آمریکا همواره چین را به استفاده از 'یوآن' ضعیف برای فتح بیشتر بازارهای بین المللی متهم می کند، اما این کشور، خود بزرگترین مجری سیاست تضعیف دلار در سال 89 بود.

شدت یافتن تقابل ارزها در سال 89
سال 1389 در اقتصاد جهان از نظر تقابل ارزهای بین المللی منحصر به فرد بود. پیکان حملات اقتصادی از طرف ایالات متحده به سمت چین به بهانه پایین نگاه داشتن تصنعی ارزش یوآن نشانه گیری شده بود. دراین میان اروپایی ها چین و آمریکا را مقصر می دانستند.
به طور کلی کشورهای صنعتی دراین سال تلاش مضاعفی برای کسب موازنه تجاری مثبت داشتند که حاکی از پیگیری سیاست ' نومرکانتیلیسم ' توسط آنها بود.سیاستی که نتیجه آن به برقراری موازنه مثبت تجاری می انجامد.
ازاین نگاه بزرگترین چالش دراین زمینه جنگ ارزی است. این جنگ به سیاستی اطلاق می شود که کشورها با کاهش نرخ برابری پول ملی سبب کاهش بهای تولید کالاهای خود می شوند تا آنها از توان رقابتی بیشتری در بازارهای جهانی برخوردار شوند. سابقه اجرای این سیاست به اوایل قرن بیستم بویژه دوران رکود اقتصادی بزرگ 1929باز می گردد. این روش در ادبیات اقتصادی به سیاست «فقیر کردن همسایه»(Begger my neighbor) معروف است.
نخستین بیان صریح این سیاست به شکل جهانی آن را 'گیدو مانتگا' وزیر دارایی برزیل بر زبان آورد و هشدار داد؛' جهان در بحبوحه یک جنگ ارزی قرار گرفته است، و کشورهای قدرتمند با پایین نگه‌داشتن ارزش پول خود درتلاش برای حل مشکلات اقتصادی خود هستند. ما در قلب یک جنگ ارزی بین‌المللی قرار داریم و این موضوع ما را تهدید می‌کند، زیراکه رقابت‌پذیری کالاهای ما را از بین می‌برد.'
وی در مهرماه سال گذشته گفت که گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد؛' ژاپن، کره جنوبی و تایوان در حال کاهش ارزش پول ملی خود هستند و ارزش دلار دربرابر واحد پول برزیل نیز طی سال جاری 25 درصد کاهش ارزش داشته است که این موضوع صادرات برزیل به آمریکا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.'
* نرخ برابری ارزهای پرقدرت جهانی برخلاف آنچه آمریکایی می گویند که به یوآن اختصاص دارد بیش از همه به دلار آمریکا باز می گردد. روند ارزش یوآن چین در طی 10 سال گذشته با شیبی کند افزایشی بوده است درحالیکه ارزش دلار آمریکا دربرابر پول واحد اروپایی(یورو) 50 درصد کاهش ارزش داشته است و دربرابر ین نیز به همین میزان کاهش ارزش داشته و حتی نرخ برابری آن تا 82 ین در برابر یک دلار نیز رسیده است.

