پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1396
پدیدآور: زهرا کبودی
استاد راهنما: مجید قادری
استاد مشاور: ابراهیم راستاد
دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پایه
چکیده

منطقه معدنی کهک، در کمان ماگمایی ارومیه- دختر و در ناحیه قم واقع شده است. واحدهای سنگی در منطقه به‌صورت واحدهای آتشفشانی- رسوبی هستند که قدیمی‌ترین واحد سنگی آندزیت مگاپورفیر می‌باشد. از دیگر واحدهای سنگی می‌توان به توف‌ها، آندزیت‌ها، ماسه‌سنگ‌ها، کنگلومرا و کربنات‌ها اشاره کرد. سن واحدهای سنگی ائوسن و الیگومیوسن است. واحد سنگی میزبان ماده معدنی در منطقه معدنی مس کهک، آندزیت و توف می‌باشد که در آن شکل هندسی و ژئومتری ماده معدنی به‌صورت چینه‌کران است. براساس مطالعات کانه‌نگاری، کانی‌‌ها شامل پیریت، کالکوپیریت، کالکوسیت، مس طبیعی، بورنیت، کوولیت، دیژنیت و مالاکیت می‌باشند که با مگنتیت و هماتیت همراهی می‌شوند. دگرسانی‌‌های کربناتی، سیلیسی، کلریتی، اپیدوتی و زئولیتی از دگرسانی‌های مهم این کانسار محسوب می‌شوند. کانی‌های کربنات، کوارتز، کلریت، فلدسپارهای آلکالن کانی‌های باطله را تشکیل می‌دهند. ساخت و بافت ماده معدنی به‌صورت دانه‌پراکنده، پرکننده فضای خالی، رگه- رگچه‌ای و جانشینی می‌باشد. در کانسار مس کهک دو فاز مهم برای رخداد کانه‌زایی قابل تفکیک است. فاز اول وقوع آتشفشانی و تشکیل پیریت در متن سنگ میزبان (آندزیت و توف) و ایجاد شرایط احیایی است، فاز دوم مربوط به دیاژنز و ورود سیالات اکسیدان غنی از مس است که سبب جانشینی مس به‌جای آهن در پیریت و تشکیل سولفیدهای مس و هماتیت و رخداد کانه‌زایی می‌شود. میکروترمومتری میانبارهای سیال در این کانسار دمای همگن شدن را 62 الی 279 درجه سانتی‌گراد و شوری را بر حسب wt.% NaCl در محدوده 20 الی 27 نشان می‌دهد. با توجه به نتایج بررسی‌های میانبارهای سیال، منشاء احتمالی سیالات کانه‌ساز می‌تواند از شورابه حوضه‌ای باشد. محیط تکتونیکی کانسار کهک با توجه به بررسی‌های ژئوشیمیایی صورت گرفته، محیط کششی است که در پشت کمان ماگمایی ارومیه- دختر در ناحیه قم رخ داده است. سنگ‌های منطقه عمدتاً ماهیت آلکالن و تا حدودی کالکوآلکالن از خود نشان می‌دهند. با توجه به الگو و پراکندگی عناصر، بالاترین عیار مربوط به مس می‌باشد. همچنین با استفاده از محاسبه ضریب همبستگی بین عناصر، مس بیشترین همبستگی را با سرب و نقره و به میزان کمتری با روی نشان می‌دهد. کانسار مس کهک شباهت‌های زیادی را از نظر کلیه ویژگی‌های مربوط به کانه‌زایی، از جمله ژئومتری، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ساخت و بافت و ژنز با کانسارهای تیپ مانتو در دنیا نشان می‌دهد. تعداد این نوع کانسارها در دنیا محدود بوده و به‌طور عمده در کشور شیلی قرار دارند.