مبانی نظری معماری مجموعه‌ای از اصول و مفاهیم است که بر نحوه طراحی، ساخت و استفاده از بناها تأثیر می‌گذارد. این اصول بر اساس عوامل مختلفی از جمله عملکرد، زیبایی‌شناسی، فرهنگ و فناوری شکل می‌گیرند.
سیر اندیشه در معماری بررسی چگونگی تکامل این اصول و مفاهیم در طول تاریخ است. این سیر نشان می‌دهد که چگونه معماری در پاسخ به نیازها، ارزش‌ها و فناوری‌های جدید تغییر کرده است.
عناصر اساسی مبانی نظری معماری عبارتند از:

عملکرد: این امر به نحوه استفاده از بناها مربوط می‌شود. عملکرد یک بنا باید نیازهای کاربران آن را برآورده کند.

زیبایی‌شناسی: این امر به زیبایی و جذابیت بناها مربوط می‌شود. زیبایی‌شناسی یک بنا باید با نیازهای روحی و عاطفی کاربران آن سازگار باشد.

فرهنگ: این امر به تأثیر فرهنگ بر شکل و عملکرد بناها مربوط می‌شود. فرهنگ یک جامعه می‌تواند بر مواد، الگوها و نمادهای مورد استفاده در معماری تأثیر بگذارد.

فناوری: این امر به تأثیر فناوری بر ساخت و ساز بناها مربوط می‌شود. فناوری می‌تواند امکان استفاده از مواد و تکنیک‌های جدید را فراهم کند که منجر به طراحی‌های جدید و نوآورانه می‌شود.
 

سیر اندیشه در معماری را می‌توان به دوره‌های مختلف تقسیم کرد، از جمله:

دوره باستان: در این دوره، معماری تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله مذهب، سیاست و فرهنگ بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای نمادهای مذهبی یا سیاسی بودند و از موادی مانند سنگ، چوب و آجر ساخته شده بودند.

دوره قرون وسطی: در این دوره، معماری تحت تأثیر مذهب و کلیسا بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای مقیاس بزرگ و تزئینات فراوان بودند.

دوره رنسانس: در این دوره، معماری تحت تأثیر فرهنگ و هنر یونان و روم باستان بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای تعادل، تناسب و هماهنگی بودند.

دوره باروک: در این دوره، معماری تحت تأثیر احساسات و عواطف بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای تزئینات پر زرق و برق و فرم‌های پیچیده بودند.

دوره کلاسیک: در این دوره، معماری تحت تأثیر اصول و مفاهیم کلاسیک بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای سادگی، تعادل و تناسب بودند.

دوره مدرن: در این دوره، معماری تحت تأثیر فناوری و پیشرفت‌های جدید بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای فرم‌های ساده و کاربردی بودند.

دوره پست مدرن: در این دوره، معماری تحت تأثیر سنت‌ها و سبک‌های مختلف بود. بناهایی از این دوره اغلب دارای فرم‌های پیچیده و بازیگوش بودند.
 

سیر اندیشه در معماری نشان می‌دهد که چگونه معماری در پاسخ به نیازها، ارزش‌ها و فناوری‌های جدید تغییر کرده است. این سیر همچنین نشان می‌دهد که معماری یک هنر و علم پویا است که دائماً در حال تکامل است.