پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1388
موضوع: نقاشی
پدیدآور: علی فلاح‌کردی 
استاد راهنما: سیدحسن سلطانی
دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای تجسمی
چکیده

هنر شرق آن چنان دارای عمق، پیچیدگی و رمز و راز است که تا کنون دنیای مبهم محمد سیاه قلم و حتی هویتش در پرده ابهام مانده است. موضوع این پایان‌نامه به بررسی آثار محمد سیاه قلم و به خصوص جهان هیولایی این نقاش گمنام اختصاص دارد. این پایان‌نامه از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی و توصیفی و روش گردآوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای است که در شش فصل تهیه و تنظیم شده است. فصل اول به کلیاتی در مورد نگارگری دوره‌ی تیموری اختصاص دارد. در ادامه به بررسی شخصیت و هویت نقاش در فصل دوم و بررسی محتوایی و تکنیکی آثار او در فصل سوم پرداخته شده است. جهان هیولایی آثار او موضوع مهمی است که در فصل چهارم بررسی شده است و نهایتاً در فصل پنجم این تحقیق می‌کوشد تا به کلیه جنبه‌های نوآوری و خلاقیت در آثار وی بپردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در مورد این نقاش( خوشنویس و مبتکر و سفالگر ) قرن نهم هجری تحقیقات ضد و نقیضی(از سال 1912 میلادی که اولین آثار او منتشر شد تا مجموعه مقالات منتشر شده 2004 استانبول ) در صد سال اخیر صورت گرفته است. اینکه او را مولانا حاجی محمد هروی، محمد بخشی سمرقندی، مالک بخشی، محمد بن محمود شاه خیام و یا غیاث‌الدین محمد نقاش هروی بنامیم یا نه؟ موضوع دیگری است که ذهن محققان بسیاری را به خود مشغول داشته است. دیدگاه طنز پردازانه با نگاهی منتقدانه به موضوعات اجتماعی(گروتسک)، فضا سازی متفاوت و خلاقانه، پرداختی متفاوت به موضوعات خیالی و وهمی، طراحی آزادانه، فعال و پویا، دیدگاه‌های کوبیستی(طراحی از چند زاویه)، خطوط اکسپرسیو و حالت‌گرا، گاهاً برخوردی امپرسیونیستی (در طراحی‌ها- دو اثر موجود درآمریکا) ویژگی‌های مهمی است که بعضی از آنها تا این زمان در نگارگری ایران بی سابقه و در هنر اروپا کم نظیر بوده است.