امسال انقلاب شکوهمند اسلامی 30 ساله می‌شود و بدون شک گذشت سه دهه از این حرکت نوآورانه، تداوم آن را سخت به نوآوری و برنامه‌های تازه نیازمند می‌سازد. در روزگاری که پیکار فرهنگ و تمدن در دنیای جدید درگرفته است، فرهنگ و تمدنی باقی می‌ماند و به شکوفایی می‌رسد که به دنبال راه‌های نو برای پاسخ به نیازهای آحاد جامعه بشری باشد. بی‌هیچ شبهه، فرهنگ و تمدن انسان‌ساز اسلام (در پناه کتابی که هر روز که می‌گذرد بیش از پیش دریچه‌های تازه‌ای را برای زندگی بشر ‌گشوده، ژرفای حیرت‌انگیزش مشخص می‌شود و بهترین راهنمای انسان خسته مدرن و درگیر در زندگی ماشینی است)، از 14 قرن پیش تاکنون توانسته متناسب با نیازهای انسان‌های هر زمان، راه‌های نو و بدیعی را برای زندگی و نزدیکی هر چه بیشتر به معبود، ارائه نماید و با نگرشی کلان و فارغ از دسته‌بندی‌های آزاردهنده جوامع انسانی در هر عصر، به تعالی نوع بشر و زندگی انسان‌های خواهان کمال و تعالی کمک نماید و انسان امروز که در هر جای این کره خاکی زندگی می‌کند نمی‌تواند بدون نوآوری و خلاقیت، ادامه حیات دهد.
خانواده بزرگ سازمان تبلیغات اسلامی که پرچم‌دار توسعه فرهنگ دینی در داخل مرزهای ایران عزیز است سال 1386 را علی‌رغم تلاش و کوشش سازنده و ابتکار و خلاقیت کارکنان خود، با سختی‌ها و تنگناهای قابل توجهی پشت سر گذاشت. در شرایطی که به طور متوسط، 70 درصد از اعتبارات پیش‌بینی شده و برنامه‌ای تحقق پیدا کرد، می‌توان به‌راحتی به این نتیجه رسید که حداقل به میزان 30 درصد از تحقق اهداف پیش‌بینی شده عقب هستیم و دشمنان انقلاب اما در اردوگاه مقابل با حرکتی هدفمند، پشتیبانی برنامه‌ریزی شده، اختصاص و هزینه بودجه‌های قابل توجه، همچنان در حال تلاش و تکاپو هستند.
لازم نیست کسی برای مبارزه با انقلاب اسلامی و تضعیف آن، حتماً در اردوگاه مقابل نظام جمهوری اسلامی و با نماد و سمبل خاص آن قرار بگیرد؛ اگر هر نفر از ما که داعیه‌دار حرکت و تلاش در سیستم کلان فرهنگ اسلامی هستیم درست به وظیفه‌مان عمل نکنیم، بدون فکر و کار کارشناسی نسبت به دیگران اظهار نظر کنیم و برنامه‌های کاری دیگران را به هر نحو تضعیف کنیم، بدون گرفتن هیچ جیره و مواجبی به دشمن کمک کرده‌ایم. رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع مداحان اهل بیت در 23 آبان‌ماه 1374 فرمودند: «عزیزان من، توجه بکنید. نکند ضد انقلابی که نه اهل ‌بیت را دوست دارد، نه اهل بیت را می‌شناسد، نه اصلاً از دشمنانشان تبری و برائتی دارد و نه اصلاً با اسلام و خدا و دین ارتباطی دارد، بیاید به نام تشیع یا به نام برائت از دشمنان فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) کاری بکند که شما را در محاصره بیندازد و پیام اسلام را محدود کند. آن‌ها قصدشان این است. شما ببینید الآن آمریکایی‌ها چقدر پول خرج می‌کنند تا بین ملت ایران و حکومت جمهوری اسلامی و کشورهای اسلامی جدایی بیندازند. نکند شما یک‌وقت مفت و مجانی و بدون گرفتن حتی یک دلار به آن‌ها کمک کنید!... آیه قرآن (آیات 103 و 104 سوره کهف) می‌گوید که خسرانکارترین آدم‌ها کسانی هستند که یک تلاش گمراهی می‌کنند: «ضل سعیهم» یعنی تلاشی که در زندگی می‌کنند تلاش گمراهی است و هدف‌گیری‌اش درست نیست، در حالی‌ که خیال می‌کنند کار خوبی دارند انجام می‌دهند. پس حواستان جمع باشد.»
