مرگ اندیشی و نوزایی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی
مرگ و مرگ اندیشی از بنمایه های برجسته در قصه های عامیانه است و اندیشه نوزایی برخاسته از مرگ اندیشی از باورهای جمعی و اسطوره ای کهن است. مرگ و نوزایی، صورت های متعددی در قصه ها دارند و در تعدادی از نمونه ها بیانی نمادین دارند. شناخت این صورت ها و نمادها، درک عمیق تری از مرگ اندیشی عامه نمایان می سازد.
در پژوهشی که توسط یوسفی، بیگزاده و عزیزی فر انجام شده است، صورت های مرگ اندیشی و نوزایی در مجموعه چهار جلدی قصه های ایرانی انجوی شیرازی بررسی شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که مرگ در قصه های ایرانی انجوی شیرازی دو نمود طبیعی و غیرطبیعی دارد. مرگ طبیعی در قصه ها به مرگی گفته می شود که بر اثر کهولت، بیماری یا حادثه اتفاق می افتد. مرگ غیرطبیعی نیز به مرگی گفته می شود که بر اثر عواملی مانند جادوگری، نفرین یا اراده الهی اتفاق می افتد.
از میان صورت های مرگ غیرطبیعی، اقدام موفق، اقدام ناموفق و مرگ با پایان باز پربسامدترین هستند. در صورت اقدام موفق، مرگی رخ می دهد که در آن هدف عامل مرگ محقق می شود. در صورت اقدام ناموفق، مرگی رخ می دهد که در آن هدف عامل مرگ محقق نمی شود. در صورت مرگ با پایان باز، سرنوشت شخصیتی که مرگ بر او وارد شده است، مشخص نمی شود.
از دیگر صورت های مرگ غیرطبیعی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی می توان به رویگردانی از کشتن، خودکشی، مرگ بر اثر حوادث، دیدار با مردگان و شایعه مرگ اشاره کرد.
در قصه های ایرانی انجوی شیرازی، صورت های نوزایی نیز متعدد هستند. از جمله این صورت ها می توان به ولادت مجدد، انتقال نفس، استحاله، تناسخ و رستاخیز اشاره کرد.
ولادت مجدد در قصه های ایرانی انجوی شیرازی به شکل های مختلفی مانند تولد دوباره از مادر، تولد دوباره از تخم، تولد دوباره از گیاه، تولد دوباره از حیوان و تولد دوباره از عناصر طبیعی مانند آب، آتش و خاک اتفاق می افتد.
انتقال نفس نیز یکی از صورت های نوزایی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی است. در این صورت، نفس شخصیتی که مرده است به شخصیت دیگری منتقل می شود.
استحاله نیز از دیگر صورت های نوزایی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی است. در این صورت، شخصیتی که مرده است به شکل دیگری از جاندار یا بی جان تبدیل می شود.
تناسخ نیز از صورت های نوزایی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی است. در این صورت، روح شخصیتی که مرده است در بدن شخصیت دیگری متولد می شود.
رستاخیز نیز از صورت های نوزایی در قصه های ایرانی انجوی شیرازی است. در این صورت، شخصیتی که مرده است در روز رستاخیز زنده می شود.
در قصه های ایرانی انجوی شیرازی، نمادهای مرگ و نوزایی نیز فراوان هستند. از جمله این نمادها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نمادهای مرگ: قبر، تابوت، کفن، مرگ، جنازه، خاکستر، خون، تاریکی، شب، زمستان، بیماری، پیری، خرفگی، تنهایی، غربت، شکست، ناامیدی
نمادهای نوزایی: تولد، کودک، نوزاد، آب، آتش، نور، روز، بهار، جوانی، سلامتی، امید، پیروزی، موفقیت
در مجموع، مرگ اندیشی و نوزایی از مفاهیم مهم در قصه های ایرانی انجوی شیرازی هستند. این مفاهیم بیانگر باورهای جمعی و اسطوره ای ایرانیان در مورد زندگی و مرگ هستند.
نظر شما