اطلاعات کمی که از تئوفیلوس(Theophilus) داریم بر گرفته از آثار اوست. تئوفیلوس در حدود 120-200 میلادی زندگی می کرد. ظاهرا در بزرگسالی با خواندن کتاب مقدس از کفر به مسیحیت گروید و یکی از شش اسقف انطاکیه در سوریه شد. او علاوه بر این که بنیان گذار وقایع نگاری تاریخی کتاب مقدس است، تفسیری نیز بر سفر تکوین نوشته است. کتاب او سه رساله به اوتولیکوس است که در سه زمان مختلف نوشته شده است و نقدی است بر اوتولیکوس، متفکر مشرک یونانی که نه به معاد اعتقاد داشت و نه به خدا و نیروهای غیبی.
تئوفیلوس مسائلی را مطرح کرد که امروزه بیشتر تحت عنوان برهان اتقان صنع مطرح است. در اندیشه او خدا نامرئی است اما مخلوقات او و نظم موجود در هستی دلالت بر ناظم یا خداوند می کند. تئوفیلوس «نفس انسانی را مجرد می داند و در نتیجه به بقای آن معتقد است و می گوید همانطور که ما به وجود نفس از حرکات جسم پی می بریم به وجود خداوند هم از مشیت و از مخلوقات او می توانیم پی ببریم.»[1]
تئوفیلوس با آثار اکثر فیلسوفان آشنا بود و در کتاب خود با بت پرستی و فیلسوفانی مثل افلاطون و هومر و هسیود و اپیکوروس مخالفت می کند ولی با این وجود تحت تاثیر فیلسوفان رواقی بود و جملات نخستین سفر پیدایش را با فلسفه ی افلاطونی میانه جمع کرد.
وی با آموزش اسطوره های شرک آمیز و اندیشه های فیلسوفان در باره ی خلقت موافق نبود و نظرش را با توجه به سفر تکوین بیان کرد و به این ترتیب آغازگر تفسیر متون یهودی است و بعد ها نویسندگان زیادی از او پیروی کردند.
تئوفیلوس از بنیانگذاران گرایش مخالف تفسیر رمزی – تمثیلی در حوزه ی مسیحی انطاکیه است.[2]

پی نوشت:
[1] - فلسفه در قرون وسطی، دکتر کریم مجتهدی، ص 13
[2] - تاریخ فلسفه در قرون وسطی ورنسانس، دکتر محمد ایلخانی، ص 47