سیاست فرهنگی کرواسی
جمهوری کرواسی از مساحتی بالغ بر 56538 کیلومتر مربع برخوردار میباشد. کشورهای اسلوانی ، مجارستان ، جمهوری فدرال یوگسلاوی ( صربستان و مونتهنگرو ) و بوسنی هرزگوین در همسایگی این کشور همچنین از طریق دریای آدریاتیک مرز کوچکی با کشور ایتالیا دارد .
کشور کرواسی خود منشعب از کشور دیگری بوده و از مناطق گوناگونی تشکیل یافته است . کلیه اقوام مذکور با تاریخ و پیشینههای مختلف در داخل مرزهای کرواسی به حیات خود ادامه میدهند. حتی با وجود موج وحدت فرهنگی که از قرن 19 آغاز شد و در قرن بیستم به اوج خود رسید ، جامعه کرواسی به یک ملت یکدست با یک فرهنگ واحد تبدیل نشده است ،بلکه همچنان تفرق فرهنگی اقوام خود را حفظ کرده است . امروزه نظریات و جنبشهای منطقهای ایستریا به عنوان قدرت سیاسی بسیار مهمی جلوه میکند ،چرا که از همین منطقه بود که سیاست تمرکززدایی کرواسی برای نخستین بار شکل گرفت . اقلیتهای دیگر کشور به پیروی از فرهنگ ایستریا ملزم نشده ،اکثریت به معنای مطلق در کشور وجود نداشته و هر گروهی با هر نوع فرهنگ از حیات و فعالیت در جمهوری کرواسی برخوردار است . کشور کرواسی از حکومت جمهوری دموکراتیک برخوردار است. نظام حقوقی این کشور بر پایه قانون اساسی مصوب دسامبر 1990 طرح ریزی شد و از سال 1991 به اجرا درآمده است. در سال 1992 ، طبق قانون اساسی،کشور کرواسی به تعداد 20 استان تقسیم گردیده و شهر زاگرب به عنوان پایتخت کشور معرفی شد . جناح مخالف سیاسی کشور بر این عقیده بودند که تقسیمات استانی، تاثیرات منفی در سیاست تمرکززدایی بر جای خواهد گذشت اما امروزه بسیاری از نواحی استانها و شهرهای کشور فشار زیادی بر دولت مرکزی وارد آورده و خواستار امتیاز و شرایط بیشتری هستند.
طبق آمار بدست آمده در سال 1991 حدود 1/78 درصد از جمعیت کشور را کرواتها و 2/12 درصد از جمعیت را اقوام صرب تشکیل میدادند. اما با وقوع جنگ کرواسی ،شمار اقوام صرب در کشور به شدت تقلیل یافت. تعداد کل کسانی که در جنگ کرواسی کشته یا مفقود گردیدند ،حدود 000/50 نفر تخمین زده شده است.
جنگ مذکور به خلق جمعیتی جدید منجر شد . طبق اطلاعات واصله از انجمن آوارگان و پناهنگان جمهوری کرواسی، در یکم نوامبر سال 1996 آمار افراد بیخانمان و پناهنده کشور حدود 135/366 نفر بوده است. جمعیت مذکور از 088/138 فرد بیخانمان ،035/167 پناهنده و 012/61 نفر مراجعه کننده به مناطق آزاد تشکیل یافته بود. تعداد کمی از افراد بیخانمان و پناهنگان یعنی در حدود 851/53 نفر در هتلها ،اقامتگاههای مخصوص ،کمپهای کارگری و مناطق بازسازی شده سکونت یافته و جمع کثیری از آنها در حدود 000/250 نفر در خانههای شخصی – خصوصی ساکن گردیدهاند. لازم به ذکر است که حدود 000/22 پناهنده کرواسی تبار نیز در سایر کشورها زندگی میکنند.
