جلوه‌ای از زهد و ساده‌زیستی آخوند خراسانی
آیت‌الله آخوند ملا محمد کاظم خراسانی، یکی از برجسته‌ترین علمای شیعه و از مراجع تقلید دوران قاجار بود که در سال ۱۲۵۵ قمری در مشهد متولد شد و در سال ۱۳۲۹ قمری در نجف اشرف درگذشت. او علاوه بر جایگاه برجسته علمی، با زهد و ساده‌زیستی خود نمونه‌ای از زندگی معنوی و دوری از تعلقات دنیوی را به نمایش گذاشت.
زندگی علمی و آثار آخوند خراسانی
آخوند خراسانی نزد بزرگانی همچون شیخ مرتضی انصاری، میرزای شیرازی، حاج ملاهادی سبزواری و میرزا ابوالحسن جلوه تلمذ کرد و در عرفان و طریقت نیز از محضر سید علی شوشتری بهره‌مند شد. او تألیفات متعددی در فقه و اصول از خود به جا گذاشت که مهم‌ترین آن‌ها کتاب کفایة الاصول است. این کتاب همچنان به‌عنوان یکی از متون درسی اصلی در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شود و مدار بحث در دروس خارج اصول است.
شاگردان برجسته
آخوند خراسانی شاگردان بسیاری تربیت کرد که هر یک در جایگاه خود تأثیرگذار بودند. برخی از شاگردان برجسته او عبارتند از:
- آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی
- آیت‌الله جمال‌الدین گلپایگانی
- آیت‌الله شیخ محمد جواد بلاغی
- آیت‌الله سید محمد تقی خوانساری
- آیت‌الله شیخ محمد حسین اصفهانی
زهد و ساده‌زیستی آخوند خراسانی
زندگی آخوند خراسانی نمونه‌ای از زهد و بی‌اعتنایی به دنیا بود. او در دوران طلبگی با فقر شدیدی روبه‌رو بود و این شرایط را با صبر و قناعت سپری کرد. در خاطرات او آمده است:
- لباس و کفش: تنها دارایی او یک قبای پاره، عبای کهنه و کفشی بدون ته بود که برای جلوگیری از کثیف شدن آن، پای خود را بالاتر نگه می‌داشت.
- غذا: چهل سال گوشت نخورد و تنها خوراک او فکر و اندیشه بود.
- مطالعه در تاریکی: او پولی برای خرید شمع نداشت و شب‌ها کتاب‌های خود را به وضوخانه مدرسه می‌برد تا در نور چراغ وضوخانه مطالعه کند.
- خواب کم: خواب او بیش از شش ساعت نبود و بیشتر شب‌ها را با شکم خالی بیدار می‌ماند و با ستارگان آسمان انس می‌گرفت.
شهادت شاهدان عینی
یکی از شاهدان عینی، که خود معتقد به اسلام نبوده است، درباره آخوند خراسانی چنین می‌گوید:
«آخوند ملا کاظم خراسانی، زعیم عالم تشیع و بزرگ‌ترین شخصیت مذهبی خاورمیانه است. او در خانه‌ای کوچک و ساده زندگی می‌کند و با اندامی لاغر و ظریف و عمامه‌ای سفید، مرا به حضور پذیرفت. درباره تعالیم قرآن صحبت کرد و بر جنبه‌های بشردوستانه و فراگیر بودن احکام آن تأکید داشت. او با حالت محجوبانه‌ای برای من دعا کرد که روزی چشمانم به حقایق اسلام باز شود.»
نقل قول از خود آخوند خراسانی
آخوند خراسانی در شرح حال خود به فقر و زهد دوران طلبگی‌اش اشاره می‌کند:
«چهل سال نه گوشت خوردم و نه آرزوی خوردن گوشت داشتم. تنها خوراک من فکر بود و با این زندگی راضی و قانع بودم. هیچ‌گاه سخنی نگفتم که کسی گمان کند از زندگی خود ناراضی هستم. پولی برای خرید شمع به من دادند، اما آن را به فقیرتر از خودم دادم و شب‌ها در تاریکی مطالعه می‌کردم. در این احوال، به خاطرم می‌گذشت که امیرالمؤمنین (ع) نیز بیشتر شب‌ها را به این نشان می‌گذرانید.»
عظمت علمی و اخلاقی آخوند خراسانی
آخوند خراسانی علاوه بر مقام علمی و تأثیرگذاری اجتماعی، نمونه‌ای از زهد و اخلاق اسلامی بود. او با زندگی ساده و بی‌تکلف خود، الگویی برای طلاب و علمای دینی شد و نشان داد که علم و تقوا می‌توانند در کنار هم، شخصیت‌هایی تأثیرگذار و ماندگار در تاریخ اسلام ایجاد کنند.
منابع
- الذریعة، ج ۱۳
- مرگی در نور
- ایران امروز (۱۹۰۶-۱۹۰۷)، اوژن اوبن
- مجله وحید، دوره چهاردهم، ش ۳
- فصلنامه پیام حوزه، محسن صادقی
نظر شما