اظهارات مقامات محلی کردستان عراق مبنی بر تامین گاز "ناباکو"، بحث انتقال منابع انرژی شمال عراق به اروپا از طریق قلمرو ترکیه به اروپا و این که مدیریت منطقه کردستان عراق و یا دولت مرکزی آن کشور در این زمینه حرف آخر را خواهد زد، دوباره شعله ور خواهد کرد. موضوع پیوستن عراق به طرح ناباکو اول بار به طور رسمی از سوی "نوری المالکی" نخست وزیر عراق در جریان اجلاس مرداد ماه گذشته در آنکارا که منجر به امضای قرارداد بین المللی ناباکو شد، مطرح گردید. وی اعلام کرد، عراق می تواند با استخراج گاز از منابع گازی شمال عراق، سالانه 15 میلیارد مترمکعب گاز به خط لوله ناباکو تزریق کند. این در حالی است که مقامات کرد در شمال عراق نیز هراز چندگاهی تماس هایی در سطح بین المللی با شرکت های غربی برای صادرات منابع نفت و گاز منطقه برقرار می کنند. یکی از تازه ترین این اقدامات توسط "برهم صالح" نخست وزیر منطقه کردستان عراق صورت گرفت. وی با اعلام اینکه صدور گاز جزو حق شناخته شده قانون اساسی کردهای عراق است، در گفت وگو با شبکه تلویزیونی "سی.ان.ان" آمریکا تاکید کرد مدیریت کرد در صدد انتقال گاز به اروپا از طریق خط لوله ناباکو است. اظهارات صالح با "فوریت" در شبکه های اینترنتی شمال عراق منتشر شد و در رسانه های ترکیه نیز بازتاب یافت. روزنامه "ملیت" روز دوشنبه با عنوان "گاز کرد به ناباکو" نوشت: به رغم مخالفت های دولت مرکزی، مدیریت کرد شمال عراق برای پیوستن به طرح ناباکو با ترکیه مذاکره می کند. این روزنامه نوشت: مدیریت منطقه کردستان عراق که هم اکنون به رغم اعتراض های دولت مرکزی، به استخراج نفت از منطقه ادامه می دهد، اکنون در صدد استخراج گاز است. برهم صالح در گفت وگو با سی.ان.ان ادعا کرده است که شمال عراق دارای ذخایری در حدود سه الی شش ترلیون مترمکعب گاز طبیعی است و مدیریت منطقه در صدد استحصال آن است.
شرکت "او.ام.وی" اتریش به عنوان یکی از شرکای شرکت بین المللی ناباکو نیز پشتر اعلام کرده است تولید گاز از میدان های شمال عراق توسط شرکت کانادایی "پیرل" برای عرضه به پروژه خط لوله انتقال گاز (ناباکو) ظرف پنج سال آینده محقق خواهد شد. خط لوله گازی ناباکو به طول سه هزار و 300 کیلومتر، پروژه ای است که در نظر دارد مسیر جدید عرضه گاز آسیای مرکزی و خاورمیانه را از طریق ترکیه، بلغارستان، رومانی، مجارستان و اتریش به اروپا هموار کند. پروژه ناباکو، مورد حمایت اتحادیه اروپاست و براساس پیش بینی این اتحادیه، این پروژه راهی برای کاهش وابستگی اروپا به واردات گاز طبیعی روسیه است. او.ام.وی اتریش، آر.دابلیو.یی آلمان، بوتاش ترکیه، بلغارگاز بلغارستان، ترانسگاز رومانی و ام.او.ال مجارستان از جمله اعضای کنسرسیوم ناباکو به شمار می روند.