دستورالعمل کلی سیاستهای فرهنگی
با شروع فعالیت دولت در دسامبر سال 1990 ، اصول سیاست فرهنگی کشور کرواسی بر پایه پلورالیزم فرهنگی ،اقتصاد آزاد و اعطای استقلال به مشاغل خلاق استوار گردید در اواخر سال 1990 تعداد 12 قانون و آیین نامه تصویب شده و به تبع آن تعداد 24 دستورالعمل و تبصره در دستور کار قرار گرفت . اصول سیاست فرهنگی کشور کرواسی به گونهای طراحی گردیده که قدرت ساماندهی تحت اختیار یک نفر یا یک گروه خاص نباشد .
ایدوئولوژی جدید سیاست فرهنگی کرواسی و گامهای برداشته شده در راه اجرای آن ،کاملاً متفاومت از سیاست فرهنگی کرواسی سابق ( به عنوان جزیی از یوگسلاوی) میباشد. از جمله اصول ایدئولوژیک حال حاضر کشور میتوان به پلورالیزم ، خصوصی سازی مالکیت ،همگون سازی خلاقیتهای فرهنگی و از میان بردن سیاست مرکزگرایی اشاره کرد. اولین گام اساسی در جهت اجرای اصول مذکور در سال 1991 با تاکید بر عدم وقوع جنگ در کشور برداشته شد سیاست مذکور عمدتاً از قوانین دولتی منشعب شده و با رعایت استاندارهای حقوقی در گسترش فعالیتهای فرهنگی دولتی گام بر میدارد . از سال 1990 تا 1993 ،قانون بودجه فرهنگی کشور به اجرا درآمد . طبق این قانون کلیه برنامههای توسعه فرهنگی کشور جهت تشویش و ایجاد انگیزه ،گسترش و توسعه فعالیتهای فرهنگی و ارتقای سطح فرهنگ باید از سوی شهرداریها، شهر زاگرب و جمهوری کرواسی دنبال شود. بند 4 قانون فوق تصریح میکند که اساس نامه توسعه فرهنگی کشور ،توسط دولت تنظیم شده و توسط وزارت فرهنگ به اجرا گذارده میشود. بند 13 قانون فوق تصریح میکند که کمیتهها و ارگانهای مشاور باید در جهت ارائه خدمات مشاوره به شخص وزیر فرهنگ گام بردارند.
از سال 1993، مسئولیت حفظ و ارتقای خلاقیت فرهنگی و اجرای اصول آن به طور رسمی به وزارت فرهنگ تفویض گردیده است. از جمله اصول مذکور میتوان به حمایت از خلاقیتهای آزادانه فرهنگی و هنری، بازپروری ایدئولوژی فرهنگی، اجرای اولویتها و ارزشهای فرهنگی، گسترش فرهنگ حرفهای گرایی و احساس مسئولیت، تأسیس سازمانهای خصوصی و حمایت از انجمن تهیه کنندگان، حمایت از انجمنهای فرهنگی، تشویق و ترغیب افراد مستعد و موفق و اعمال سیاست چندگرایی در شاخصهای فرهنگی اشاره کرد. از جمله این اصول و اولویتها که اجرای آن در سال 1996 برعهده وزارت فرهنگ نهاده شد ،5 شاخص ذیل از اهمیت خاصی برخوردار هستند.
1. حفظ میراث فرهنگی، 2. نوسامانی هویت فرهنگی ملی (فستیوالها، چاپ و نشر کتابها به زبان خارجی)، 3. جلب توریست و ارتقای صنعت توریسم فرهنگی ،4. مدرنیزه سازی ابزار فرهنگی ،5. تشویق به برقراری هماهنگی و همکاری با مقامات دولتی .
ساختارهای سازمانی و اداری
شورای فرهنگ و کمیسیون های فرهنگی به عنوان نهادهای فعال در جهت توسعه فرهنگی کشور تشکیل شد. شورای مذکور از 15 عضو تشکیل یافته است. لازم به ذکر است که کلیه سطوح فرهنگی کشور در این شورا حضور دارند. وظیفه اصلی شورای مذکور تعیین خط مشی و ساختار سیاست فرهنگی کشور، بررسی و پیشنهاد راهکارهایی در جهت توسعه فرهنگی، تخصیص بودجه لازم به وزارت فرهنگ و نظارت بر اجرای برنامه های توسعه فرهنگی کشور می باشد.
