پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1388
موضوع: نقاشی
پدیدآور: الهام عصارکاشانی

استاد راهنما: مهدی حسینی 
استاد مشاور: محمد معمارزاده
دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده هنر

چکیده

سلسله گورکانی هند با پادشاهی بابر آغاز گردید و با حکومت امپراتوران هنر دوست پس از وی به عنوان یکی از دوره های طلایی نگارگری هند جاودانه شد. همایون‌شاه ـ پسر بابر ـ پس از به سلطنت رسیدن برای تثبیت قدرت نظامی به دربار شاه تهماسب پناهنده شد و پس از آشنایی با نگارگران کتابخانه سلطنتی همچون میرسیدعلی، میرمصور و خواجه‌عبدالصمد شیفته سحرآفرینی ایشان شده آنان را به کتابخانه سلطنتی خویش دعوت نمود و بدین ترتیب نفوذ نگارگری صفوی در دربار گورکانی آغاز‌گردید و تصویر سازی نسخه های ادبی به صورت ترکیبی از نگاره های بومی، هند و ایرانی و غربی پا به عرصه‌ای نو نهاد که از جمله می‌توان به دو نسخه طوطی‌نامه‌ی محفوظ در موزه کلیولند و کتابخانه چستربیتی اشاره نمود. نسخه طوطی‌نامه محفوظ در کتابخانه چستربیتی دوبلین شامل 113 نگاره به سبک مغولی دوران اکبر شاه و بدون انتساب نگاره ها به نگارگرانی مشخص می‌باشد. نسخه دیگر طوطی‌نامه محفوظ در موزه کلیولند شامل 244 نگاره است. اهمیت این مجموعه در معطوف بودن آن به عنوان اثری است که سبک های بومی، هند و ایرانی و غربی را به هم می‌آمیزد و در آثار بعدی همچون حمزه‌نامه سبک مغولی یک پارچه‌ای را به نمایش می‌گذارد. وجود ویژگی‌های مشترک در نگاره‌های این نسخه و حمزه‌نامه باعث می‌گردد تصویر‌گری آن را به حدود سال(967 ه . ق.) و توسط نگارگران کارگاه سلطنتی اکبرشاه نسبت دهند که نام برخی از ایشان در حاشیه نگاره‌ها ثبت شده است. موضوع نگاره‌ها، داستان‌سرایی طوطی سخندانی است که در غیاب صاحب تاجر خویش، با روایت داستان‌هایی در 52 شب زن وی را سرگرم می‌کند و از ارتکاب خیانت به همسر باز دارد. نسخه ادبی این داستان تألیف ضیاء نخشبی و بر اساس داستان‌های عامیانه کهن هندی می‌باشد و روایت‌ها به صورت تو در تو در برگیرنده مضامینی تخیلی، عاشقانه و جادویی است. آنچه در این مجموعه به چشم می خورد سیر پیش رونده هم آمیزی سبک های بومی هندی همچون کاندایانا و کاراپنکاشیکا با سبک هند و ایرانی و ظهور تمایلات نقاشی واقع‌گرایانه اروپایی در نسخه طوطی‌نامه موزه کلیولند است که در نسخه چستربیتی با محیط و شرایط جغرافیایی هند عجین شده است و با نمایش سبک مغولی منسجم، متأخر بودن این نسخه را نسبت به اثر دیگر بیان می‌دارد.