تجارت الماس توسط اینترنت حالا به بحث روز تبدیل شده و بسیاری از کارشناسان به اظهارنظر در این باره می‌پردازند و حتی موضوع تا آنجا پیش رفته که دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی نیز در این مورد به موضع‌گیری پرداخته است.
شاید تا چند هفته قبل کمتر کسی با نام تجارت الماس آشنا بود اما بعد از انتشار یک سلسله مقاله و مصاحبه و گزارش در این باره در مطبوعات حال وضعیت متفاوت شده است.
از سوی دیگر اعلام این خبر که حدود 180 هزار ایرانی به این نوع تجارت آلوده شده‌اند نیز بر بهت و حیرت‌ها در این زمینه افزود هر چند اعلام این خبر که در شعبه دادگاه‌های اصفهان، گرگان، شاهرود، سبزوار و.. پرونده‌هایی درهمین زمینه وجود دارد نیز این سئوال را پیش آورده که اگر چنین فعالیت‌هایی غیرقانونی است چگونه چند هفته گذشته حداقل 2 مقاله در حمایت از این تجارت در روزنامه سراسری منتشر شد.
هر چند بنا به گفته یک مقام مسئول که در ارتباط با تخلفات اینترنتی فعالیت دارد در این هفته یک مرجع قانونی- احتمالاً نیروی انتظامی- برای آگاه کردن مردم از تخلفات صورت گرفته اقدامی را انجام خواهد داد.

خروج ارز از کشور
اساس کار تجارت الماس همچون تجارت باسابقه- و البته ممنوع شده- به نام پنتاگونو است. این روش تجارت که در طی زمان کوتاهی جمع وسیعی از ایرانیان را به سمت خود جلب می‌کرد، در ازای بازاریابی و جمع کردن تعداد مشخصی از افراد در این سرمایه‌گذاری، سود مشخصی را برای فرد به همراه می‌آورد. همچنین افراد دیگر نیز به شکلی هرم گونه دو گروه از افراد در دو ستون اطراف خود به چنین کاری وامی‌داشتند. این شیوه در ابتدای ظهور خود تعجب و شگفتی ناظران اقتصادی را برانگیخته بود. هم از آن رو که شکل و شیوه اقتصادی به کار رفته در آن از بیرون نادرست به نظر نمی‌رسید.
پنتاگونو خیلی زود به شکل های دیگری نیز تقسیم شد اما بعد از غیرقانونی اعلام شدن به ناگهان بساط آن برچیده شد. در این میان کسانی که در هفته‌های آخر به سرمایه‌گذاری در آن پرداخته بودند و از قضا تعداد زیادی را نیز تشکیل می‌دادند، ضرر کردند و در مقابل، سرکردگان این تجارت به پول‌های کلانی دست یافتند. نقطه ضعف پنتاگونو این بود که صاحبان آن مجبور بودند برای بازاریابی و نقل و انتقالات مالی یک محل فیزیکی رادر نظر بگیرند اما فرزندان پنتاگونو که مثل همه بچه‌های امروزی به کامپیوتر و اینترنت مجهز بودند از این امکان به خوبی استفاده کردند و فضای آزادانه شبکه اقدامات و فعالیت‌های خود را گسترش دادند. کیمبرلی سولاتیر، پرایم بانک، گلدکوئست و مای سون دایاموند همه به نوعی از اینترنت استفاده می‌کردند و با روش های مشابهی در اندیشه جذب افراد بیشتری بودند.
هفته قبل یکی از رسانه‌ها خبر از حضور و ثبت‌نام 180 هزار ایرانی تنها در یکی از این شیوه‌های تجارت خبر داد و خاطرنشان کرد که فقط با استفاده از روش‌های پرایم بانک و گلدکوئست بیش از 26 میلیون دلار ارز از کشور خارج شده است.
بنابر گفته منتقدان اگر پنتاگونو این حسن را داشت که سرمایه در داخل کشور جابه‌جا می‌شد شیوه‌های جدید که تقریباً بدون هیچ استثنایی بر خروج سرمایه از کشورتاکید دارند.
فرهاد جواهر دشتی مدیرعامل یک شرکت کامپیوتری در این باره به ایسنا گفته است: مقدار درآمدهایی که از این طریق از کشور خارج می‌شود، بسیار سنگین است و تأثیر منفی بسیار کلانی بر اقتصاد مملکت می‌گذارد.
آنچه که امروز تحت عنوان تجارت الماس در حال انجام است، در واقع در چارچوب معاملات هرمی قابل تعریف است که از چند سال پیش در برخی از کشورها قانونی مبنی بر ممنوع شدن آن اعلام شد، اما این مقوله با تلاش افراد و شرکت‌های مختلف با یافتن راه فرار قانونی مجددا ادامه پیدا کرد.
وی افزود:< ‌در این نوع بازاریابی که به MULTI - LEVEL MARKE TING یا بازاریابی چند سطحی یا هرمی (PYRAMID SELLING) موسوم است به ازای عملی که انجام می‌گیرد، حقوق به کسی پرداخت نمی‌شود و یک کالا به قیمت بالا خریداری و افراد که معمولا از نظر سطح تحصیلی پایین هستند، سعی می‌کنند آن را به زیر دستان خود به صورت درختی به فروش برسانند.
دشتی تصریح کرد:< این نوع تجارت در واقع انجام خریدهای بی‌جهتی است که بدون قرعه‌ کشی و بدون آنکه چیزی رد و بدل شود، افراد گاها به درآمدهایی دست پیدا می‌کنند و در اکثر مواقع سرمایه‌های خود را از دست می‌دهند و روش‌ نادرستی است که به ندرت منجر به کسب سودی می‌شود که‌ نادرست هم هست.>
وی افزود: در قدیم این معالات تنها در یک کشور انجام می‌شد؛ اما با اینترنتی شدن، از محدوده و اختیارات قانونی یک کشور خارج شده و ابعاد وسیع آن ایجاب می‌کند تا هر کشور قانون مختص به خود داشته باشد و در ایران نیز لازم است تا برای آگاهی دادن به مردم به ویژه قشر جوان نسبت به زیان‌های مالی آن اقدام اساسی صورت بگیرد و قوانینی در منع این عمل وضع شود.>

