وحدت حوزه و دانشگاه به عنوان دو نهاد معرفتی و علمی کشور، در حال حاضر اهمیتی بیش از گذشته دارد زیرا این دو نهاد با
رسالتی مشابه اما در مأموریتی متفاوت، نقشی مهم در تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی و به ثمر رسیدن تلاشهای دلسوزان این کشور ایفا می کنند و باید هوشیارانه دین خود را به ایران اسلامی ادا کنند؛ به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه با حجة الاسلام دکترعلیرضا اعرافی رئیس جامعة المصطفی العالمیه گفتگو کردیم که در ادامه می آید.

همدلی حوزه و دانشگاه برای تحقق آرمانها
وحدت حوزه و دانشگاه یکی از ابتکارات حضرت امام خمینی(ره) بود که با هدف و منظور خاصی از سوی ایشان ارائه شد، ممکن است این وحدت معانی و رویکردهای مختلفی داشته باشد. حجة الاسلام اعرافی در مورد معنای وحدت این دو نهاد می گوید: امام(ره) اهمیت زیادی برای وحدت حوزه و دانشگاه قائل بودند و آن را یکی از بنیادهای انقلاب قلمداد می کردند، در این زمینه رویکردهای مختلفی مطرح است، اما به نظر می رسد منظور ایشان از وحدت، همگرایی و همدلی این دو نهاد برای تحقق آرمانهای اسلامی و انقلابی است.

جلوه های مختلف تعامل حوزه و دانشگاه
قبل از انقلاب عده ای از دشمنان میان این دو نهاد بذر کینه و اختلاف می افکندند و از قول دانشگاه به حوزه لقب متحجر و خشک مغز داده واز قول حوزه به دانشگاه لقب بی دین و لاابالی می دادند. حضرت امام با پی بردن به این شگرد دشمن با طرح وحدت این دو نهاد نقشه آنان را نقش بر آب کرد؛ اما آیا این نگرش این دو نهاد نسبت به هم اصلاح شده است؟ اعرافی در این باره می گوید: این گونه موضوعات اجتماعی، سیاسی لایه های متعدد دارد و نمی توان به طور مطلق دراین زمینه قضاوت کرد، در زمینه وحدت سه نظریه وجود دارد. دیدگاه بدبینانه ای وجود دارد که معتقد است نه تنها وضع بهتر نشده، بلکه فاصله این دو نهاد بیشتر هم شده است. دیدگاه دیگر اصولاً این وحدت را مسأله ای مهم نمی داند و به اصل موضوع اهمیت نمی دهد، اما دیدگاه سوم دیدگاهی واقع بینانه است.
وی در توضیح این دیدگاه می افزاید: بنده هم به این دیدگاه معتقدم و باید نقاط قوت وضعف این وحدت و این دو نهاد را در تحقق این وحدت واقع بینانه ارزیابی کرد؛ باید مثبت اندیش بوده و این روند را با خوش بینی دنبال کنیم، زیرا نمودها ونمادهای فراوانی از رشد هم اندیشی این دو نهاد شاهد هستیم. من از حوزویانی هستم که همواره با دانشگاه ارتباط داشته ام و به خاطر این شناخت معتقدم تعامل این دو نهاد رشد داشته است و اصولا تعامل این دو نهاد باعث شکل گیری انقلاب شد.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه عده ای بعد از انقلاب هم تلاش داشتند این دو نهاد را از یکدیگر جدا کنند ادامه می دهد: با وجود این توطئه، این دو نهاد همواره در عرصه های مختلف انقلاب در کنار یکدیگر بودند و ما شاهد بودیم دانشجو و طلبه در جهاد سازندگی، جنگ و... نماد تعامل و همگرایی بودند.
اعرافی همچنین می گوید: رفت و آمد استادان حوزه به دانشگاه و بالعکس و وجود رشته های دینی در دانشگاه های مختلف کشور و برخی رشته های امروزین در حوزه ها یک حلقه از همگرایی این دو نهاد است، ضمن اینکه به همکاری این دو نهاد باید تولیدات مشترک فکری، فرهنگی را نیز افزود.
رئیس جامعة المصطفی العالمیه در مورد نمادهای دیگر تعامل این دو حوزه معرفتی می افزاید: حضور کارشناسان و خبرگان این دو نهاد در ارگانهای مختلف نظام در سه قوه کشور در کنار یکدیگر که با همفکری با یکدیگر در جهت رشد ایران و اسلام حرکت می کنند، بخش دیگری از تعامل و همگرایی حوزه و دانشگاه است.

