن بن‌لادن در یک موضع‌گیری رسمی از بی‌اطلاعی در مورد حضور وی در خاک خود ابراز شرمندگی کرد. یک روز پس از انتشار بیانیه‌ رسمی دولت پاکستان، یوسف رضا گیلانی نخست‌وزیر این کشور در مصاحبه با رسانه‌های داخلی و خارجی اعلام کرد که اسلام‌آباد با تمامی سرویس‌های اطلاعاتی دنیا به ویژه سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و غرب در رابطه با تروریسم، همکاری تنگاتنگ داشته است. آمریکا ما را متهم به ضعف اطلاعاتی در مورد محل زندگی بن لادن می‌کند، اما این اتهام در قدم اول متوجه خود آنان است. پس از گیلانی، «سلمان بشیر» معاون وزیرخارجه پاکستان نیز عملیات نیروهای ویژه آمریکا برای کشتن بن لادن را در خاک این کشور «بزدلانه» توصیف کرد. مقامات اسلام‌آباد در پاسخ به تهدیدات و شانتاژهای واشنگتن اقدام به سفرهای سیاسی و ملاقات با رهبران روسیه و چین کردند. آصف علی زرداری برای دیدار با مدودف به مسکو سفر کرد و گیلانی راهی چین شد. سفر زرداری نخستین سفر یک مقام بلندپایه پاکستانی پس از 30 سال به روسیه بود و بسیاری از کارشناسان سیاسی از این سفر به عنوان ذوب شدن یخ‌های روابط سیاسی ـ اقتصادی دو کشور یاد کردند، آن هم در شرایطی که روابط پاکستان و آمریکا به تیرگی گراییده است. زرداری در آکادمی عالی مدیریت «اسکولکوف» روسیه با اشاره به وقفه طولانی در روابط دوجانبه یادآور شد: «در دوران جنگ سرد و به سبب امور نظامی شوروی در افغانستان، اسلام‌آباد و مسکو دشمن یکدیگر محسوب می‌شدند، اما اکنون آن دوران پایان یافته، باید گذشته را فراموش کنیم و صفحه تازه‌ای در روابط روسیه و پاکستان بگشاییم و مهمترین هدف من از این سفر همین است. » گیلانی نیز در سفر به چین با هوجین تائو، رئیس‌جمهوری و «ون جیابائو» نخست‌وزیر این کشور دیدار و پیرامون تعمیق روابط و گسترش همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرد، بدیهی است که مقامات پاکستان هم به دلیل موقعیت حساس جغرافیایی خود و هم به دلیل متحد بودن با آمریکا در امر مبارزه با تروریسم طی 10 سال گذشته فشارهای طاقت‌فرسای داخلی و خارجی را ناخواسته تحمل کرده است و چنانچه حملات مداوم هوایی آمریکا به پاکستان را نیز به نابسامانی‌های موجود اسلام‌آباد، علاوه کنیم، طبیعی است که رهبران پاکستان ناگزیر از نشان دادن واکنش منفی و اتخاذ رویکردی جدید در تعاملات سیاسی با آمریکا هستند. اما به رغم ژست‌های دیپلماتیک واشنگتن و اسلام‌‌آباد، واقعیت چیز دیگری است. برای آمریکا، از دست دادن متحدی چون پاکستان بسیار گران تمام خواهد شد و بعید به نظر می‌رسد آمریکا با توجه به نیاز مبرم خود به امکانات پاکستان در صحنه جنگ افغانستان در شرایط بحران و حساس منطقه، نقش متحد استراتژیک خود را نادیده بگیرد.
در حقیقت هر دو کشور با توجه به روابط طولانی‌مدت گذشته و اتحاد راهبردی کنونی، نیازی حیاتی به یکدیگر دارند و قهر و آشتی‌های اخیر، در واقع حکایت از یک بازی سیاسی برای تحمیل خواست‌ها به طرف متقابل دارد و این بازی در نهایت به اعتمادسازی خواهد انجامید. شاید کشتن «ملاعمر» سرکرده طالبان افغانستان در شهر «کویته» توسط نیروهای پاکستانی، اولین گام دولت زرداری برای ترمیم مناسبات اسلام‌آباد ـ واشنگتن محسوب شود.

منبع: / روزنامه / اطلاعات ۱۳۹۰/۳/۴
نویسنده : میرحامد حسین‌میری