وظیفه 9 کمیسیون فرهنگی کشور نیز تبیین و تأیید برنامه هایی است که به عنوان راهکارهای توسعه فرهنگی کشور طراحی می شوند. کمیسیون های مذکور گزارش سالانه از فعالیت های خود را به وزیر فرهنگ ارائه می کنند.
در سال 1993 بودجه فرهنگی کشور با شرایطی متفاوت روبرو شده و شورا و کمیسیون های فرهنگی کشور نیز منحل گردید. بین سالهای 1993 تا 1995 «طرح نیاز جامعه» ارائه گردیده و به انضمام طرح بودجه موجود در لوایح دولت تحت تخصیص بودجه واقع شد. قانون مذکور مشخص نمود که جمهوری کرواسی و شهرداری های کشور موظف به تعیین نیازهای فرهنگی جامعه و تبیین برنامه های فرهنگی آن می باشند. نیازمندی های جامعه از تنوع بسیاری برخوردار بوده و این برعهده اقشار مختلف جامعه است که در این زمینه به تعیین اولویت ها مبادرت کنند.
وزارت فرهنگ، مسئولیت اجرا و نظارت بر امور فرهنگی کشور را بر عهده دارد. از جمله مهم ترین وظایف مذکور می توان به حفاظت از ابنیه تاریخی، موزه ها و گالری ها، آرشیوها و کتابخانه ها، حمایت از صنعت چاپ و نشر، کتابداری، اجراهای مختلف تئاتر و دیگر هنرهای نمایشی، فیلم، محصولاتی صوتی- تصویری، موسیقی، برگزاری رویدادهای فرهنگی، فراهم آوردن تسهیلات برای هنرمندان، نظارت بر فعالیت مراکز فرهنگی و دانشگاه های غیر انتفاعی و دیگر نهادهای آموزشی- فرهنگی، رادیو، تلویزیون، مطبوعات و رسانه های اطلاع رسانی مردمی و تصویب لوایح دولتی اشاره کرد. لازم به ذکر است که وزارت فرهنگ خود از 8 بخش ذیل تشکیل یافته است: 1- دفاتر وزارتخانه، 2- دفاتر معاونین،3- آرشیوها، کتابخانه ها، موزه ها و دفاتر هنرهای تجسمی، 4- دپارتمان موسیقی، تئاتر و فیلم، 5- دفتر همکاری های بین المللی فرهنگی، 6- انستیتو فرهنگ،7- دفتر امور حقوقی، 8- ذی حسابی.
از جمله مراکز و سازمان هایی که به امور فرهنگی کشور می پردازند می توان به وزارت علوم و فناوری، وزارت مسکن و محیط زیست، وزارت جهانگردی و وزارت امور کشتیرانی، حمل و نقل و ارتباطات اشاره کرد.
قوانین فرهنگی
تقریباً می توان گفت که کلیه فعالیت های وزارت فرهنگ تحت قوانین خاص انجام می گیرد.
کلیه دستورات مبنی بر یکپارچگی فرهنگی به تصویب پارلمان رسیده و توسط وزارت فرهنگ به اجرا در می آید.
در سال 1991، 12 ماده قانونی و 6 آئین نامه در خصوص قدرت اجرایی قوانین و 12 دستورالعمل اجرایی از جمله قوانین تئاتر، صنعت کتاب، فعالیت کتابخانه ها، قانون موزه ها، قانون حمایت از محصولات فرهنگی،قانون حمایت از اسناد و آرشیوها و قانون فیلم تصویب شد.
قوانین حاکم بر امور فرهنگی، شیوه ای خاص از مدیریت را برای هر نوع فعالیت هنری معین کرده اند. به عنوان مثال در حوزه تئاتر، شورای امور دولتی، هنرمندان کشور را به رسمیت شناخته و با همکاری یکدیگر به انتخاب بازیگران مبادرت می کنند. حتی در برخی موارد شخص کارگردان توسط وزیر انتخاب می شود. تأسیس و فعالیت مؤ سسات خصوصی تحت قوانین خاص صورت می گیرد. به عنوان نمونه می توان به قوانین مصوب در خصوص موزه ها و گالری های هنری از جمله قانون موزه تاریخی و قانون موزه هنرهای مردمی کرواسی اشاره کرد. انجمن هنرمندان کشور از قوانین خاصی برخوردار بوده و به حمایت از حقوق هنرمندان خصوصی و رشد و خلاقیت آنان مبادرت می کند.
