کارشناسی ارشد 1390
موضوع: معماری
پدیدآور: میثم دلوئی حیدری 
استاد راهنما: محمدرضا اولیاء 
استاد مشاور: حمید ندیمی 
استاد مشاور: هادی ندیمی
دانشگاه یزد

چکیده

در طول تاریخ معماری و شهرسازی ایران، معماری مساجد یکی از بارزترین مظاهر هنر استادکاران این مرز و بوم و نمونه‌ای کامل از عینیت یافتن اندیشه در کالبدی به اندام بوده است. اما روند تکامل و پویایی این بناها در قرن اخیر دچار رکود و اغتشاش شده است. متاسفانه مساجد امروز با حداقل پاسخ به نیازهای عملکردی، به روشی معمارمحور بنا می‌شوند تا آنجا که غالب مردم قادر به خوانش و قرائت زبان معماری آن نیستند. در گذشته مساجد قلب تپنده محلات شهرهای اسلامی بوده و با جریان زندگی مردم پیوندی دائمی داشتند. اما مسجدی که پیش از این یکی از نشانه‌های شهر و نماد اعتقادی مردمان بود، امروز در میان توده آشفته و شهرهاگم شده و به راحتی قابل شناسایی نیست.این پژوهش درصدد است تا با جستجوی دلایل مطلوبیت مسجد در گذشته و مطالعه دگرگونی‌های عصر حاضر، در جهت احیای مجدد مساجد (چه به لحاظ کالبدی و چه به لحاظ معنایی) گامی هر چند کوچک بردارد.در این راستا، سیر تحول تاریخی مساجد، گونه‌ها و اندام‌های مساجد، کارکردها و جایگاه آنها در بافت محلات بخش آغازین مطالعات پایه است. با هدف احیای پیوند مساجد با زندگی مردم، تلاش نگارنده بر آن است تا با بررسی مفهوم الگوی رفتاری، تغییرات فرهنگی عصر حاضر و الگوهای مطلوبی که از سوی متخصصین امر توصیه می‌گردد، به الگوی رفتاری مرجع مناسبی برای مساجد امروز برسیم.با توجه به استقرار سایت طراحی در شهرک مهدیه طلاب شهر قم، مروری بر تاریخ، اقلیم، ویژگی‌های اجتماعی و نیازهای این شهر، وضعیت کنونی مرکز محله و مساجد فعال این شهرک، الگوی رفتاری جوانان قم و نیز الگوی رفتاری توصیه شده به طلاب بخش دیگری از احکام این طراحی را بدست می‌دهد.با بررسی موارد بالا، انتظار می‌رود تا با لحاظ کردن فضاهای آموزشی، فرهنگی، خدماتی و تجاری بتوان جریان زندگی را به سمت مسجد سوق داد. این فضاهای جانبی در مجاورت پارک محله می‌تواند در حکم حیاط شهری و فضای جمعی باشد که زندگی شهری امروز و الگوی رفتاری طلاب جوان و خانواده‌ آنان را در خود جمع کرده و حیات جمعی آنان را در جهت مطلوب هدایت نماید.