پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: سحر خشخاشی مقدم 
استاد راهنما: مریم خوشدل روحانی
استاد مشاور: مریم سالم
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده الهیات و ادیان

چکیده

زنان از دیدگاه یهودیت غیر ارتدوکس فمنیستی با ظهور جنبش فمنیستی دو دیدگاه ارتودکسی و غیرارتودکسی مطرح شد. دو رویکرد فمنیستی هر چند منحصر به فرد، شباهت‌های قابل‌توجهی دارند. این شامل این واقعیت است که هر دو رویکرد متعهد به حفظ پیوندهای یهودی خود هستند. علاوه بر این، در هر دو رویکرد، زنان از نظر فکری و معنوی قادر به تشدید رابطه خود با خدا و دستیابی به توانایی‌های معنوی و نبوی مشابه و حتی برتر از همتایان مرد خود هستند. رویکرد ارتودکسی برتری زنان در خلقت و در توانایی‌های معنوی و نبوی را تایید می‌کند. با این حال، رویکرد ارتودکسی این برتری را توجیهی برای نقش‌های زنان به عنوان رهبران مذهبی یا افرادی که میثاق را دریافت می‌کنند، نمی بیند. از سوی دیگر، رویکرد غیر ارتودکسی سکوت آن‌ها را نتیجه قدرت معنوی بالاتر نمیداند. به عنوان مثال جودیت پلاسکو به عنوان نماینده رویکرد غیر ارتودکسی اگرچه از چنین قدرتی حمایت می‌کند، اما معافیت زنان را نتیجه غنای معنوی آن‌ها نمی‌داند. در عوض، او این آرامش را "دیگری زنان" می‌نامد. که در ادامه با این اصطلاح بیشتر آشنا خواهیم شد. جودیت پلاسکوو (متولد 14 مارس 1947) یک متکلم ، نویسنده و فعال آمریکایی است که به عنوان اولین متکلم در الهیات فمنیستی یهود شناخته شده است. کارهای پلاسکو در توسعه الهیات فمینیستی یهودی بسیار مهم بوده است. برجسته ترین اثر وی ، ایستادن دوباره در سینا: یهودیت از دیدگاه فمینیسم ، است. وی در این کتاب استدلال کرد که عدم بیان دیدگاه زن در تاریخ یهود تأثیر منفی بر این دین داشته است و او از فمینیست های یهودی خواست تا جایگاه خود را در تورات و تفکر یهود بازپس بگیرند. . این یکی از اولین متون کلامی فمینیست یهودی است که تاکنون نوشته شده و برخی آن را یکی از مهمترین متون یهودی قرن بیستم می دانند. او تاکید می‌کند که احساس می‌کند به تاریخ و متون یهودی وابسته است و آن‌ها را متعلق به خود می‌داند. بنابراین، ما باید او را نه به عنوان یک فمنیستی که به اصول مذهبی در تلاش برای حقوق زنان پشت می‌کند، بلکه به عنوان یک فمنیستی که مصمم است هویت مذهبی خود را حفظ کند، در عین حال منتقد بخشی از سنت یهودی است در نظر بگیریم. این بخش تلاش می‌کند تا بینشی نسبت به این رویکرد فمینیستی ارائه دهد. هسته اصلی اعتراض پلاسکوو چیزی است که او در سنت یهودی پدرسالاری در نظر می‌گیرد، که در سکوت و عدم حضور زنان در تاریخ یهودیان مجسم می‌شود. با بررسی زمینه سکوت زنان، او استدلال می‌کند که با وجود این واقعیت که نیمی از یهودیان زن بوده‌اند، مردان همیشه یهودیت هنجاری را تعریف کرده‌اند. حضور زنان و تجارب زنان تا حد زیادی در متون و اسناد یهودی پنهان است. از نظر او، این امر مایه تاسف است، چرا که زنان نیز مانند مردان، زندگی یهودیان را تجربه