پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1396
پدیدآور: ملیکا پور کمال
استاد راهنما: عنایت الله شریف پور
استاد مشاور: احمد امیری خراسانی
دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
چکیده

ادبیات تعلیمی گونه‌ای از خلق آثار ادبی است که با درونمایه علمی و اخلاقی به هدف تعلیم و تربیت نگاشته شده باشد. در ادبیات تعلیمی، آموزش در اولویت قرار دارد و نویسندگان و سرایندگان این‌گونه آثار با تکیه‌بر دانش خود، موجب افزایش آگاهی انسان نسبت به پدیده‌ها و موضوع‌های مختلف می‌شوند. ادبیات تعلیمی در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد و تعلیم و تربیت در قالب شعر و نثر از دیرباز در ادبیات فارسی رواج داشته است و نمونه‌های فراوانی دارد.«طوطی نامه» تألیف ضیاء نخشبی، یکی از کتب اخلاقی مهم در حوزه ادبیات تعلیمی در قرن هشتم هجری است. موضوع طوطی‌نامه این است که بازرگانی به تجارت می‌رود و زن جوانش در غیاب او به فکر معاشرت با امیرزاده‌ای می‌افتد. طوطی به‌عنوان راوی داستان بابیان قصه‌هایی که حاوی پند و اندرز است او را به مدت 52 شب سرگرم می‌کند و در شب آخر، بازرگان برمی‌گردد و زن کشته می-شود.در این پژوهش که به بررسی مضامین اخلاقی در طوطی نامه اختصاص دارد، با روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع موجود، پس از معرفی ضیاء نخشبی و آثار وی، به معرفی منابع و اندرزنامه‌های قدیمی قبل از طوطی نامه نیز پرداخته شد و مشخص شد که ایرانیان باستان به اخلاق و تعلیم و تربیت توجّه ویژه‌ای داشته‌اند و همواره مسائل اخلاقی را به‌صورت شفاهی و مکتوب آموزش داده‌اند که طوطی نامه یکی ازاین‌گونه منابع تعلیمی است و می‌توان گفت به دلیل ارائه اصول اخلاقی گسترده، ارزش و اهمیّت فراوانی یافته است.به دنبال آن، پس از مطرح کردن بحث‌های مقدماتی اخلاق، مضامین اخلاقی در طوطی نامه بررسی شد و مشخص شد که مضامین اخلاقی در طوطی نامه بازتاب گسترده‌ای دارند و نخشبی در ضمن برخی از حکایات بعضی از مضامین اخلاقی را بیشتر به‌صورت ابیات شعری بیان کرده است و در آغاز هر بیت شعر، لفظ «نخشبی» را آورده است.