نويسنده : دهقانی فیروزآبادی، وحید 
استاد راهنما : علیزاده 
مقطع : دکتری 
دانشگاه : معارف
تاريخ دفاع : 1398

اخلاق فضیلت، نظریه هنجاری است که به دلیل فضیلت محوری از دو نظریه غایت گرایی و وظیفه گرایی متمایز می شود. در این نوشتار به هدف تبیین بهتر نظام اخلاقی اسلام به عنوان کامل ترین و جامع ترین دین الهی و دفاع از ویژگی ها و برتری های آن نسبت به آموزه های اخلاقی مسیحیت و اثبات تتمیم و تکمیل مکارم و فضائل اخلاقی قرآن نسبت به کلاس قبلی وحی، یعنی عهد جدید، با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی تطبیقی اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید، در حوزه فضائل اخلاق بندگی پرداخته ایم. در این راستا، علاوه بر بیان چیستی اخلاق فضیلت، مؤلفه ها و تقریرهای مختلف آن، استناد اخلاق فضیلت به قرآن و عهد جدید نیز مورد کاوش قرار گرفته است. همچنین پس از بیان مبانی اخلاق فضیلت در این دو کتاب مقدس، به بیان مهم ترین فضائل اخلاق بندگی در قرآن کریم و عهد جدید پرداخته و آیات و فرازهای مرتبط با هر یک از این فضائل را مورد بررسی قرار داده ایم. سپس مؤلفه های مختلف بینشی و انگیزشی فضائل اخلاق بندگی در قرآن و عهد جدید را بررسی و تحلیل نموده و سرانجام با بیان شباهت ها و تفاوت های اخلاق فضیلت قرآنی و عهد جدیدی و نوآوری و برتری های قرآن کریم در این خصوص بحث را به پایان برده ایم. نتایج پژوهش نشان می دهد، تمام مؤلفه ها و شاخصه های اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید وجود دارند و می توان تبیین وحیانی به روایت قرآن و یا عهد جدید از این نظریه اخلاق هنجاری ارائه داد. علی رغم اشتراکات این دو کتاب مقدس در برخی از مبانی اخلاق فضیلت، تبیین متفاوت عهد جدید از سرشت انسان و گناه نخستین مهم ترین تفاوت عمده ای است که در حقیقت منشأ تفاوت در مؤلفه های مختلف بینشی و انگیزشی اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید نیز هست. در بحث مصداق شناسیِ فضائل اخلاق بندگی، اگرچه در قرآن و عهد جدید به صورت مشترک، به فضائل اخلاق بندگی از جمله فضائل «امید»، «اخلاص»، «شکر»، «خوف»، «تسلیم»، «توکل» و «محبت» اشاره شده است؛ قرآن کریم مصادیق نوینی از فضائل اخلاق بندگی مانند «خشیت»، «اخبات»، «تقوا» و «تفویض» را مطرح می نماید که در هیچ یک از فرازهای عهد جدید به آن اشاره نشده است. علاوه براین از حیث معناشناختی، در قرآن کریم به مراتب، درجات و آثار خاص فضائل اخلاق بندگی اشاره و همچنین معانی عمیق تر و ظریف تر این فضائل در قالب مصادیق نوینی از آن ها از جمله «رهبه» و «وجل القلب» و غیره تبیین شده که وجه دیگری از برتری ها و نوآوری های قرآن نسبت به عهد جدید را در این خصوص آشکار می سازد. همچنین توصیفات ویژه، تعابیر دقیق و ظریف و تبیین های گسترده تر و عمیق تر قرآن در خصوص مؤلفه های مختلف بینشی و انگیزشی اخلاق فضیلت، از جمله برتری ها و نوآوری های اخلاق فضیلت قرآن نسبت به عهد جدید است.