لازم نیست که بودجه‌های هنگفت دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران را برای مبارزه علنی با توسعه فرهنگ دینی اسلام در ایران و دیگر نقاط جهان و روش‌های نو و جدید آنان را در مبارزه خاموش اما پرشتاب با دین مبین اسلام، یادآوری کنیم. یا فراتر از آن لازم نیست که بگوییم فرقه‌های مذهبی مقابل اسلام عزیز در نقاط مختلف کشور چقدر به آهنگ مقابله خود افزوده‌اند. مروری بر خبرنامه‌های مختلف فرهنگی و دینی می‌تواند اثبات‌گر این مدعا باشد و این‌همه به ما هشدار می‌دهد باید خیلی جدی‌تر حرکت کنیم، نوآورانه‌تر بیندیشیم، خلاقانه‌تر عمل کنیم، و فکر نکنیم چون تمامیت نظام جمهوری اسلامی در خاک پاک و پهناور ایران اسلامی در دست ماست از دشمن هیچ کاری برنمی‌آید.
عرصه فعالیت ما در سازمان تبلیغات اسلامی، عرصه‌ای نرم‌افزاری است و همگان می‌دانند که در این پهنه، دشمنان ما هر روز با ابتکارات جدیدی به میدان می‌آیند. رهبری معظم انقلاب اسلامی با تحلیل شرایط موجود، سال 1387 را سال خلاقیت و نوآوری نام نهاده‌اند. دیگر وقت آن گذشته است که تبلیغ و به‌خصوص تبلیغ دین را امری ساده ببینیم. همه ما می‌دانیم تبلیغ دین امری ظریف و پیچیده است و متناسب با ظرافت و پیچیدگی‌های آن باید برنامه جدید ارائه کنیم. دوستی می‌گفت: «یکی از اقوام ما در یکی از نقاط کشور از طریق ماهواره به یکی از فرقه‌های عرفانی (کاذب) علاقه‌مند شد. با شبکه مورد نظر تماس تلفنی برقرار کرد و از علاقه‌مندی‌اش گفت. به او گفتند شما دیگر تماس نگیرید ما با شما تماس می‌گیریم. یک هفته بعد یکی از مأموران زبده تبلیغی خود را با هماهنگی قبلی برای آشنایی و تشرف (!) فرد مورد نظر و خانواده‌اش به مسلک‌شان از آن‌سوی دنیا فرستادند. او در بهترین هتل شهر مورد نظر اقامت گزید و برنامه مدونی را برای راهنمایی افراد هدف خود به اجرا درآورد و پس از موفقیت در کارش به کشورش بازگشت. قضیه در اینجا تمام نشد. یک هفته بعد یک مبلغ دیگر از یکی دیگر از کشورها برای ادامه کار مأمور قبلی آمد و در منزل فرد مورد نظر ساکن شد و او نیز پس از انجام کارهای مورد نظر و موفقیت در کارش به کشور خود برگشت و حتی کادوهای هدیه شده را علی‌رغم اصرار میزبان قبول نکرد و با اصرار زیاد، میزبان پس از پرداخت پول اقلام تهیه شده، آن‌هارا با خود برد.» و شما هم شاید مثل نگارنده موارد دیگری را از تجربه‌های این‌گونه شنیده و یا دیده باشید. این نشان می‌دهد دشمنان ما آگاهانه و با برنامه «می‌دانند چه می‌کنند.» من که (به تناسب حرفه‌ام) این ماجراها را می‌بینم یا می‌شنوم بیش از پیش مصمم می‌شوم در کارم برنامه‌ریزی نوآورانه و جدی داشته باشم و هر روزم بهتر از روز قبل باشد و با دادن انرژی مثبت به همکاران و اطرافیانم آن‌ها را مصمم به حرکت جدی و خلاق در کارشان می‌کنم و می‌دانم شما نیز این‌گونه هستید.
آیا کسی هست که نداند نوآوری و خلاقیت، به‌کارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است و فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل و کاربردهای سودمند را نوآوری می‌گویند؟ در مدیریت سازمان، موفقیت نهایی و حتی گاهی بقای آن، به میزان توانایی برنامه‌ریزان در ایجاد نوآوری و به کارگیری فکرهای نو بستگی دارد. مهم‌ترین دلیل نیاز به خلاقیت و نوآوری بروز مشکل است. حل مشکل به دو شیوه حل عقلایی و حل خلاقانه میسر است. برای ظهور یک ذهنیت خلاق باید تعریف دقیقی از مشکل ارائه گردد. همچنین زمینه استفاده از راه حل‌های گوناگون، سوای از راه حل‌های مرسوم، ایجاد شود.
