موضوع : پژوهش | مقاله

مأخذشناسى فلسفه غرب


آن چه در پى مى آید معرفى اجمالى کتاب مأخذشناسى فلسفه غرب است که به همّت آقاى حسینعلى رحمتى در پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامیِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى به انجام رسیده و در سال 1385 منتشر شده است.


مشخصات کتاب شناختى:
مأخذشناسى فلسفه غرب: معرفى توصیفى منابع فارسى (کتاب, مقاله و پایان نامه) تا 1380
پدید آورنده: حسینعلى رحمتى, قم, نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى, چاپ اول, زمستان 1385, 904 صفحه, قطع رحلى.
مأخذشناسى فلسفه غرب به معرفى توصیفى کتاب ها, مقاله ها و پایان نامه هایى مى پردازد که تا پایان سال 1380 درباره فلسفه و یا فیلسوفان غربى, به زبان فارسى, تألیف یا ترجمه شده اند. این کتاب با هدف شناخت کارها و آثار علمى نگاشته شده در زمینه فلسفه غرب, کمک به انجام پژوهش هاى انتقادى و بررسى تطبیقى دیدگاه هاى اندیشمندان غربى و فیلسوفان اسلامى, تألیف و در زمستان 1385 منتشر شده است و بى شک مى تواند, در ژرفابخشى به پژوهش هاى علمى کمک کار باشد.
رویکرد کتاب, توصیفى (و نه تحلیلى, انتقادى) است و گزارشى کوتاه و موجز ـ و البته فارغ از هرگونه ارزش داورى ـ از موضوع, درون مایه و مفاد و محتواى مسائل مطرح شده در کتاب ها, مقالات و پایان نامه هایى است که در حوزه فلسفه غرب تحقیق, تألیف یا ترجمه شده اند, ازاین رو, پدید آورنده محترم, تنها به فهرست کردن مضامین و مطالب دست یازیده و خامه خود را از پرداختن به جزئیات, و تحلیل و نقد و ارزش داورى برحذر داشته است.
در این کتاب مشخصاً به مأخذشناسى فلسفه غرب اهتمام ورزیده و البته, آن گونه که در مقدمه کتاب نیز بر آن تأکید و به آن تصریح شده است, (مقصود از فلسفه غرب, فلسفه اى است که سرچشمه تاریخى آن یونان و روم باستان بوده و امروزه آبشخور آن به طور عام, کشورهاى اروپایى و آمریکایى است.)
در همین راستا و به همین دلیل, از معرفى آثار فیلسوفان شرقى و یا حکیمان اسلامى و یا آثارى که درباره آنها نگاشته شده اند و یا فیلسوفان مسلمان غربى همچون ابن باجه, ابن رشد و… خوددارى شده است.
در این اثر, تنها به معرفى آثارى که به زبان فارسى تألیف و یا از زبان دیگرى به فارسى ترجمه شده اند, پرداخته شده و دامنه موضوعى آن تمامى مکاتب, نحله ها, جریان ها و شاخه هاى فلسفى و به ویژه فلسفه هاى (موسوم به) مضاف و مانند آنها (همچون فلسفه اخلاق, فلسفه دین, فلسفه علم, فلسفه هنر, فلسفه اقتصاد, فلسفه حقوق, فلسفه تعلیم و تربیت, فلسفه سیاسى, فلسفه تاریخ, فلسفه منطق, فلسفه زبان, فلسفه ذهن, مابعدالطبیعه, هرمنوتیک, معرفت شناسى و مانند آنها را در برمى گیرد.
با تمام تلاشى که پدیدآورنده محترم به خرج داده تا استقرایى تام و تمام داشته باشد, به دلیل محدودیت ها و موانع موجود, تنها به توصیف و گزارش منابعى که در دسترس بوده و یا از آن در جریان تتبع و تحقیق اطلاع یافته است, پرداخته است. با این همه این اثر از جامعیت کم نظیرى برخوردار ست که از ویژگى هاى ممتاز این اثر است و البته هر کتابى از این دست نیز نباید از این ویژگى بى بهره باشد.
گستره زمانى این اثر به کل آثار پژوهشى منتشر شده از دوره قاجار و اوایل عهد ناصرى که سرآغاز آشنایى و آگاهى فارسى زبانان با فلسفه هاى جدید غرب و تألیف و ترجمه جدى در این زمینه است, تا پایان سال 1380 شمسى, محدود مى شود. شایان ذکر است که منابع و مآخذ بر اساس نام پدید آورنده و به ترتیب حروف الفباى فارسى مرتب شده اند; البته با حذف القاب و عناوین اجتماعى, علمى و ادارى. در قسمت توصیف شده ابتدا موضوع اصلى و درون مایه هر منبع به اختصار معرفى شده و پس از آن موضوع و محورهاى مهم در نسبت با موضوع اصلى, گزارش شده است. سعى نگارنده بر آن بوده تا آن جا که ممکن و مقدور است, توصیف ها موجز و مختصر باشد و از ارائه اطلاعات غیر مرتبط با موضوع این مأخذشناسى و همچنین از هرگونه تطویل ممل و ایجاز مُخل پرهیز نماید.
در صورت امکان از سیستم ارجاع و پیوندهاى داخلى اطلاعات نیز بهره گرفته شده است تا استفاده و دسترسى را تسهیل و تسریع نماید و براى اطلاع رسانى بیشتر, در هر مورد که اطلاعات غیر فارسى یک منبع و مأخذ در دسترس بوده, به توصیف آن منبع اضافه شده است.
در این کتاب 6662 اثر فلسفى, معرفى و توصیف شده اند و التبه, یکى از ویژگى هاى این اثر, فهرست هاى مفصل و نمایه هاى آن است که شامل نمایه موضوعى, فهرست کتاب ها, فهرست مقاله ها, پایان نامه ها, علوم و نشریه هاى فارسى و لاتین مى شود. پدیدآورنده اظهار امیدوارى و آرزو کرده است که کتاب به صورت لوح فشرده نیز به جامعه علمى کشور عرضه گردد.


منبع: / فصلنامه / نقد و نظر / 1385 / شماره 43 و 44، پاییز و زمستان ۱۳۸۵/۹

نظر شما