این تجارت الکترونیک نیست
در حالی که طرفداران این نوع تجارت به دلیل استفاده از فضای اینترنت آن را به نوعی تجارت الکترونیک قلمداد می‌کنند برخی کارشناسان معتقدند چنین نوع کسب و کاری فقط بازاریابی شبکه‌ای است نه E-commerce.
دکتر علی صنایعی مدیر توسعه صادرات و بازاریابی خاورمیانه می‌گوید:
خبرگان فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک هم‌چنین مسایل اقتصادی و بازاریابی باید اولین فرصت یک طرح ضرب‌العجل برای مقابله با تجارت موسوم به الماس ارایه دهند.>
براساس تصویب قانون تجارت الکترونیک که انجام هرگونه عملیات الکترنیک بدون مجوز در کشور را غیرقانونی می‌داند، دولت موظف است تا جلوی این تجارت و این نوع معامله را بگیرد. به این معنی که هرگونه عملیاتی که برعلیه سیستم پولی مملکت و باعث از بین بردن ارز کشور باشد، مخالف قانون بازرگانی مملکت تلقی می‌شود. >
وی افزود:< دراین بازی سرگروه‌ها برنده هستند و افراد پایین هرم متضرر می‌شوند، لذا این نوع بازاریابی تقلبی و تنها منافع شرکت‌های خاص در نظر گرفته می‌شود.>
وی تصریح کرد:< دولت باید به دنبال راهکار جایگزین چنین برنامه‌هایی باشد که جوانان ناآگاه را به خود جلب می‌کند.>
این استاد تجارت الکترونیک افزود:< مکمل قانون تجارت الکترونیک باید تبصره‌ای برای جلوگیری از اشاعه فرهنگ غلط تجارت به ظاهر الکترونیکی باشد و خبرگان فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک و بازاریابی هم‌چنین خبرگان مسایل امنیتی و اقتصادی در مراکز استان‌ها با تشکیل جلساتی یک طرح ضرب‌العجل برای جلوگیری از این کار انجام دهند.>
همچنین دکتر امیربها کارشناس IT نیز در گفت‌وگو با ایسنا خاطرنشان کرد: این نوع انحرافات ناشی از امکان مخفی ماندن هویت‌ها در بسته اینترنتی است. همچنین با وجود پیشرفت‌های به دست آمده در تکنیک‌های نرم افزاری، هنوز امکان ردیابی و خنثی کردن منابع مجازی و فیزیکی پشتیبان مشکل است.>
وی نبود ردیابی مناسب برای این فعالیت‌ها را بستر مناسبی برای بروز انحرافات دانست و اظهار داشت:< ایجاد شبکه‌های پیچیده برای اهداف مالی مشخص، مشکلات جدی را ایجاد می‌کند و به کشورهایی که اقتصاد ضعیف دارند، لطمات بسیاری وارد می‌سازد.>
این کارشناس IT ادامه داد:< این‌گونه فعالیت‌ها سبب می‌شود تا سرمایه‌ها به جای این‌که در بسترهای اقتصادی داخل کشور سرمایه‌گذاری شوند، در این سیاه‌چاله‌ها فرو روند و منابع مالی کشور از بین برود.>
دکتر میربها تصریح کرد:< این‌گونه شبکه‌ها از لحاظ اخلاقی نیز مضر هستند و این تفکر را در جوانان ما ایجاد می‌کنند که راه‌های درآمدزایی بسیار ساده است و ممکن است در آینده شاهد تجارت مواد مخدر به این طریق نیز باشیم.>
چرا که صدمات فرهنگی این روش‌ها در کشوری که 70 درصد جمعیت آن زیر 30 سال هستند، جبران ناپذیر است.

آگاهی مردم
بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند آگاهی مردم همزمان با فعالیت‌ برای ایجاد محدودیت چنین روش‌های بازاریابی ضروری است. به اعتقاد آنان عامل اصلی در جلب گرایش مردم به سمت چنین تجارت‌های غیرمولد سیستم به اقتصاد ایران، ناامیدی از کسب درآمد فراوان با افزایش قیمت خدمات عمومی و اجناس است که افراد رابه سمت این توسعه پیش می‌برد که می‌توانند با استفاده از چنین روش‌هایی یک شبه ثروتمند شوند.
نصرا... جهانگرد دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی در این باره گفته است که چنین بازاریابی‌های اینترنتی تقلبی و کلاهبرداری است و باید به مردم آگاهی داد تا گول این مراکز را نخورند.

منبع: / روزنامه / دنیای اقتصاد ۱۳۸۲/۰۲/۲۰