حوزه های علمیه به عنوان یک نهاد تبلیغی و یک مؤسسه عظیم علمی- دینی باید گستره حضور خود را جهانی و بین المللی تعریف کنند و با نگاه مشتاقانه، شیفتگان معارف ناب الهی در سراسر دنیا را بی پاسخ نگذارند، اما به نظر می رسد نکاتی در این ارتباط و عملکرد جهانی باید مورد توجه قرار گیرد تا حوزه های علمیه حضوری مؤثر و بهینه در جهان داشته باشند و همه جهانیان علاقه مند از تأثیر حضور آنها بهره مند شوند. با موضوع «رسالت جهانی حوزه های علمیه» با اساتید گرانقدر حوزه به گفتگو پرداختیم:

موانع معرفتی وجود ندارد
حضور حوزه های علمیه در عرصه بین المللی هم یک ضرورت است و هم یک نیاز، چرا که تمام ادیان و مذاهب با تمام امکانات و داشته های خود به عرصه کارزار آمده تا با ایجاد جذابیتهای مختلف، گوی سبقت را از رقبا بربایند.
در زمینه ضرورت حضور حوزه های علمیه در عرصه جهانی و انجام وظایف و رسالتهای تبلیغی و دینی محوله، «حجةالاسلام والمسلمین محسن الویری» عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و استاد حوزه علمیه به ما می گوید: ضرورت فعالیت حوزه های علمیه در عرصه بین الملل اجتناب ناپذیر است و اگر دین جهانی است دیندار نمی تواند جهانی نباشد؛ در تمام اقشار و گروه های اجتماعی در همه رده ها این نیاز یعنی نیاز به دانستن از اسلام و حوزه های علمیه وجود دارد. پس خلاهای موجود در جهان باید درست و دقیق فهمیده شوند و فعالیتهای حوزه های علمیه باید در این زمینه گسترش بیشتری یابند؛ خوشبختانه در این زمینه موانع معرفتی وجود ندارد و کسی که قائل به منع فعالیت در عرصه بین المللی باشد سراغ نداریم. این استاد حوزه و دانشگاه ادامه می دهد: آمادگی احساسی و انگیزشی در حوزه های علمیه وجود دارد و همین که مدیر حوزه علمیه معاونتی به نام معاونت بین الملل راه اندازی نموده است خود گواهی بر این مطلب است؛ البته در زمینه های عینی و مصداقی برای فعالیت در عرصه بین الملل کمبودهایی وجود دارد و سازوکارهای عملیاتی برای فعالیت در عرصه بین الملل باید آماده باشد.

نگاه سنتی پاسخگو نیست
حجةالاسلام و المسلمین احمد مبلغی، رئیس پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و از اساتید حوزه علمیه نیز به ما می گوید: عرصه بین المللی فضایی است که نمی توان در آن نگاه خرد و جزیی به مسایل داشت ضمن اینکه نگاه صرفاً سنتی نیز پاسخگوی مسایل نیست، چرا که مسایل جهانی طیف های مختلفی را تشکیل می دهد، از مسایل محیط زیست گرفته تا ارتباطات بین المللی و همچنین مسایلی که دغدغه جهان امروز است؛ مثل توسعه و جهانی شدن که مواجه با آن زمانی آسان می شود که سعی کنیم آنها را بشناسیم.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی ادامه می دهد: مطلب دیگر این است که باید حوزه علمیه در متن حوادث بین المللی حضور داشته باشد چرا که حوزه های علمیه این توانایی را دارند که نقش آفرینی مثبت و فعالی در این زمینه داشته باشند مخصوصاً در عرصه های فرهنگی.

اتکا به رسانه
اما اینکه فعالیت بین المللی که از رسالت های مهم حوزه های علمیه است چگونه باید باشد، پرسش دیگری است و اینکه آیا تأثیرگذاری حوزه های علمیه فقط منحصر به حضور فیزیکی در خارج از کشور است یا اینکه روشهای دیگری نیز وجود دارد.
حجةالاسلام و المسلمین مبلغی می گوید: گاهی منظور از فعالیت بین المللی حضور فیزیکی است و گاهی منظور حضور مجازی است؛ وقتی صحبت از حضور می کنیم حضور فیزیکی به ذهن می آید اما افزون بر آن، حضور رسانه ای هم لازم است که تعریف خاص خود را دارد و حتی گاهی کارکرد رسانه از محتوایی که می خواهد ارایه بشود بیشتر است، رسانه اصولاً نقطه التقاء بین مخاطب و پیام دهنده و محتواست و دائماً اینها را تنظیم و مدیریت می کند به خاطر همین اگر شما رسانه را بد مدیریت کردید از آن فقط پوسته می ماند و به طور کلی حضور به هم رساندن در رسانه در عرصه بین الملل اقتضائات خاص خود را دارد.

