پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: فاطمه امیرپور ماهانی 
استاد راهنما: مهدی حسن شاهیان 
استاد مشاور: حسینعلی ساسان
دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده علوم

چکیده

آلاینده های محیطـی بـا اثـرات سـمی خـود بـر روی ارگانیسم هـای زنـده، اکوسیسـتم هـا را تحـت تـأثیر قـرار میدهند. نفتخام کمپلکس پیچیدهای از مخلوط صدها نوع ترکیب مختلف شامل هیدروکربنها, نیتروژن, گوگرد و واناد یوم است که قسمت هیدروکربن شامل ترکیبات آروماتیک, آلیفاتیک و آسفالتی است. ورود هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقهای ( PAHs )به محیط زیست, اثرات بسیار خطرناکی در زندگی انسان خواهد داشت. مشخص شده است که PAH ها عوامل بالقوه سرطانزا برای انسان میباشند و به سرعت وارد بدن شده و در بافتهای چرب ی بدن ذخیره میشوند.(1 )این آلاینده ها یکی از مهمترین آلودگی های زیست محیطی دنیا محسوب میشود که در اثر دفع و دور ریز نامناسب فاضالب ها، ضایعات، پساب صنعتی و پخش آلاینده ها توسط نیروگاه ها و نشت آلاینده ها از مخازن نفت و ایستگاه سوختگیری و غیره وارد محیط زیست میشوند. (2 )رشد قابل توجه صنعت نفت و صنایع جانبی آن که به تولید ، انبار و انتقال این مواد منتهی شده ،هیدرو کربن های نفتی را در زمره گسترده ترین آلاینده های محیط زیست قرار داده است. در میان این آلاینده ها، ترکیبات آروماتیک بـه علت پایداری ترمودینامیکی بالای حلقـه بنزنـی یکـی از بزرگترین مشکالت زیست محیطی بـه شـمار مـی آینـد و در محیطهای آبی از اهمیت خاصی برخوردار هستند. (3و4) یکی از این ترکیبات آروماتیک فنل است که طبـق گزارش آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا در گـروه سمی ترین آلاینده ها قرار میگیرد. فنل ها ترکیباتی با فرمول عمومی ArOH می باشند که به شدت سمی بوده ودر اشکال گوناگون و یا در ارتباط با عناصر دیگر به فراوانی یافت می شوند. (5و6 ) وجود ترکیبات فنلی در محیط زیست موجب بروز تغییرات ژنتیکی (اثرات موتاژنی)،تولد موجودات ناقص (اثرات تراتوژنی) و همچنین بروز سرطان (اثرات سرطان زایی) در موجودات زنده می گردد. ترکیبات فنلی درمحیط زیست اثرات مضری همچون کاهش ر شد، کاهش مقاومت در برابر بیماری، مر گ ومیر موجودات آبزی و افزایش رشد گیاهان هرز را ایجاد می کنند و چنانچه آلودگی فنلی به آب های زیرزمینی راه پیدا کند مسائل اکولوژیک جدی را در بر خواهد داشت. به همین دلیل مقدار مجاز فنل درخروجی صنایع نبایستی از 0/5میلی گرم در لیتربیشتر باشد. با توجه به موارد فوق الذکر حذف فنل از محیط زیست اهمیت زیادی دارد (7و8 ) پســاب هــای تولیــد شــده از ســوخت هــای فســیلی، پالایشگاه ها، صنایع داروسازی، کارخانه های رنگ سازی و حشره کش ها مهمترین منابع برای تولید آلـودگی هـای فنلی هستند. (9 )تجزیه زیستی مواد، به فرایندی اطلاق میشود که در طی آن مواد آلوده کننده خارجی به وسیله میکروارگانیسم هایی که قادرند از آنها استفاده کنند، به مواد بیضرر تبدیل میشوند. که در آن از میکروبهای مختلف استفاده میشود و اساس کار آن استفاده از جمعیتهای میکروبی به منظور تجزیه آلاینده بوده بنابراین ضرورت نظافت زیستگاه های طبیعی جمعیتهای میکروبی قبل از هر کار دیگر الزم و ضروری میباشد. (10 ) روش های فیزیکی- شیمیایی حذف فنل شــامل: اکسیداســیون شــیمیایی، جــذب کــربن فعــال، استخراج با حلال و تجزیه فتوکاتالیستی است کـه انجـام این روش ها با مشکلاتی روبروست. این روش هـا هزینه زیادی در بر دارند و با انجام آنها معمولا فنـل بـه محیطی دیگر منتقل شده یا بـه مـاده ای بـا سـمیت کمتـر تبدیل میشود که خود بـه عنـوان یـک آلاینده شـناخته میشود. اما تجزیه زیستی فنل روشی است که عـلاوه بـرسازگاری با محیط زیست و هزینه پایین، به علت تجزیـه کامل فنل به مواد معـدنی (آب و دی اکسـید کـربن ) بـر سایر روشها ترجیح داده میشود. (11و12 ) در این تحقیق هدف بر این است که با جداسازی باکتریهای تجزیه‌کننده ترکیب آروماتیکی فنل در اکوسیستم ایران و به کارگیری آنها به روش تجزیه زیستی موجبات کاهش این آلاینده ها فراهم گردد.