دهم ژوئیه یادآور پرتاب نخستین ماهواره مصنوعی مخابراتی به مدار زمین است. این روز سرفصل نوینی برای برقراری ارتباطات مخابراتی و ورود به دهکده ای در وسعت جهانی، محسوب می شود.
تا اوایل سال 1960 میلادی غیر از چند ارتباط محدود که توسط دستگاه بی سیم برقرار می شد، وسیله دیگری وجود نداشت. به علت ظرفیت کم و تقاضا برای ارتباطات، انباشته بودن طیف های فرکانس و ضعف سیستم انتقال صوتی، تنها وسیله ارتباطی بین قاره ای کابل تلفن زیر دریایی بود تا اینکه برای نخستین بار در 10 ژوییه 1962 ماهواره ای از نوع رله با تقویت کننده ای به نام تله استار از سوی امریکا در مدار قرار گرفت و برنامه ای از تلویزیون درباره این ماهواره مصنوعی که بر بالای اقیانوس اطلس قرار داشت پخش شد. این اولین ماهواره مخابراتی بود که برنامه های زنده را به مراکز تلویزیونی، ارسال می کرد.
بعد از پرتاب فضاپیمای شوروی، آمریکایی ها نخستین ماهواره مصنوعی مخابراتی را در مدار زمین قرار دادند. قطر این ماهواره بزرگ 30 متر و ارتفاع 1500 کیلومتری زمین گردش می کرد.
این ماهواره، مجهز به نوعی آینه بود که امواج را از ایستگاههای گیرنده که به علت کروی بودن زمین نمی توانستند آنها را به طور مستقیم دریافت کنند، منعکس می کرد.
به این ترتیب ارتباط آزمایشی به وسیله ماهواره بین دو نقطه دور دست آمریکا یعنی از کالیفرنیا تا نیوجرسی برقرار شد.
بخش فراوان انرژی اشعه ای که از ایستگاه فرستنده ارسال می شد در فضا پخش و تنها بخش کمی از آن توسط ماهواره منعکس می شد. برای اینکه اشعه منعکس شده قابل استفاده باشد، لازم بود به وسیله ایستگاه بزرگ و پر قدرتی تقویت شود که نتیجه کار مطلوب نبود.
به این دلیل آنها شروع به ساختن ماهواره مصنوعی مخابراتی جدیدی کردند که امواج را به وسیله آنتن هایی از زمین دریافت و پس از تقویت به سوی ایستگاه های گیرنده زمینی ارسال می کردند.
اندیشه استفاده از ماهواره ها به صورت رله برای ارتباطات راه دور ابتدا از سوی نویسنده معروف داستان های تخیلی 'آرتو.سی.کلارک' مطرح شد و سر آغازی برای فعالیت های جدی ارتباطات ماهواره ای شد.
بعد از چاپ مقاله 'جهان بی سیم ' توسط این نویسنده، طی 10 سال، سه اختراع مهم انجام شد که در ساخت ماهواره ها نقش مهمی داشت.
بعد از تله استار دومین ماهواره از همین نوع به فضا پرتاب شد. بدین ترتیب، سیر تحولات ماهواره های مخابراتی ادامه پیدا کرد تا به امروز که شاهد به کارگیری تکنیک های پیشرفته در این زمینه هستیم.
گسترش ارتباطات در سطح جهان استفاده از سیستم های مخابراتی را با ظرفیت وسیع تر، پوشش بیشتر، کیفیت بهتر ایجاب می کند. یکی از روشهای مناسب، استفاده از ماهواره مخابراتی است.
ماهواره مخابراتی سفینه ای است که سیگنال های الکتریکی را از فرستنده ای بر روی زمین دریافت می کند و آنها را بعد از تقویت و تغییر فرکانس های حامل، به سمت ایستگاه های زمینی در نقاط دیگر می فرستد. چون ماهواره های مخابراتی سیگنال ها را تقویت می کند و بازگشت می دهد بیشتر به عنوان تکرار کننده و رله شناخته می شود.
اولین ماهواره مخابراتی بین المللی با نام اینتلست با ظرفیت 240 کانال تلفنی در سال 1965 به فضا پرتاب و سر آغازی برای پوشش ارتباطات ماهواره ای در سطح بین المللی شد.
از موارد استفاده از ماهواره های مخابراتی می توان به کاربرد پزشکی، آموزش و پرورش، کشاورزی و انتقال اطلاعات کامپیوتری برنامه های تلویزیونی اشاره کرد.
ماهواره های مخابراتی ابتدا برای ارتباطات تلفنی طراحی شده اند ولی امروزه شاهد ارایه سرویسهای گوناگون از قبیل کاربردهای تلویزیونی، تجاری و کنفرانس از راه دور از طریق این ماهواره هستیم اما هنوز تلفن بالاترین حجم را در بین دیگر سرویس ها حفظ کرده است.
اما در کنار این پیشرفت ها باید مراقب سوءاستفاده دولت های مدعی تمدن از این تکنولوژی ها بود. البته بدنبال پرتاب اولین ماهوارها و گسترش آن مجامع بین‌المللی در جهت تدوین و تنظیم مقررات برای ارسال و فعالیت ماهواره ای اقدامات مختلفی را انجام دادند. در این راستا از سوی مجامع بین المللی ممنوعیت هایی از جمله، استفاده از فضا برای جنگهای تبلیغاتی، مسائل نژاد پرستی و ایجاد دشمنی بین ملتها مطرح شد همچنین هرگونه فعالیت فضایی را، انحصاراً از سوی دولت ها مجاز شناخت و به این ترتیب اشخاص خصوصی و غیر دولتی را در این زمینه محدود ساختند و در نهایت ارسال ماهواره برای جمع آوری اطلاعات جاسوسی در قلمرو دول خارجی را مغایر با اهداف بشر در تسخیر فضا معرفی کردند.

منبع: / خبرگزاری / ایرنا ۱۳۹۰/۴/۱۹