حق چاپ و نشر از سابقه ای سنتی و طولانی در کرواسی برخوردار است. اولین قانون حق چاپ و نشر در قانون اساسی مجارستان- کرواسی در سال 1884 به تصویب رسید. از آن تاریخ به بعد، کشور کرواسی همواره به اجرای قانون کپی رایت در نظام فرهنگی خود مبادرت کرده است. پس از استقلال کشور، دولت کرواسی قانون حمایت از کپی رایت مصوب سال 1978 یوگسلاوی را به رسمیت شناخته و همچنین به عضویت پیمان نامه های سال های 1968 و 1990 در آمد. قوانین مذکور به طور عملی از سال 1993 اجرا می گردد. لازم به ذکر است که در حال حاضر قوانین دیگری در جهت حمایت از کپی رایت محصولات صوتی و تصویری در مراکز فرهنگی برون مرزی در حال تدوین است.
میراث فرهنگی
واژه میراث فرهنگی مشتمل بر چشم اندازها و ابنیه تاریخی، موزه ها، آرشیوها و کتابخانه های کشور می باشد. از سال 1996 خدمات حفاظتی تحت نظارت وزارت فرهنگ جهت حمایت از میراث فرهنگی کشور با عضویت 9 دفتر حفاظت از میراث فرهنگی در استانها ارائه می شود.
طبق اطلاعات به دست آمده، تعداد 327 بنای تاریخی و 4451 اثر فرهنگی تحت حمایت حقوقی دولت قرار دارند. اسامی مراکزی نظیر«دوبرونیک» و مجموعه «اپیسکوپال» در «زادار» به فهرست جهانی آثار تاریخی و اماکن باستانی افزوده شده است.
نیروی انسانی لازم جهت ترمیم آثار تاریخی کشور حدود 000/26 کارگر حرفهای جهت کار در موزه ها، گالری ها و ابنیه تاریخی است که تحقق این امر به 300 سال زمان نیاز خواهد داشت. مقامات فرهنگی کرواسی هرگز توان لازم برای چنین کاری را نداشته و ندارند. به عنوان مثال بنای «سیبنیک» که از دوران رنسانس به جای مانده تا کنون مرمت نشده است. طبق آمار بدست آمده در سالهای 1990 و1991 شمار موزه های کشور بر 205 موزه، نمایشگاه و گالری بالغ می شود که حدود 5 میلیون اثر هنری را در خود جای داده اند. از این تعداد اثر، تنها 50 درصد در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است. در این راستا می توان به آثار موجود در شهرها و مناطق (69) کلکسیون های خاص (50) گالری های هنری (40) مجموعه و کلکسیون های عمومی (20) بناهای یادبود (20) بیوگرافی (15) موزه های نژادشناسی (11 ) بناهای یادگاری (7 ) موزه های دریانوردی (6) تاریخی (5 ) موزه های صنعتی و کشاورزی(4) و مجموعه ها ی گوناگون (7) اشاره کرد.
اغلب این موزه ها از استانداردهای قانونی به لحاظ کیفیت، پرسنل متخصص و بودجه و امکانات کافی برخوردار نبوده و نیستند. این گونه کمبودها و مشکلات هنوز هم به چشم می خورد.
لازم به ذکر است تخریب تعداد 47 موزه، گالری، کلکسیون و حدود 20 درصد از آثار تاریخی کشور در زمان جنگ، از جمله مهمترین عوامل پیدایش چنین کمبودها و مشکلاتی محسوب می شود.
