پارسای داخل کشور دکتری تخصصی (PhD) 1398
پدیدآور: حمید کامرانی دلیر 
استاد راهنما: ابراهیم مقیمی
 استاد راهنما: منصور جعفربگلو 
استاد مشاور: مجتبی یمانی 
استاد مشاور: سید محمد زمانزاده
دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا

چکیده

زون گسلی قم-زِفره (QZFZ) با وسعتی بالغ‌بر Km2140،12، در یک پهنه گسلی امتدادلغز واقع‌شده است. این پژوهش سعی دارد، با شناسایی شواهد مورفوتکتونیکی مشخص نماید، باوجود سازوکار امتدادلغزی قطعات گسلی قم-زفره، چه فرایندهای درونی و بیرونی موجب شکل‌گیری تفاوت‌های لندفرمی در سطح منطقه شده است. آیا فرایندهای تکتونیکی به‌تنهایی باعث این تغییرات بوده‌اند و یا ساختار لیتولوژیکی منطقه نیز در این تغییرات لندفرمی مؤثر بوده‌اند. برای انجام مقایسه مکانی منطقه موردنظر به چهار ناحیه گسلی بر اساس قطعات اصلی گسل قم-زفره تقسیم‌ گردید. فعالیت اصلی این پژوهش شامل مشاهدات و اندازه‌گیری‌های مستقیم و غیرمستقیم تغییر شکل لندفرم‌ها می‌باشد. در این راستا شواهد تکتونیکی فعال با تکنیک‌های مختلف دورسنجی، ژئومورفولوژی، مورفومتری و برداشت‌های میدانی، شناسایی گردیدند. علاوه بر روش‌های میدانی از داده‌های شبکه زهکشی، فیزیوگرافی حوضه، نقشه‌های رقومی زمین‌شناسی، توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای استفاده گردید. جهت ایجاد پایگاه اطلاعاتی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و برای تحلیل و شناسایی میزان و الگوی دگرشکلی لندفرم‌ها، نرم‌افزارهای TecDem2، ArcGis10.6، ،ENVI4.8، و Global Mapper11 بکار گرفته شدند.با استفاده از مدل‌های جنبشیِ گسل‌های امتدادلغز، رفتار سنجی حرکت گسل‌های منطقه و نقش آن‌ها در ایجاد تغییر شکل لندفرم‌ها موردبررسی قرار گرفت. با انطباق مدل‌های جنبشی الگوی گسلی موجود، رفتارهای گسلی و نحوه شکل‌گیری و سیر تحولات مورفوتکتونیکی لندفرم‌های منطقه ارزیابی گردید برای ارزیابی فعالیت‌های تکتونیکی و محاسبه شاخص‌های ژئومورفیک محدوده موردمطالعه به 61 حوضه آبریز تقسیم‌بندی گردید. بدین منظور 7 شاخص ژئومورفیک Smf, Vf, AF, Bs, T, Hi و SL برای حوضه‌ها محاسبه گردیدند. بر اساس نتایج جدول شاخص فعالیت نسبی تکتونیکی (Iat)، زون گسلی قم-زِفره به‌طور میانگین در کلاس 2 یعنی با فعالیت تکتونیکی بالا قرار می‌گیرد. تحلیل فرکتالی آبراهه‌ها و گسل‌ها نیز در شناسایی مناطق فعال تکتونیکی مورداستفاده قرار گرفت. نتایج تحلیل بُعد فرکتالی نشان داد که محدوده گسلی کاشان دارای بالاترین تراکم فعالیت‌های تکتونیکی در بین سایر محدوده‌های گسلی زون QZFZ می‌باشد و روند فعالیت تکتونیکی از جنوب منطقه به سمت شمال افزایشی می‌باشد. وجود نهشته‌ها و چشمه‌های تراورتنی و قرارگیری رسوبات سازند قم بر روی رسوبات نئوژن براثر فعالیت گسل‌های معکوس، ازجمله شواهدی است که به فعالیت این منطقه در کواترنر اشاره دارد. میزان تغییر شکل نسبی در لندفرم‌های کواترنر از شمال غرب زون QZFZ به سمت انتهای آن(زفره) به‌صورت قابل‌توجهی کاسته می‌شود. نتایج این پژوهش، جابجایی‌های افقی و قائم متفاوتی را در بخش‌های مختلف آن نشان می‌دهد، نرخ بالاآمدگی سالانه، برای محدوده نطنز 1/1 میلی‌متر، برای محدوده قم 66/0 میلی‌متر، برای محدوده کاشان 88 /0 میلی‌متر و برای محدوده زفره 39/0 میلی‌متر در سال به‌دست‌آمده است.