وظایفی برای وحدت
برای تحقق و تحکیم این وحدت لازم است هردو نهاد به نوبه خود گامهایی بردارند و اقداماتی را که انجام آن برای این مهم شایسته است، شناخته و انجام دهند. از حجة الاسلام اعرافی در مورد نقش و وظیفه هر یک از دو نهاد حوزه و دانشگاه برای نقش آفرینی در این وحدت می پرسیم و او می گوید: هر یک از این دو نهاد نخبه پرور طبیعتاً وظایف متفاوتی در تحکیم این وحدت دارند که این خود موجب ایجاد یک فاصله طبیعی بین این دو شده است، و لزوم تحکیم و تقویت این وحدت زمانی اهمیت بیشتری می یابد که ما می بینیم این دو نهاد نقش مهمی در عرصه اجتماعی و سیاسی کشور ایفا می کنند که نمونه آن را در جای دیگری شاهد نیستیم.
وی ادامه می دهد: وظیفه حوزه این است که به معارف اسلامی پرداخته و دغدغه علمی در این زمینه داشته باشد که البته نگرانی برای دین، نباید موجب غفلت از واقعیتهای موجود در جامعه بشود، حوزه باید برای مسائل واقعی جامعه ارزش قائل باشد و نباید زندگی پر تحول دنیای امروز را نادیده بگیرد و سعی کند برای برای نیازها و اقتضائات روز برنامه ریزی کند و اگر این جایگاه را شناخت و تولیدات فکری مرتبط با آن داشت، آنگاه می تواند به دنیای امروز نزدیک شده و با دانشگاه تعامل برقرار کند.
اعرافی در مورد نقش دانشگاه در تحکیم این وحدت می گوید: دانشگاه به مسایل انسانی در دو بخش علوم انسانی و علوم غیر انسانی توجه دارد اما باید به آرمانهای مشترک معنوی با حوزه نزدیک تر شده و مجموعه دانش های خود را با روح معنویت درآمیزد و از احساس نیاز به حوزه غفلت نکند. مطلب دیگری که اهمیت دارد توجه به این نکته است که این دو نهاد باید یک احساس مشترک از یک ماموریت مشترک داشته باشند تا جامعه را به سوی سعادت رهنمون باشند.

مسؤولیت مشترک
الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت که از سوی رهبر فرزانه انقلاب با حضور اندیشمندان و صاحبنظران بررسی شد گامی بلند به سوی پیشرفت و کمال بیش از پیش جامعه اسلامی - ایرانی است و حوزه و دانشگاه به مثابه دو بال برای پرواز و اوج گرفتن این الگو می باشند. دکتراعرافی در این زمینه می گوید: نظام اسلامی با وجود اینکه مدل جدیدی را در دنیا مطرح کرد اما بخشهای زیادی را در پیش دارد که باقی مانده است و با طرح این الگو که معادلات فکری و فرهنگی دنیا را تغییر داده، رسالت حوزه و دانشگاه اهمیت بیشتری یافته است. وی می افزاید: حوزه و دانشگاه باید با تبیین و تعمیق این الگو دراین زمینه نظریه پردازی کرده و این الگو که برخاسته از روح انقلاب است را بکار بگیرد، زیرا در این دوران نه می توان سر در لاک عزلت و معنویت گوشه گیرانه کرد و نه می توان خود را هضم در دیدگاههای نظام جدید بشری نمود، بلکه باید مبنا بر ارزشهای اسلامی باشد.
وی ادامه می دهد: در تحقق این الگو هم به فقیهان وعالمان دینی که دنیای امروز را بشناسند نیاز داریم و هم به کارشناسان و دانشگاهیان که ارزشهای دینی را باور داشته باشند و آن را در درون سیستم امروزی وارد کنند و این الگو به کار مجدانه این دو نهاد علمی کشور نیاز داشته و ما در آغاز راه هستیم.
حجة الاسلام اعرافی در پایان می گوید: اینکه ما صرفا در مباحث کلی و مبنایی وارد شویم کفایت نمی کند، بلکه جامعه اسلامی با طرح الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت واقعیت های زندگی جاری بشر را در نظر گرفته و آن را بریک الگوی نوین اسلامی مبتنی کرده است و مسوولیت مشترک حوزه و دانشگاه و لزوم وحدت بیشتر این دو نهاد اهمیت دو چندان می یابد.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۸۹/۹/۲۷
گفت و گو شونده : علیرضا اعرافی‏