تا پایان سال 1996 کشور کرواسی از 264 کتابخانه عمومی برخوردار بود که از این تعداد 24 کتابخانه ویژه بزرگسالان و دانشگاهیان کشور است. کتابخانه های عمومی کرواسی همچنین از 132 بخش ویژه کودکان و 79 اتاق بازی برخوردار هستند. گفتنی است که در کرواسی تعداد 17 کتابخانه سیار وجود دارد که در حدود 500 منطقه از کشور مستقر شده اند. طبق آمار بدست آمده،تقاضای بهره برداری از کتابخانه های عمومی کشور رو به افزایش است اما در عین حال انگیزه و محرک اصلی جهت ترغیب چنین تقاضاهایی وجود ندارد. در حال 15 درصد از کل جمعیت کشور به بهره برداری از منابع کتابخانه ای تمایل دارند که این مقدار در مقایسه با سالهای 1995 و 1992، 3 تا 5 درصد افزایش داشته است.
آموزش فرهنگی
از زمان استیلای دولت مستقل کرواسی در سال 1991، سیستم آموزشی کشور کاملاً تغییر یافته است. پس از یک دوره 16 ساله، مدارس تحصیلی مقطع راهنمایی دوباره بازگشایی شده و رشته های علوم انسانی نظیر جامعه شناسی، فلسفه و الهیات در دانشگاه ها تدریس می شود.
3 مدرسه هنری به آموزش رشته های مختلف هنری در شهرهای «زاگرب»، «اسپلیت» و «ریژکا» مبادرت می کند. در حال حاضر در کشور کرواسی، تعداد 37 هنرستان موسیقی و 5 مدرسه موسیقی حین تحصیل وجود دارد. همچنین در مراکز آموزشی بزرگسالان واحدهای موسیقی نیز گنجانده شده است. علاوه بر آن 16 مدرسه موسیقی وجود دارد که از مقطع ابتدایی تا پایان راهنمایی دروس موسیقی را آموزش می دهند.
فرهنگستان موسیقی کشور با 8 بخش مختلف مطابق با برنامه های دانشگاه زاگرب به فعالیت می پردازد. فرهنگستان هنرهای تجسمی دانشگاه زاگرب که شامل بخشهای نقاشی و مجسمه سازی است، از اوایل سال 1916 شروع به فعالیت نموده است. واحدهای عمومی آموزش موسیقی، طی 4 سال ارائه شده وپس از اتمام این دوره فارغ التحصیلان می توانند برای یک دوره تخصصی یک ساله ثبت نام نمایند. پس از این دوره نیز می توانند در مقطع کارشناسی ارشد ثبت نام نموده و یا برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رهسپار شوند.
فرهنگستان هنرهای دراماتیک در سال 1861 با تصویب پارلمان کشور در شهر زاگرب تأسیس گردید. تحقیق، مطالعه در فعالیت های هنری فرهنگستان فوق در6 زمینه کارگردانی تئاتر و میکس صدا، کارگردانی سینما و تلویزیون، فیلمبرداری، تدوین، دکوپاژ و اصول تئوریک موسیقی صورت می گیرد.
هنرهای نمایشی
پس از اعمال شکایات متعددی ازسوی تئاترهای کشور، بازنگری در قوانین سازمانی جمهوری کرواسی با هدف ارتقای قوانین صورت گرفته. قانون مصوب 1991 ویژه تئاتر کشور تغییر یافته و در ژانویه 1997 قانون جدیدی در این زمینه به تصویب پارلمان رسید.
طبق این قانون تئاتری های جمهوری کرواسی به انواع «ملی، استانی، شهری و خصوصی» تقسیم شده و از حمایت یکسان برخوردار می شوند.
با تصویب قانون اخیر، مدارس حرفه ای تئاتر که عمدتاً در زاگرب واقع شده اند، بدون هیچ گونه وقفه ای شروع به فعالیت کردند. طبق آمار بدست آمده، تعداد فارغ التحصیلان رشته های فرهنگی و هنری طی سال های 1995 تا 2000، در مقایسه با سال های 1986 تا 1990 و 1990 تا 1995 از افزایش قابل توجهی برخوردار بوده و این در حالی است که استقبال مردم از تئاتر از 2/68 درصد به 9/62 و 7/62 درصد تقلیل یافته و به همین نسبت تعداد بازیگران تئاتر کشور نیز با کاهش مواجه بوده است.
