حقوق مالی زوجین یکی از مهمترین بخش‌های حقوق مدنی است که آمیخته با مسائل عرفی و اخلاقی است. عرف و اخلاق در این حوزه نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین حقوق و مصالح زوجین ایفا می‌کنند.
عرف در حقوق به معنای عادت و رفتاری است که در میان مردم رایج است و به طور مستمر و مداوم تکرار می‌شود. عرف در حقوق ایران به عنوان یکی از منابع حقوق مدنی شناخته می‌شود و در موارد سکوت قانون، می‌تواند به عنوان منبع تکمیلی و تفسیری حقوق مورد استفاده قرار گیرد.
اخلاق نیز به مجموعه‌ای از قواعد و ارزش‌هایی گفته می‌شود که بر رفتار و کردار انسان‌ها حاکم است. اخلاق در حقوق ایران به عنوان یک منبع غیررسمی حقوق شناخته می‌شود، اما در بسیاری از موارد می‌تواند در تفسیر و اجرای قوانین مورد توجه قرار گیرد.
نقش عرف در حقوق مالی زوجین
عرف در حقوق مالی زوجین در موارد زیر نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند:

تعیین میزان مهریه: مهریه یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح است. در قانون مدنی ایران، میزان مهریه به صورت مطلق تعیین نشده است و زوجین می‌توانند در این خصوص با یکدیگر توافق کنند. در این توافق، عرف نقش مهمی ایفا می‌کند. عرف در هر جامعه‌ای تعیین می‌کند که میزان مهریه در شرایط عادی چقدر باید باشد.
تعیین میزان نفقه: نفقه یکی دیگر از حقوق مالی زن در عقد نکاح است. نفقه عبارت است از تأمین هزینه‌های زندگی زن، از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و... در قانون مدنی ایران، میزان نفقه زن به صورت مطلق تعیین نشده است و دادگاه‌ها در این خصوص با توجه به عرف و شرایط زندگی زوجین تصمیم‌گیری می‌کنند.
تعیین میزان جهیزیه: جهیزیه مجموعه‌ای از وسایل و لوازمی است که زن برای زندگی مشترک به خانه شوهر می‌آورد. در قانون مدنی ایران، میزان جهیزیه به صورت مطلق تعیین نشده است و زوجین می‌توانند در این خصوص با یکدیگر توافق کنند. در این توافق، عرف نقش مهمی ایفا می‌کند. عرف در هر جامعه‌ای تعیین می‌کند که چه وسایل و لوازمی باید در جهیزیه زن باشد.

نقش اخلاق در حقوق مالی زوجین
اخلاق در حقوق مالی زوجین در موارد زیر نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند:

رعایت حقوق مالی زوجین: اخلاق حکم می‌کند که زوجین در قبال یکدیگر از حقوق مالی خود دفاع کنند و حقوق یکدیگر را نیز محترم بدانند. در مواردی که زوجین در اجرای حقوق مالی خود دچار مشکل می‌شوند، اخلاق می‌تواند به عنوان یک منبع غیررسمی حقوق به کمک آنها بیاید.
پرداخت نفقه: اخلاق حکم می‌کند که مرد به عنوان سرپرست خانواده، نفقه زن و فرزندان خود را تأمین کند. در مواردی که مرد از پرداخت نفقه خودداری می‌کند، اخلاق می‌تواند به عنوان یک منبع غیررسمی حقوق، مرد را به پرداخت نفقه ملزم کند.
عدم سوء استفاده از حقوق مالی زوجین: اخلاق حکم می‌کند که زوجین از حقوق مالی خود سوء استفاده نکنند. در مواردی که زوجین از حقوق مالی خود برای اذیت و آزار یکدیگر استفاده می‌کنند، اخلاق می‌تواند به عنوان یک منبع غیررسمی حقوق، آنها را از این کار باز دارد.

نقش عرف و اخلاق در پیشگیری از وقوع جرم
عرف و اخلاق می‌توانند در پیشگیری از وقوع جرم در حوزه حقوق مالی زوجین نیز نقش مهمی ایفا کنند. در صورتی که عرف و اخلاق در این حوزه به درستی نهادینه شوند، می‌توانند از بروز بسیاری از اختلافات و دعاوی حقوقی جلوگیری کنند.
برای مثال، اگر عرف در جامعه‌ای حکم کند که مرد باید نفقه زن و فرزندان خود را تأمین کند، در این صورت، احتمال اینکه مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، کاهش می‌یابد. همچنین، اگر اخلاق در جامعه‌ای حکم کند که زن و مرد باید از حقوق مالی یکدیگر محترمانه دفاع کنند، در این صورت، احتمال اینکه اختلافات مالی بین آنها منجر به جرم شود، کاهش می‌یابد.
در نتیجه، می‌توان گفت که عرف و اخلاق نقشی تعیین‌کننده در تأمین حقوق مالی زوجین و پیشگیری از وقوع جرم در این حوزه ایفا می‌کنند.