شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران، تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم داشته است. یکی از حوزه‌هایی که تحت تأثیر این بحران قرار گرفته است، حوزه مطالبه مهریه است. طبق قانون مدنی، زوجه می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، از او تقاضای حبس کند. با این حال، زوج می‌تواند با اثبات اعسار، از حبس برهاند.
در شرایط عادی، بار اثبات اعسار بر عهده زوج است. یعنی زوج باید ثابت کند که توانایی پرداخت مهریه را ندارد. اما آیا این قاعده در شرایط کرونایی نیز جاری است؟
برخی حقوقدانان معتقدند که شرایط اقتصادی ناشی از کرونا می‌تواند اماره قضایی بر اعسار زوج باشد. به عبارت دیگر، زوج می‌تواند با اثبات اینکه در شرایط کرونایی دچار کاهش درآمد یا بیکاری شده است، اعسار خود را اثبات کند.
این نظریه مبتنی بر دو مبنا است:

مبنای اول، اصل عدالت و انصاف است. در شرایطی که شیوع کرونا موجب کاهش درآمد یا بیکاری بسیاری از مردم شده است، انتظار می‌رود که قانون نیز با این شرایط انعطاف داشته باشد.
مبنای دوم، اصل حمایت از خانواده است. مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است و قانونگذار در تلاش است تا از حقوق زوجه حمایت کند. در شرایطی که زوج به دلیل شرایط اقتصادی ناشی از کرونا دچار مشکل شده است، قانونگذار باید تمهیداتی را برای حمایت از او و خانواده‌اش فراهم کند.

البته این نظریه مخالفانی نیز دارد. برخی حقوقدانان معتقدند که تغییر بار اثبات اعسار در شرایط کرونایی، موجب سوء استفاده برخی افراد خواهد شد. به عبارت دیگر، ممکن است برخی افراد با سوء استفاده از شرایط کرونایی، از پرداخت مهریه خود طفره روند.
در حال حاضر، هیچ رأی قطعی در این زمینه از سوی محاکم صادر نشده است. اما با توجه به اینکه شرایط کرونایی در کشور ادامه دارد، این موضوع می‌تواند یکی از چالش‌های حقوقی در سال‌های آینده باشد.
در ادامه به بررسی برخی از دلایلی که می‌تواند مبنای تغییر بار اثبات اعسار در شرایط کرونایی باشد، می‌پردازیم:

کاهش درآمد: شیوع کرونا موجب کاهش درآمد بسیاری از مشاغل شده است. بسیاری از افراد به دلیل تعطیلی کسب و کار خود، از کار بیکار شده‌اند و یا درآمدشان کاهش یافته است. این امر می‌تواند موجب کاهش توانایی زوج در پرداخت مهریه شود.
افزایش هزینه‌های زندگی: شیوع کرونا موجب افزایش هزینه‌های زندگی شده است. هزینه‌های اقلام ضروری مانند مواد غذایی، مسکن و پوشاک افزایش یافته است. این امر می‌تواند موجب افزایش فشار مالی بر زوج و خانواده‌اش شود.
تعطیلی مراکز قضایی: شیوع کرونا موجب تعطیلی بسیاری از مراکز قضایی شده است. این امر می‌تواند موجب طولانی شدن روند رسیدگی به دعاوی اعسار شود. در چنین شرایطی، زوج ممکن است به دلیل مشکلات مالی، قادر به تأمین هزینه‌های دادرسی نباشد.

با توجه به دلایل فوق، می‌توان گفت که شرایط کرونایی می‌تواند موجب تغییر بار اثبات اعسار در دعوای مطالبه مهریه شود. البته این امر مستلزم بررسی دقیق شرایط هر پرونده و صدور رأی عادلانه از سوی محاکم است.