هنرهای تصویری
3 انجمن هنرهای تصویری تحت عناوین انجمن هنرهای تصویری کرواسی(HDLU )، انجمن هنرمندان هنرهای تصویری (ulup ) و انجمن هنرهای فولکور کرواسی به فعالیت می پردازند.
بر اساس قانون مصوب سال 1996، هنرمندان کشور از تسهیلات ویژه ای برخوردار گردیده و مشمول کلیه خدمات عمومی از جمله بیمه نقص عضو، از کارافتادگی و حوادث می گردند.
با توجه به آمار منتشره، حدود 547 هنرمند کشور تحت پوشش این قانون قرار گرفته اند که از این تعداد 263 نفر نقاش و گرافیست و حدود 53 نفر مجسمه ساز هستند.
طرح توسعه سیاست فرهنگی کشور در حوزه هنرهای تصویری و گالری های کشور، شامل سازماندهی نمایشگاه ها، نمایش آثار هنری و حمایت از آثار هنری نیز می گردد. طبق این طرح 44/5 درصد از بودجه فرهنگی کشور به اجرای 3 فعالیت مذکور و حدود 29/3 درصد آن به فعالیت های خارج از زمینه های فوق اختصاص دارد.
کمیسیون نظارت بر موزه ها، گالری ها و هنرهای تصویری که توسط وزارت فرهنگ تشکیل یافته بر تخصیص بودجه در زمینه های برپایی نمایشگاه های هنری، نمایش و انتشار آثار هنری، ابتیاع آثار هنری و حفاظت از اشیای فرهنگی موزه های کشور مبادرت می کنند.
ادبیات و تولید آثار ادبی
تعداد کتاب های انتشار یافته به زبان کرواسی طی سال های 1991 تا 1993 به شرح ذیل است:
×532 عنوان کتاب (315 عنوان چاپ اول) در سال 1991
×419 عنوان کتاب (354 عنوان چاپ اول) در سال 1992
× 448 عنوان کتاب (405 عنوان چاپ اول)در سال 1993
به علت شرایط نابسامان کشور، ناشران کروات سعی دارند کتبی را به بازار عرضه کنند که از بازگشت سرمایه و سود تضمینی برخوردار باشد و این در حالی است که از میان 20 عنوان کتاب انتشار یافته، تنها 1 یا 2 عنوان کتاب از فروش مناسبی برخوردار بوده است. بازار فروش کتاب محدود بوده و به نسبت آن از تیراژ چاپ محدودی نیز برخوردار می باشد. طی دهه های اخیر، انتشار کتبی نظیر کتاب کودکان، کتابهای آشپزی وکتب کامپیوتر از رشد چشمگیری برخوردار بوده است. وزارت علوم و تربیت بدنی در جهت حمایت از بازار نشر کشور، سالانه به ابتیاع کتب درسی و کمک درسی و آموزشی مبادرت می کند. وزارت فرهنگ نیز در خصوص خلق آثار ترجمه به زبان کرواسی حمایتهایی را از ناشران کشور به عمل در می آورد. در سال 1997 وزارت فرهنگ به ابتیاع حدود 100 عنوان کتاب جهت کمک به بازار نشر کشور مبادرت کرده و حدود یک دهم بودجه خود را به این کار اختصاص داد. بیشتر این کمکها شامل حال کتابهای چاپ اول شد.
موسیقی
در سال 1995 تحولی در صنعت موسیقی کشور کرواسی پدید آمد. این جنبش امروزه بیشتر مطابق با نیاز آهنگسازان کرواسی بوده و حالت دموکراتیک به خود گرفته است. جنگ داخلی کشور تأثیر مستقیم و منفی بر بازار ضبط موسیقی داشته است. با توجه به خسارت وارده بر تجهیزات رادیویی و تلویزیونی در خلال جنگ داخلی، این جنبش برای مدتی متوقف ماند. جنبش جدیدی در سال 1995 آغاز گردیده اما تا کنون نیازهای آهنگسازان کروات را بر آورده نکرده است.