چرا آمریکا به دلار ضعیف روی آورده است؟
تنزل اقتصاد آمریکا در جهان دلیل اصلی روی آوردن این کشور به سیاست کاهش ارزش دلار است. پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده با قدرت در جایگاه نخست اقتصادی جهان قرار گرفت. در آن دوره تولید ناخالص داخلی آمریکا 48 درصد تولید ناخالص جهانی بود. این نسبت اکنون به 23 درصد کاهش یافته است.
موسسه اقتصادی 'سیتی گروپ' در گزارشی که در مارس 2011 منتشر شد پیش بینی کرد که جایگاه آمریکا دراقتصاد جهانی تا سال 2020 به رتبه دوم و تا سال 2050 به رتبه سوم تنزل پیدا می کند. براین اساس چین تا سال 2020 جای آمریکا را در اقتصاد جهان به خود اختصاص می دهد.
ازنگاه کارشناسان اقتصادی، این تنزل رتبه به دلیل ناکارآمدی اقتصاد آمریکا در برابر رقیبان قدرتمند آن به خصوص اروپا و ژاپن بوده است که البته باید چین نیز به این فهرست اضافه شود.
در دوره 'جان اف کندی' رئیس جمهور اسبق آمریکا که نظام پایه طلا حاکم بود و امکان بازی با ابزار ارز وجود نداشت، ایالات متحده از کشورهای اروپایی خواست که چهار میلیارد دلار برتری تجاری آمریکا را با وضع تعرفه ها بپذیرند زیرا این کشور بار اصلی جدال با اتحاد شوروی را بر دوش می کشد.
درحقیقت استفاده از ابزار دلار برای حفظ جایگاه اقتصادی آمریکا از سقوط 'نظام برتن وودز' در سال 1971 آغاز شده و تاکنون ادامه یافته است. این سیاست هم اکنون نیز دستورکار دولت اوباما قرار دارد.
'ژوزف استیگلیتز' برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2001 با تاکید بر لزوم خودداری آمریکا از اعمال فشار بر چین برای افزایش نرخ برابری یوان به دولت اوباما هشدار داد و گفت؛ جنگ تجاری آمریکا علیه چین برنده ندارد.
به گفته وی ' جنگ میان دلار آمریکا و یوان چین همچنان ادامه دارد. هنگام آغاز رکود اقتصادی اخیر غرب بسیاری نگران شدند که سیاست های حمایت گرایی شدت یابد. رهبران گروه 20 گفتند از رکود بزرگ درس گرفته اند اما 17 کشور چند ماه پس از نشست نوامبر 2008 سیاست های گسترده حمایت گرایانه ای را در پیش گرفتند.
پس ازآن به سیاست 'آمریکایی خرید کن' بیش از هر چیزی اقبال نشان داده شد. مازاد چندجانبه چین یک موضوع اقتصادی است. آمریکا باید دنبال یک راه حل چندجانبه و قانونمند باشد. تحمیل تعرفه های یک جانبه بر چین نظام چندجانبه گرایی را متاثر می کند بدون آن که دستاوردی برای آمریکا داشته باشد. ممکن است چین با وضع تحریم بر کالاهای آمریکایی که از دولت یارانه می گیرند مقابله به مثل کند. هیچ کس در یک جنگ تجاری برنده نمی شود. بنابراین آمریکا باید از عصبانی کردن کشورها در شرایطی که روند احیای اقتصاد جهانی نامطمئن است خودداری کند. بحران اقتصادی جهان از آمریکا شروع شد و این کشور باید به خود نگاه کند.'
این درخواست استیگلیتز همان چیزی است که آمریکایی ها از آن اجتناب می کنند. رویکرد آنها در چهار دهه اخیر نشان داده است که بحران اقتصادی را با بازی با دلار به کشورهای دیگر منتقل می کنند.

چین و افزایش ارزش یوآن
جالب اینکه در اسناد وزارت خارجه آمریکا نیز تایید شده که ' مقام های چینی پذیرفته اند ارزش یوآن را برای سال آینده 5 درصد افزایش دهند. سال گذشته نیز ارزش یوآن دربرابر دلار کمتر از 3 درصد رشد کرد اما این افزایش ارزش مقام های آمریکایی را راضی نکرده و آنها انتظارات بیشتری از چین دارند.'
'ون جیابائو' نخست وزیر چین در باره تاثیر ارزش یوآن بر اقتصاد چین گفت: هر اقدامی در افزایش ارزش یوان باعث افزایش قیمت کالاهای چینی و از دست رفتن قدرت رقابت آنها نسبت به تولیدات کشورهای توسعه یافته می شود و اساس اقتصاد چین را بی ثبات می کند و خطر بحران مالی را در آسیا افزایش می دهد.
مقام های چینی نیز به خوبی می دانند که قیمت اندک کالاهای آنها بیش از هر چیز به ارزش پایین یوآن بستگی دارد، اما آنها از ریاکاری آمریکا عصبانی هستند، زیرا معتقدند این کشور بیش از دیگران از سیاست استفاده از ارز ضعیف بهره می برند.
کارشناسان اقتصادی در کشورهای مختلف پیش بینی کردند: با توجه به اینکه کنگره آمریکا طرح هایی برای اعمال تعرفه بیشتر بر کالاهای چینی به بهانه حمایت ارزی دردست اقدام دارد، سال جاری میلادی نیز روند جدال دلار و یوآن که بازیگر اصلی آن آمریکاست ادامه خواهد یافت.
براین اساس در صورت تصویب طرح های فوق در کنگره آمریکا، جدال بین دو رقیب اصلی اقتصاد جهانی آمریکا- چین، وارد شرایط حساس و احتمالا بحران زا خواهد شد.

منبع: / خبرگزاری / ایرنا ۱۳۹۰/۱/۱۱