شرکت دولتی خطوط لوله نفت و گاز ترکیه (بوتاش) نیز امیدوار است گاز منطقه کردستان عراق تا سال 2014 از طریق پروژه خط لوله ناباکو به اروپا انتقال یابد. واضح است که دولت بغداد این توافقات را مغایر با حاکمیت ملی و تمامیت ارضی عراق ارزیابی کرده و خواهان مخاطب قرار گرفتن دولتی مرکزی در این زمینه است. ترکیه که هدف راهبردی تبدیل کردن این کشور به پایانه بزرگ انرژی منطقه را دنبال می کند، از اعلام نظر صریح خود در این زمینه خودداری کرده و مایل است که این موضوع بین دولت مرکزی عراق و مدیریت کردشمال عراق حل و فصل شود. ترکیه در همین حال سعی دارد به نوعی همواره حضور و نقش تعیین کننده ای در معادلات انتقال انرژی منطقه ایفا کند. در همین راستا قراردادهایی نیز با جمهوری آذربایجان دارد و با جمهوری اسلامی ایران نیز توافقنامه های مهمی در خصوص استخراج، بهره برداری و انتقال گاز منطقه پارس جنوبی و ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق قلمرو جمهوری اسلامی ایران به ترکیه منعقد کرده است که این توافقنامه ها هنوز به قرارداد تبدیل نشده است.
ناظران آگاه در آنکارا با اشاره به تعاملات جدید دولت ترکیه با مدیریت کرد شمال عراق و گفت و گوهایی که در مثلت " آنکارا - واشنگتن - بغداد " در ارتباط با سرنوشت حضور گروهک تروریستی " پ.ک.ک " در شمال عراق صورت می گیرد و اجرای سیاست های راهبردی آنکارا برای مشارکت در طرح های مهم انرژی و زیرساختی عراق، معتقدند، ترکیه نه تنها مخالفتی با انتقال نفت و گاز شمال عراق از طریق قلمرو خود نخواهد کرد، بلکه به نوعی نیز مایل است در این فرایند منافع ملی و بین المللی خودرا توسعه دهد. به گفته همین کارشناسان ، مدیریت سیاست خارجه ترکیه که پروفسور " احمد داود اوغلو " اکنون سکاندار اصلی آن است، سیاست " برد - برد " در قبال شمال عراق را دنبال می کند و بر آن است که تعمیق همکاری های اقتصادی و انرژی ترکیه با کردهای عراقی، یک نوع وابستگی متقابل بین دوطرف ایجاد خواهد کرد و از این طریق هم روابط بین دولت مرکزی بغداد با مدیریت شمال عراق به بستر مناسبی نشانده شده و هم تجارت پر سود انرژی بین دوکشور، تضمینی برای دوری جستن مدیریت کرد شمال عراق از نزدیکی به تروریست پ.ک.ک گردد.
به گفته این کارشناسان، در نهایت دولت مرکزی با مداخله های آمریکا راهکاری را برای حصول توافق با کردهای شمال عراق در خصوص بهره برداری از ذخایر هیدروکربوری منطقه خواهد یافت و این راه بسیار جدیدی را به روی ترکیه خواهد گشود که گام به گام و هوشمندانه در صدد گستره حضور اقتصادی و سیاسی خود در منطقه می باشد. این تحول می تواند موجب گره خوردن منافع ترکیه با آمریکا در منطقه نیز شده و در کنار دستاوردهای مهم تبعاتی را نیز در برداشته باشد. از سوی دیگر این تحول می تواند رشته های روابط ترکیه و عراق را تقویت کرده و زمینه بهره گیری بیشتر ترکیه از همسایه خود به عنوان کشوری که نزدیک به 10 درصد منابع نفتی جهان را در اختیار دارد، فراهم کند. ترکیه توافق نامه های مهمی در خصوص فعالیت شرکت سهامی نفت ترکیه و سایر شرکت های انرژی و پیمانکاری این کشور در شمال عراق با دولت بغداد منعقد کرده است که توافق مدیریت کرد عراق و دولت مرکزی بر سر صدور نفت و گاز عراق می تواند راه را برای تبدیل این توافق نامه ها به قرارداد هموار سازد.

منبع: / سایت / ایراس ۱۳۸۹/۴/۲۴