کلیه 9 ارکستر سمفونی کشور، تحت انجمن موسیقی کشور اداره می شوند و این در حالی است که ارکستر هایی نظیر فیلارمونیک زاگرب و ارکستر سمفونی دوبرونیک و اپرای ملی تحت انجمن های مستقلی اداره و نظارت می شو ند. نهاد انجمنی، ارکستر سولوی زاگرب ( تأسیس 1954) تنها نهادی است که فعالیت مستمر دارد و مابقی نهادها به طور مقطعی به فعالیت ها می پردازند. اکثر اعضای حرفه ای در چندین ارکستر فعالیت دارند. انجمن کنسرت موسیقی در سال 1950 و به طرفداری از جامعه جهانگردان کشور تشکیل یافت. پس از سال 1950 در جهت احیای موسیقی از یاد رفته کرواسی نقش بسزایی داشته است. این رویدادها از سوی دولت از کانال وزارت فرهنگ مورد حمایت مالی واقع شده و مقامات محلی نیز در این مشارکت سهیم بوده اند.
مطبوعات
طی سال 1989، تعداد 8 روزنامه و 602 هفته نامه، مجله و ماهنامه در کشور به چاپ می رسید. در سال 1990 ناشران جدیدی از جمله مطبوعات بازرگانی و مطبوعات تخصصی علمی به بازار مطبوعات کشور راه یافتند. مشکل عمده بازار مطبوعات کشور، عدم وجود مطبوعات و روزنامه های مستقل در کشور بود. در این اواخر برخی از روزنامه های کشور استقلال یافته و به عنوان جناح منتقد دولت به فعالیت می پردازند. گفتنی است که هیچ یک از روزنامه های کشور به اعتبار بین المللی دست نیافته اند.
اگرچه فعالیت های محدودی بین سال های 1991-1990 در خصوص بازار مطبوعات کشور صورت گرفت، با شروع جنگ، چنین تلاشهایی نیز متوقف شد. امید است که در آینده این حرکت دوباره آغاز گردد چرا که حتی برای سرمایه گذاران داخلی نیز این امکان وجود ندارد تا در این بازار کوچک به فعالیت بپردازند. در حال حاضر بازار مطبوعات کشور از توان لازم جهت اجرای طرح های گسترش بازار مطبوعات برخوردار نبوده و دولت کرواسی در این خصوص می بایستی رقابت عادلانه در صنعت مطبوعات کشور را ترویج کند.
صنعت فیلم و سینما
سالانه حدود 5 فیلم در کرواسی تولید می گردد. این آمار به دلیل وقوع جنگ داخلی در کشور کاهش بسیاری داشته و دارد. در حال حاضر سالانه 6 فیلم بلند، 20 فیلم مستند هنری و 100 دقیقه انیمیشن تولید می شود.
انجمن فیلمسازان کشور، حدود 80 عضو از 320 عضو خود را عزل کرد. از سال 1950، مرکز فیلم زاگرب عمدتاً به تولید فیلم کوتاه مبادرت کرده است. لازم به ذکر است که حدود 90 درصد فیلم های کوتاه کشور توسط این مرکز تولید می شود. در خلال جنگ، تعداد سینماهای کشور از 250 سینما به 130 سینما تقلیل یافت. در حال حاضر حدود 152 سینما در کشور به نمایش فیلم مبادرت می کنند.
توسعه فرهنگی
با شکل گیری جنبش سال 1996 مشخص گردید که شهروندان کرواسی به نسبت سال 1990 از تمایل کمتری نسبت به امور فرهنگی جامعه برخوردار بوده اند. این بدین معنا نیست که درصد بینندگان تلویزیون یا شنوندگان رادیو کاهش یافته، بلکه بدین معنا است که اشتیاق و انگیزه مردم جهت پرداختن به فعالیتهای فرهنگی بسیار کاهش یافته است.
مؤسسات فرهنگی و دانشگاه های کشور نیز قادر به حل این مشکل نبوده اند. این مسأله ناشی از سوء برداشت عمومی مبنی بر برخورداری از فرهنگ پس از برخورداری از رفاه عمومی است. در حال حاضر کلیه متخصصان، مسئولان و اساتید دانشگاه کشور در حال تدوین برنامه هایی جهت سهیم نمودن کلیه اقشار جامعه در فعالیت های فرهنگی است.
