کارشناسی ارشد 1394
پدیدآور: لیلا معاصری
 استاد راهنما: ‌‌‌محمد میره ای‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
 استاد راهنما: سیدحسین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ اخوان علوی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
دانشگاه تهران، پردیس فارابی - دانشکده مدیریت و حسابداری

چکیده

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عدالت فضایی که امروزه از مباحث مهم در برنامه ریزی آمایش سرزمین است، ترکیبی از فضا و عدالت اجتماعی است. درواقع زمانی که به بررسی جامعه انسانی در فضا پرداخته و عدالت و بی عدالتی در ساختارهای ملموس و عینی فضا مشاهده شود، عدالت فضایی موردتوجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت سنجش عدالت در مناطق مختلف جغرافیایی و مسیولیت آمایش گران در این حیطه، سنجش عدالت فضایی در استان قم )به عنوان مرکز دینی و تشیع در جهان(، امری ضروری می نماید. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و شیوه ی گردآوری داده ها، کتابخانه ای و میدانی است. جهت سنجش عدالت فضایی و رتبه بندی شهرها و دهستان ها، از 30 شاخص شهری و 24 شاخص روستایی استفاده شده و مدل های ویکور، موریس و نمره استاندارد برای تجزیه وتحلیل داده ها به کار گرفته شده اند. همچنین برای نشان دادن میزان نابرابری در پراکنش خدمات از روش های ضریب توزیع، ضریب تمرکز، ضریب پراکندگی و ضریب آنتروپی استفاده شده است. در ادامه جهت بررسی کامل تر، مناطق هشت‌گانه شهرداری قم را با توجه به 14 نوع کاربری مورد بررسی قرار داده و مقدار سرانه برای هریک از مناطق محاسبه گردیده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که در میان شهرهای استان قم، شهر قم با اختﻼف بسیار زیاد از پنج شهر دیگر به عنوان شهر تک سری، بیشترین امکانات را در خود جای داده و عدم تعادل شدیدی را در منطقه موجب گشته است. این وضعیت در مورد دهستان ها با شدت کمتری نمود داشته و دهستان جعفرآباد و قاهان، دهستان های برتر استان به لحاظ بهره مندی از خدمات می باشند. نتیجه ی بررسی میزان نابرابری در توزیع خدمات با توجه به روش های ضریب پراکندگی و ضریب آنتروپی نیز نشان دهنده ی این امر است که بیشترین نابرابری در توزیع خدمات بهداشتی- درمانی و فرهنگی در شهرها و خدمات ورزشی در دهستان ها است. همچنین بررسی سرانه کاربری ها در شهر قم نشان می دهد که در سطح مناطق شهر قم نیز عدالت فضایی وجود نداشته و مناطق سه و چهار بیشترین بهره مندی از خدمات را دارا بوده و مناطق دو و شش محروم ترین مناطق شهر قم می باشند. در پایان تحقیق، به ارایه راهکارهای پیشنهادی با رویکرد آمایش سرزمین پرداخته شده است.