کرده‌اند، تاریخ یهودیان را تجربه کرده‌اند، و بار سنگین آن را بر دوش کشیده‌اند. با این وجود، ادراکات، تجربیات و سوالات زنان در متون (که عمدتا سوابق فعالیت مردان هستند) مورد توجه قرار نگرفته اند. به گفته پلاسکوو، حضور صرف زنان در تورات سکوت آن‌ها را نفی نمی‌کند. برای مثال نقشی که زنان در داستان‌های خانوادگی مختلف سفر پیدایش بازی می‌کنند، برجسته‌تر از مردان است. این به حدی است که همه مادرهای سفر پیدایش زنان نیرومندی هستند؛ آن‌ها اغلب به نظر می‌رسد که شناخت شهودی از طرح خداوند برای پسرانشان دارند. در حقیقت، در داستان‌های سارا و ربکا واضح است که آن‌ها خدا را بهتر از شوهرانشان، که هر دو پیامبر خدا بودند، درک می‌کنند. با این حال، با وجود برتری آن‌ها در درک خدا و شهود تیزشان، این زنان کسانی نیستند که میثاق را دریافت می‌کنند. رویداد بزرگ در سینا یک لحظه مهم و نقطه عطفی در تاریخ یهودیان بود. با این حال، پلاسکو احساس می‌کند که به همان اندازه در ایجاد دیگر بودن زنان در یهودیت مهم بوده‌است. زمانی که موسی به مردم خود هشدار می‌دهد که برای روز سوم آماده باشند و به آن‌ها دستور می دهد که به یک زن نزدیک نشوند (‌سفر خروج). در نتیجه در این لحظه مرکزی در تاریخ یهودیان، زنان نامرئی شدند.‌ نگرانی پلاسکو در مورد گذرگاه سینا بعد دیگری دارد، این است که این گذرگاه نباید به سادگی به عنوان یک رکورد تاریخی از یک رویداد که در گذشته رخ داده‌است در نظر گرفته شود. این رویداد و رویدادهای مهم دیگر صرفا وقایع تاریخی نیستند، بلکه خاطرات فعالی هستند که هویت یهودی را شکل می‌دهند. به همین دلیل که آن‌ها بخشی از هویت مذهبی یهودیان هستند که به طور گسترده در آثار دانشمندان یهودی منعکس شده‌است، پلاسکوو پیشنهاد می‌کند که تاریخ یهودیان باید احیا شود. پلاسکو نتیجه‌گیری می‌کند که گذرگاه سینا، که در تورات به عنوان موضوع محوری ظاهر می‌شود، یادآور این است که گذشته را به طور مکرر بازسازی می‌کند. از آنجا که این پیمان با همه نسل‌ها است، به حاشیه راندن زنان و نامرئی شدن آن‌ها تبدیل به موضوعی می‌شود که فرد به طور مداوم به یاد آن می‌افتد. پلاسکو بر این باور است که سکوت زنان زمانی عمیق‌تر می‌شود که به زبان خدا راه یابد. زبان تورات درباره الوهیت منحصرا مذکر است. تصاویری که برای توصیف خدا به کار می‌رود می‌روند و ویژگی‌هایی که به او نسبت داده می‌شوند، همگی از فرد و تجربه مرد استفاده می‌کنند و حس قدرت و اختیار را منتقل می‌کنند که به وضوح مرد است. برای پلاسکو، نیاز به بهبود وضعیت زنان واقعی است. بنابراین، الهیات و دیگر عناصر تفکر یهودی باید خود را با توجه به این نیاز تطبیق دهند. در این راستا، او پیشنهاد می‌کند که چند گام اساسی مانند بازنویسی تاریخ برداشته شود به طوری که صدای زنان، تجربیات و تاریخ‌ها شنیده شود . دوم، او تغییر الهیات تورات و تغییر شکل آن را پیشنهاد می‌کند ‌. سوم، او پیشنهاد اصلاح بخشی از (‌قانون یهود)‌را می‌دهد، زیرا به حاشیه رانده شدن و سکوت عمیق‌تر زنان کمک کرده‌است ‌.