گسترش صنعت توریسم، عامل اصلی در جهت برطرف نمودن تمرکززدایی فرهنگی از سیاست های دولت محسوب می شود. چنین حرکتی به استقلال مالی انجمن ها و مؤسسات فرهنگی کشور کمک کرده و به اجرای هرچه بیشتر برنامه های فرهنگی منجر می شود. جذب توریست، شکاف فرهنگی میان مناطق مختلف کشور را از میان برده و گره گشای بسیاری از مسائل و مشکلات پیش روی توسعه فرهنگ جامعه کرواسی است.
برطرف نمودن مشکلات پیش روی توسعه فرهنگی در سال 1996 در اولویت قرار گرفته و لوایح بسیاری در این خصوص به تصویب رسید. از جمله لوایح مذکور می توان به لوایح افزایش بودجه فرهنگی به میزان 1 درصد کل بودجه کشور (در سال 1994 این رقم 46/0 درصد و در سال 1997 این رقم 85/0 درصد بود)، سازماندهی امور فرهنگی (تولید فیلم و چاپ کتاب) و دخالت فرهنگ در امور روزمره زندگی اشاره کرد.
روابط بین المللی فرهنگی
همزمان با نوسامانی وزارت فرهنگ و آموزش کرواسی در سال 1990، دایره بین المللی فرهنگ و آموزش وزارت فرهنگ با تصویب اولین قانون (ویژه آموزش و چاپ کتاب) و دخالت در امور روزمره زندگی اشاره کرد.
در سال 997 امور فرهنگی و آموزش بین المللی در سال 1993 مسئولیت برقراری روابط بین المللی فرهنگی با سایر کشورها را بر عهده گرفت. بعدها این مسئولیت به وزارت علوم و فناوری تفویض گردید. در سال 1995 این وظیفه مجدداً به حوزه فرهنگ بین الملل وزارت فرهنگ انتقال یافت.
اجرای فعالیت های آموزشی و فرهنگی در زمینه بین المللی با هماهنگی سازمان های داخلی کشور صورت می گیرد. از جمله این سازمان ها می توان به مراکز فرهنگی غیر دولتی، مؤسسات فرهنگی و افراد حقیقی و حقوقی اشاره کرد. در سال 1997، حدود 22 موافقتنامه در خصوص همکاری های بین المللی فرهنگی به امضا رسید. بعدها با اتخاذ سیاست دعوت از میهمانان خارجی و برپایی نمایشگاه ها و فستیوال های فرهنگی و هنری، این همکاری ها به 70 درصد افزایش یافت.
در میان کشورهای اروپایی، کشور کرواسی بیشترین همکاری را با کشورهای ایتالیا (23)، آلمان (15)، فرانسه (10) و انگلیس (10) داشته است. ضمن این که برقراری همکاری های نزدیکی با اسلوانی، لهستان و مجارستان در شرف اجراست. این کشور در خارج از اروپا نیز به برقراری همکاری های موردی با ایالات متحده آمریکا (9)، چین (5)، اسرائیل (4)، ژاپن (3)، استرالیا (3)، برزیل (3)، آرژانتین (2)، کانادا (2)، ایران (1) و مصر (1) مبادرت نموده است.
گفتنی است که روند برقراری همکاری های بین المللی فرهنگی کشور بین سال های 1991 تا 1994 رو به افزایش گذاشت.
مردم دنیا متوجه خسارات وارده ناشی از جنگ کرواسی و میراث فرهنگی آن بودند. جنگ در کرواسی به آنجا رسیده بود که می رفت تا کشور را از میان ببرد. در خلال سال های پس از جنگ این همکاری ها کاهش یافته و بخش بین المللی فرهنگی وزارت فرهنگ نتوانسته بیش از 25 الی 30 توافقنامه بین المللی رامنعقد کند.
برقراری روابط بین المللی فرهنگی با سازمان یونسکو، مراکز غیر دولتی خارجی و دیگر مراکز نظیر icom و uniam به طور مستمر ادامه دارد.
منبع: / هفته نامه / فرهنگ و پژوهش / 1382 / شماره 23، دی ۱۳۸۲/۱۰/۰۰
نظر شما