نیک می‌دانیم که مسئله حائز اهمیت در رابطه با خلاقیت، موانع خلاقیت است که در چهار مورد خلاصه می‌شود:
1- ترس از انتقاد و شکست
2- عدم اعتماد به نفس
3- تمایل به همرنگی و همگونگی
4- تمرکز ذهن
انسدادهای ادراکی چون ثبات، تعهد، تراکم و بی‌خیالی از مهم‌ترین موانع ذهنی خلاقیت به شمار می‌آیند. با آگاهی از انسدادهای ادراکی خود و اجرای روش‌های خاص می‌توان مهارت‌های حل مسئله را به گونه‌ای خلاق افزایش داد. به زعم صاحب‌نظران، حل خلاقانه مشکل شامل چهار مرحله آمادگی، تکوین، روشنگری و تأیید است. یکی از چالش‌ها و وظایف خطیر مدیران، ایجاد یک نظام حمایتی برای پرورش نوآوری است و به طور اجمالی، اصول مدیریت برای نوآوری بدین شرح‌اند:
1- جداسازی افراد از یکدیگر و جورکردن افراد باهم
2- نظارت و گوشزد کردن
3- پاداش دادن به افرادی که چندین نقش را ایفا می‌کنند
برای نوآوری در تبلیغ نیازمند دانستن و به کار بستن بایسته‌های کارشناسی و علمی فوق هستیم. داشتن برنامه‌ و فکر تازه در آغاز هر هفته‌ (نمی‌گویم هر روز!) برای تک‌تک ما ضروری است. چرا که همه سازمان‌ها برای بقا، نیازمند اندیشه‌های نو و نظرات بدیع و تازه‌اند. خلاقیت و نوآوری چنان به هم درآمیخته‌اند که ارائه تعریف مستقلی از هرکدام دشوار است. خلاقیت، پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است؛ درحالی که نوآوری، عملی ساختن آن اندیشه و فکر است. برای آنکه ایده جدیدی خلق شده و توسعه یابد، باید نیروهای پیش‌برنده بر نیروهای بازدارنده غلبه کنند و شرایط به گونه‌ای باشد که نیروهای پیش‌برنده‌، ما را به سوی نظر و شیوه جدید راهنمایی کنند. در زمینه فنون و تکنیک‌های خلاقیت و نوآوری شیوه‌های متنوعی مانند موارد زیر مد نظر هستند:
1- تحرک مغزی
2- ارتباط اجباری
3- تجزیه و تحلیل مورفولوژیک (ریخت‌شناسانه)
4- گردش تخیلی
5- سئوالات ایده‌برانگیز
6- تفکر موازی
عمده این روش‌ها در راستای رفع انسدادهای ادراکی و پرورش نوآوری، نقش تسهیل‌کنندگی دارند. شاید یکی از مهم‌ترین عوامل تسهیل و تقویت توان خلاقیت و نوآوری در سازمان، ساختار مناسب و تشکیلات متناسب با اهداف موردنظر است. طبق نظر کارشناسان، «ساختار زیستی یا ارگانیک» ساختار مناسب خلاقیت و نوآوری در سازمان است.
طبق آخرین دستاوردهای علمی، عوامل موثر درخلاقیت و نوآوری به چهار دسته تقسیم شده‌اند:
1- به کارگیری و جذب نیروهای خلاق و نوآور در سازمان
2- امکانات مناسب تحقیقاتی و مالی برای کوشش‌های نوآورانه
3- آزادی عمل کافی در انجام فعالیت‌ها و تلاش‌های خلاق
4- به‌کارگیری نتایج حاصل از فعالیت‌های خلاق و دادن پاداش مناسب به افراد خلاق
تبادل فرهنگی میان سازمان‌ها و در کنار هم قرار دادن افراد محافظه‌کار و سنتی با افراد نوجو و ایجاد محیطی که در آن اطلاعات و نظرات به سهولت مبادله می‌گردند، همه تسهیلاتی است که مجموعه سازمانی را به سوی نوآوری و خلاقیت سوق می‌دهد. حال این سؤال وجود دارد که سازمان تبلیغات اسلامی چقدر به این الگو نزدیک است و خود ما در مسئولیت‌های مختلف چقدر این‌گونه فکر می‌کنیم و به نوآوری و خلاقیت در سازمانمان می‌اندیشیم؟ امسال بهترین
فرصت برای آن است تا بدانیم چقدر در تبلیغ دین اسلام نوآوریم.

منبع: / سایت / پژوهه دین ۱۳۸۷/۴/۱۳
نویسنده : داود میرزایی مقدم