سیروس غنی
سیروس غنی در سال ۱۳۰۸ در سبزهوار به دنیا آمد. پدر او قاسم غنی، از شهسواران تیزتگ سیاست و فرهنگ و ادب و تاریخ است و از زمرهی معدود سیاستمداران و دولتمردان عصر پهلوی است که از جاهطلبی به دور بود. زندهیاد قاسم غنی چنان هالهای از اعتبار و شهرت به گرد خانوادهاش افکنده که فرزند او سیروس غنی ـ محقق کمنظیر و تاریخنگار عرصهی تحولات معاصر ایران و از صاحبنظران هنر و عالم سینما – در میان طایفهی کتاب در ایران، چندان به چشمها نیامده است.
مادر سیروس غنی، دختر حاج میرزا تقی خان، از روحانیان سبزوار و از خاندان حاج ملا هادی سبزواری بود. سیروس در خردسالی همراه پدر از سبزوار به مشهد و از آن جا به تهران مهاجرت کرد. بخشی از دوران تحصیل خود را در تهران گذراند و در سال ۱۳۲۲ برای ادامهی تحصیلات به بیروت رفت. مدتی بعد عازم لندن گردید و در ۱۳۲۷ راهی آمریکا شد. در آمریکا لیسانس ادبیات انگلیسی گرفت و به توصیهی ابوالبشر فرمانفرماییان در رشتهی حقوق در دانشگاه نیویورک ادامه تحصیل داد و در ۱۳۳۵ دانشنامهی دکتری گرفت. دکتر سیروس غنی در ۱۳۳۷ به ایران بازگشت. یک سالی در سازمان برنامه و بودجه بود و بعد به استخدام بانک صنعت و معدن درآمد و مراتب ترقی را تا ریاست ادارهی حقوقی آن بانک طی کرد. وی چند ماه پیش از وقوع انقلاب اسلامی، از ایران مهاجرت کرد و مقیم لندن شد. او در سالهای دور از ایران، همواره چشم و دلش متوجه ایران بود. منزل او «میعادگاه دوستان» فرهنگ و تاریخ سرزمین ایران و حضورش نیز در آن جاها همیشه مایهی اعتبار و کسب آبرو برای ایرانیان بود. دکتر سیروس غنی سالهای دور از وطن را پیوسته به یاد وطن، به حرفهی وکالت (در لندن و نیویورک) به تحقیق و نوشتن، و کوشش در انتشار آثار منتشرنشدهی پدر ادیب و سیاستمدارش دکتر قاسم غنی گذراند. «یادداشتهای دکتر قاسم غنی» طی سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۳ در لندن و در ۱۲ مجلّد به کوشش وی منتشر شد. بازچاپ آن نیز در ایران با همین عنوان و به سرمایهی انتشارات زوار در ۸ مجلّد، نخستین بار در سال ۱۳۶۷، منتشر شده است.
کتاب بسیار مهمی که در حوزهی مطالعات تاریخ معاصر ایران به کوشش دکتر سیروس غنی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته، اثری است که در ایران با عنوان «ایران، برآمدن رضا خان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسها» منتشر شده است. این کتاب را حسن کامشاد به فارسی ترجمه کرد و در سال ۱۳۷۷ از سوی انتشارات نیلوفر روانهی بازار کتاب گردید. کتاب یادشده، حاصل تتبعات موشکافانهی چندین سالهی سیروس غنی در منابع متعدد (کتابها و مآخذ فارسی و انگلیسی و اسناد وزارت امور خارجهی آمریکا) و مرتبط با وقایع تاریخی ایران طی سالهای ۱۲۹۹ تا ۱۳۰۵ است. این کتاب به گفتهی صاحبنظران پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، از زمرهی آثار تحلیلی و گزارشی دقیق دربارهی چگونگی سقوط دودمان قاجار و ظهور سلطنت رضا شاه پهلوی است که کاملاً منصفانه و در نهایت بیطرفی و با لحاظ کردن تمام نقاط ضعف و قوت دولتمردان و بازیگران عرصهی سیاست آن دوران نوشته شده است.
«شکسپیر، ایران و شرق»، «ایران و غرب؛ کتابشناسی انتقادی» و «فیلمهای دوستداشتنیام» از دیگر آثار دکتر سیروس غنی است.
دکتر سیروس غنی در ۱۵ دی ۱۳۹۴ در ۸۶ سالگی در لوس آنجلس آمریکا درگذشت.
نظر شما