تجربه های بین المللی سرمایه ای عظیم
برای حضور بهتر و مؤثرتر در صحنه های جهانی چه سرمایه هایی در اختیار داریم و توانایی های ما چیست؟ حوزه های علمیه اگرچه به صورت سازمان یافته فعالیت گسترده در عرصه بین الملل نداشته است، اما تجربه هایی خوب در این زمینه توسط برخی فضلا و اندیشمندان حوزوی کسب شده است که می تواند چراغ راه آینده فعالیت در جهان باشد و توجه به این سرمایه اهمیت زیادی دارد.
مبلغی در این زمینه به ما می گوید: کسانی که از حوزه های علمیه وارد عرصه بین الملل شدند عمدتاً تجربه های خوبی دارند و حداقل یک درک اولیه از شرایط و قواعد حضور در عرصه بین الملل دارند، خیلی خوب است که بتوان تجربه های اشخاص را شناخت و استحصال کرد و بعد از تجزیه و تحلیل آن را تبدیل به یک مشی و آیین نامه کرد و بدین وسیله از برخی مشکلات ارتباطی تکراری جلوگیری کرد.
دکتر الویری نیز می گوید: شخصیت های خوب حوزوی هستند که اثرگذار بودند مثل شهید بهشتی که در آلمان فعالیت خوب و مؤثری داشتند و شیوه های نویی را برای تبلیغ به کار می گرفت. مثل شیوه پاسخ کتبی به سؤالات و شبهات مطروحه و همچنین سایر افراد بین المللی حوزه؛ این تجربه های ارزشمند قابلیت بازخوانی دارد و در خدمت حوزه های علمیه است و در واقع میراث حوزه است که می توان با شناساندن صحیح و کامل آن به حوزویان، به آنان در عرصه بین الملل و فعالیتهای مرتبط با آن کمک کرد.
وی ادامه می دهد: ثبت تجربیات طلاب موفق در عرصه فعالیت جهانی کاری ضروری است و نظریات تبلیغی در عرصه بین الملل باید برای استفاده سایرین ارایه شود. معاونت بین الملل حوزه هم می تواند با برگزاری کنفرانس های مفید در این امر کمک کند؛ مثلاً یک کنفرانس بگذارد و سفرای کشورهای مختلف یا افراد آشنا به شرایط کشورها را دعوت کرده و از آنها بخواهد کشور خود و ظرفیتهای آن را معرفی کنند.

طلاب زبان دان تربیت شوند
به نظر می رسد برای فعالیت در عرصه بین الملل کاستی هایی هم وجود دارد؛ این موانع می توانند انواع مختلفی داشته باشند از جمله نبود برخی امکانات سخت افزاری و فراهم نبودن برخی زیرساختها، عدم آشنایی طلاب با زبان دوم و فضای فعالیت سایبری و همچنین برخی کاستی های دیگر که بر اساس رسالتی که حوزه های علمیه در عرصه بین الملل بر عهده دارند باید نسبت به رفع آن اقدام نمود و شرایط را برای تبلیغ جهانی دین مبین اسلام و مذهب حقه شیعه و فرهنگ مرتبط با آن فراهم نمود.
حجةالاسلام مبلغی در این مورد معتقد است: فضای بین المللی قواعد و قوانین خاص خود را دارد و عدم رعایت آنها نوعی فرصت سوزی است و اگر کسی به این قوانین واقف نباشد آثار سویی دارد لذا باید ادبیات و اقتضائات بین المللی را رعایت نمود.
وی می افزاید: باید کنفرانس های بین المللی را تقسیم و دسته بندی کنیم و با حضور در آنان سعی کنیم نسبت به مسایل بین المللی آگاهی یابیم.
حجةالاسلام الویری نیز می گوید: مشکل ارتباطات بین المللی حوزه این است که تعریف شده و سازماندهی شده نیست و اگر هم فعالیتی در زمینه بین المللی می شود، ناچیز است و به چشم نمی آید.
مطلب دیگر اهمیت آموزش زبان خارجی در میان طلاب است و اینکه این امر باید با جدیت و سرعت بیشتری دنبال شود چرا که دانستن زبان گام عملیاتی است برای بهره برداری از فرصتها و هر چقدر طلاب و اساتید قدرت مکالمه داشته باشند امکان ارتباط بیشتر است.
وی ادامه می دهد: مؤسسات و نهادهایی که از اساتید و علمای مشهور جهانی دعوت می کنند به ایران خوب است فرصتی را هم برای حوزه در نظر بگیرند تا ملاقاتها و نشستهای علمی با اساتید و طلاب داشته و از این فرصت برای تبادل افکار استفاده کنند.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۸۹/۸/۹
خبرنگار : محمد بیدارمنش